Davriy sistema va davriy qonun - Kimyo - Slaydlar

Davriy sistema va davriy qonun

Yuklangan vaqt:

23.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

305 KB

Ko'chirib olish

Davriy sistema va davriy qonun

R E J A :R E J A : 1. D.I.Mendeleyevning 1. D.I.Mendeleyevning davriy qonunidavriy qonuni 2. Davriy sistema va uning 2. Davriy sistema va uning tuzilishituzilishi 3. Davriy sistemada 3. Davriy sistemada element atomlarining element atomlarining xossalarini uzgarishi.xossalarini uzgarishi.

D.I.Mendeleyevning davriy D.I.Mendeleyevning davriy qonuniqonuni Nemis olimi Lotar Meyer 1864 yilda uz sistemasini ishlab Nemis olimi Lotar Meyer 1864 yilda uz sistemasini ishlab chikdi. U 27 ta elementni valentliklariga qarab olti gruppaga chikdi. U 27 ta elementni valentliklariga qarab olti gruppaga bo'ldi. U uz asarini "atom og'irliklarning son bilan bo'ldi. U uz asarini "atom og'irliklarning son bilan ifodalanadigan kiymatlarida biror qonuniyat borligiga shubxa ifodalanadigan kiymatlarida biror qonuniyat borligiga shubxa bo'lishi mumkin emas" degan ibora bilan tugatdi. Meyer bo'lishi mumkin emas" degan ibora bilan tugatdi. Meyer o'zining ikkinchi makolasida (uning makolasi Mendeleyev o'zining ikkinchi makolasida (uning makolasi Mendeleyev makolasidan keyin nashr kilingan edi) elementlarning makolasidan keyin nashr kilingan edi) elementlarning solishtirma xajmlari davriy ravishda uzgarishini (ya'ni bir solishtirma xajmlari davriy ravishda uzgarishini (ya'ni bir necha elementdan keyin kaytarilishini) kashf etdi. Bu necha elementdan keyin kaytarilishini) kashf etdi. Bu kashfiyot katta axamiyatga ega bo'ldi,lekin davriy qonunni kashfiyot katta axamiyatga ega bo'ldi,lekin davriy qonunni ta'riflash uchun yetarli emas edi.ta'riflash uchun yetarli emas edi. D.I.Mendeleyevdan oldin olib borilgan ishlarning xech birida D.I.Mendeleyevdan oldin olib borilgan ishlarning xech birida kimyoviy elementlar orasida o'zaro uzviy bog'lanish borligi kimyoviy elementlar orasida o'zaro uzviy bog'lanish borligi topilmadi. Xech kim elementlar orasidagi o'xshashlik va topilmadi. Xech kim elementlar orasidagi o'xshashlik va ayirmalar asosida kimyoning muxim qonunlaridan biri ayirmalar asosida kimyoning muxim qonunlaridan biri turganligini D.I.Mendeleyevgacha kashf etolmadi. Chukur turganligini D.I.Mendeleyevgacha kashf etolmadi. Chukur ilmiy bashorat va ilmiy izlanishlar natijasida D.I.Mendeleyev ilmiy bashorat va ilmiy izlanishlar natijasida D.I.Mendeleyev 1869 yilda tabiatning muxim qonuni-kimyoviy elementlarning 1869 yilda tabiatning muxim qonuni-kimyoviy elementlarning davriy qonunini ta'rifladi. U ta'riflagan davriy qonun va uning davriy qonunini ta'rifladi. U ta'riflagan davriy qonun va uning grafik ifodasi - davriy jadval xozirgi zamon kimyo fanining grafik ifodasi - davriy jadval xozirgi zamon kimyo fanining fundamenti bo'lib koldi.fundamenti bo'lib koldi.

D.I.Mendeleyev kimyoviy elementlarning kupchilik xossalari D.I.Mendeleyev kimyoviy elementlarning kupchilik xossalari shu elementlarning atom og'irligiga bog'liq ekanligini topdi. shu elementlarning atom og'irligiga bog'liq ekanligini topdi. D.I.Mendeleyev usha zamonda ma'lum bo'lgan barcha D.I.Mendeleyev usha zamonda ma'lum bo'lgan barcha elementlarni ularning atom og'irliklari ortib borishi tartibida elementlarni ularning atom og'irliklari ortib borishi tartibida bir qatorga kuyganida elementlarning xossalari 7 ta, 17 ta va bir qatorga kuyganida elementlarning xossalari 7 ta, 17 ta va 31 ta elementdan keyin keladigan elementlarda kaytarilishini, 31 ta elementdan keyin keladigan elementlarda kaytarilishini, ya'ni davriylik borligini kurdi. Masalan,litiydan ftorga ya'ni davriylik borligini kurdi. Masalan,litiydan ftorga utganda atom og'irlik ortib borishi bilan elementlar va ular utganda atom og'irlik ortib borishi bilan elementlar va ular birikmalarining kimyoviy xossalari ma'lum qonuniyat bilan birikmalarining kimyoviy xossalari ma'lum qonuniyat bilan uzgarib boradi. uzgarib boradi. Litiy tipik metall; undan keyin keladigan Litiy tipik metall; undan keyin keladigan berilliyda metallik xossalar ancha kuchsiz ifodalangan. berilliyda metallik xossalar ancha kuchsiz ifodalangan. Berilliydan keyingi element - bor metallmaslik xossalarini Berilliydan keyingi element - bor metallmaslik xossalarini namoyon qiladi. Ugleroddan ftorga utganda metallmaslik namoyon qiladi. Ugleroddan ftorga utganda metallmaslik xossalari kuchayadi, ftor eng tipik metallmas sifatida topilgan xossalari kuchayadi, ftor eng tipik metallmas sifatida topilgan elementdir, ftordan keyingi element - natriy (usha zamonda elementdir, ftordan keyingi element - natriy (usha zamonda neon xali ma'lum emas edi) – uz xossalari bilan litiyga neon xali ma'lum emas edi) – uz xossalari bilan litiyga o'xshaydi. Uning oksidi Na2O uz shakli bilan litiy oksid Li2O o'xshaydi. Uning oksidi Na2O uz shakli bilan litiy oksid Li2O ga o'xshashdir.ga o'xshashdir.

D.I.Mendeleyev uzi kashf etgan davriy qonunni kuyidagicha D.I.Mendeleyev uzi kashf etgan davriy qonunni kuyidagicha ta'rifladi: elementlarning xossalari, shuningdek ularning ta'rifladi: elementlarning xossalari, shuningdek ularning birikmalarining shakl va xossalari elementlarning atom birikmalarining shakl va xossalari elementlarning atom og'irliklariga davriy ravishda bog'liq bo'ladi. D.I.Mendeleyev og'irliklariga davriy ravishda bog'liq bo'ladi. D.I.Mendeleyev davriy qonunni kashf etishda elementlarning atom og'irlik davriy qonunni kashf etishda elementlarning atom og'irlik kiymatlariga, fizik va kimyoviy xossalariga e'tibor berdi. U kiymatlariga, fizik va kimyoviy xossalariga e'tibor berdi. U barcha elementlar buysunadigan davriy qonunni kashf qildi barcha elementlar buysunadigan davriy qonunni kashf qildi va ba'zi elementlar (chunonchi, berilliy, lantan, indiy, titan, va ba'zi elementlar (chunonchi, berilliy, lantan, indiy, titan, vanadiy, erbiy, seriy, uran, toriy) ning usha vaqtda kabul vanadiy, erbiy, seriy, uran, toriy) ning usha vaqtda kabul kilingan atom og'irliklarini 1.5-2 marta uzgartirish, ba'zi kilingan atom og'irliklarini 1.5-2 marta uzgartirish, ba'zi elementlarning (kobalt, tellur, argonning) joylashish tartibini elementlarning (kobalt, tellur, argonning) joylashish tartibini uzgartirish keraligini va nixoyat 11 ta elementning (fransiy, uzgartirish keraligini va nixoyat 11 ta elementning (fransiy, radiy, aktiniy, skandiy, galliy, germaniy, protaktiniy, poloniy, radiy, aktiniy, skandiy, galliy, germaniy, protaktiniy, poloniy, texnisiy, reniy, astat) kashf kilinishi kerakligini oldindan aytib texnisiy, reniy, astat) kashf kilinishi kerakligini oldindan aytib berdi. Ulardan uchta element (eka-bor, eka-alyuminiy va eka-berdi. Ulardan uchta element (eka-bor, eka-alyuminiy va eka- silisiy) ning barcha kimyoviy va fizikaviy xossalarini batafsil silisiy) ning barcha kimyoviy va fizikaviy xossalarini batafsil bayon qildi. 15 yil ichida bu uch element kashf kilinib, bayon qildi. 15 yil ichida bu uch element kashf kilinib, D.I.Mendeleyevning bashorati tasdiklandi. Yukoridagi uchta D.I.Mendeleyevning bashorati tasdiklandi. Yukoridagi uchta elementga galliy (eka-alyuminiyga), skandiy (eka-borga) va elementga galliy (eka-alyuminiyga), skandiy (eka-borga) va germaniy (eka-silisiyga) nomlari berildi. D.I.Mendeleyev xar germaniy (eka-silisiyga) nomlari berildi. D.I.Mendeleyev xar qaysi elementning tartib nomeri nixoyatda katta axamiyatga qaysi elementning tartib nomeri nixoyatda katta axamiyatga ega ekanligini kursatdi.ega ekanligini kursatdi.

Davriy sistema va uning tuzilishi. Davriy sistemaning birinchi Davriy sistema va uning tuzilishi. Davriy sistemaning birinchi variantini 1869 yilda D.I.Mendeleyev tuzdi. D.I.Mendeleyev variantini 1869 yilda D.I.Mendeleyev tuzdi. D.I.Mendeleyev tuzgan bu sistemada 63 ta element bo'lib, o'xshash tuzgan bu sistemada 63 ta element bo'lib, o'xshash elementlar gorizontal qatorlarga joylashgan edi. Davriy elementlar gorizontal qatorlarga joylashgan edi. Davriy sistemaning ikkinchi varianti 1871 yilda e'lon kilindi. Bu sistemaning ikkinchi varianti 1871 yilda e'lon kilindi. Bu variantda o'zaro o'xshash elementlar vertikal qatorlarga variantda o'zaro o'xshash elementlar vertikal qatorlarga joylashgan. D.I.Mendeleyev bitta vertikal qatorga joylashgan joylashgan. D.I.Mendeleyev bitta vertikal qatorga joylashgan o'xshash elementlarni gruppa deb, xar qaysi ishkoriy o'xshash elementlarni gruppa deb, xar qaysi ishkoriy metalldan galogengacha bo'lgan elementlar qatorini davr deb metalldan galogengacha bo'lgan elementlar qatorini davr deb atadi.atadi. D.I.Mendeleyev dastlab taklif kilgan davriy sistemaga D.I.Mendeleyev dastlab taklif kilgan davriy sistemaga keyinchalik birmuncha uzgarishlar kiritilib, davriy keyinchalik birmuncha uzgarishlar kiritilib, davriy sistemaning xozirgi variantlari tuzildi. U yettita davr va sistemaning xozirgi variantlari tuzildi. U yettita davr va sakkizta gruppadan iborat.sakkizta gruppadan iborat. Xozir davriy sistemada 105 ta element bor. I, II va III Xozir davriy sistemada 105 ta element bor. I, II va III davrlarning xar biri faqat birgina qatordan tuzilgan bo'lib, davrlarning xar biri faqat birgina qatordan tuzilgan bo'lib, ularni kichik davrlar, IV, V, VI, va VII davrlar katta davrlar ularni kichik davrlar, IV, V, VI, va VII davrlar katta davrlar deyiladi. IV, V va VI davrlarning xar qaysisi ikki qatordan deyiladi. IV, V va VI davrlarning xar qaysisi ikki qatordan tuzilgan, VII davr tugallanmagan davrdir. tuzilgan, VII davr tugallanmagan davrdir. Birinchi Birinchi davrdan davrdan boshqa xamma davrlar ishkoriy metall bilan boshlanib inert boshqa xamma davrlar ishkoriy metall bilan boshlanib inert gaz bilan tugaydi.gaz bilan tugaydi.

• Kichik davrlarda ishkoriy metall bilan galogen orasiga 5 ta Kichik davrlarda ishkoriy metall bilan galogen orasiga 5 ta element, katta davrlarda 15 ta element (VI da 29 ta element) element, katta davrlarda 15 ta element (VI da 29 ta element) joylashgan. Shunga kura katta davrlarda bir elementdan joylashgan. Shunga kura katta davrlarda bir elementdan ikkinchi elementga utganda elementlarning xossalari kichik ikkinchi elementga utganda elementlarning xossalari kichik davrdagilarga qaraganda bir muncha sustrok uzgaradi. Katta davrdagilarga qaraganda bir muncha sustrok uzgaradi. Katta davrlar juft va tok qatorlarga ega. Xar qaysi katta davrda davrlar juft va tok qatorlarga ega. Xar qaysi katta davrda elementlarning xossalari ishkoriy metalldan inert gazga utgan elementlarning xossalari ishkoriy metalldan inert gazga utgan sayin ma'lum qonuniyat bilan uzgarib boradi, bundan tashqari sayin ma'lum qonuniyat bilan uzgarib boradi, bundan tashqari elementlarning xossalari xar bir juft qator ichida va xar bir tok elementlarning xossalari xar bir juft qator ichida va xar bir tok qator ichida xam ma'lum ravishda uzgaradi. Shunga asoslanib, qator ichida xam ma'lum ravishda uzgaradi. Shunga asoslanib, katta davrlarda kushalok davriylik namoyon bo'ladi deb katta davrlarda kushalok davriylik namoyon bo'ladi deb aytiladi. Masalan, Be, Mg, Ca, Sr, Ba elementlaridan iborat aytiladi. Masalan, Be, Mg, Ca, Sr, Ba elementlaridan iborat gruppacha Zn, Cd, Hg elementlaridan tuzilgan gruppaga gruppacha Zn, Cd, Hg elementlaridan tuzilgan gruppaga o'xshaydi. Xar ikkila gruppacha elementlarining maksimal o'xshaydi. Xar ikkila gruppacha elementlarining maksimal valentligi ikkiga teng. Katta davrlarning juft qator elementlari valentligi ikkiga teng. Katta davrlarning juft qator elementlari faqat metallar bo'lib, metallik xususiyati chapdan ungga utgan faqat metallar bo'lib, metallik xususiyati chapdan ungga utgan sayin pasayadi. Tok qatorlarda chapdan ungga utish bilan sayin pasayadi. Tok qatorlarda chapdan ungga utish bilan metallik xossalari yanada zaiflashib, metallmaslik xossalari metallik xossalari yanada zaiflashib, metallmaslik xossalari kuchayadi. kuchayadi.

Davriy sistemadaDavriy sistemada • 57- element lantan va undan keyin 14 ta element lantanoidlar 57- element lantan va undan keyin 14 ta element lantanoidlar aloxida vaziyatni egallaydi. Bu 14 ta element uzlarining aloxida vaziyatni egallaydi. Bu 14 ta element uzlarining kimyoviy xossalari bilan lantanga va bir-birlariga o'xshaydi. kimyoviy xossalari bilan lantanga va bir-birlariga o'xshaydi. Shuning uchun davriy sistemada bu 15 ta elementga faqat bitta Shuning uchun davriy sistemada bu 15 ta elementga faqat bitta katak berilgan. VII davrda 89-element va 14 ta aktinoidlarga katak berilgan. VII davrda 89-element va 14 ta aktinoidlarga xam bir urin berilgan. II va III davr elementlarini xam bir urin berilgan. II va III davr elementlarini D.I.Mendeleyev tipik elementlar deb atagan. Xar qaysi gruppa D.I.Mendeleyev tipik elementlar deb atagan. Xar qaysi gruppa ikkita gruppachaga bulinadi. Tipik elementlarga ega gruppacha ikkita gruppachaga bulinadi. Tipik elementlarga ega gruppacha asosiy gruppacha nomi bilan yuritiladi.Tok qatorlarning asosiy gruppacha nomi bilan yuritiladi.Tok qatorlarning elementlari esa yonaki yoki kushimcha gruppacha deb ataladi.elementlari esa yonaki yoki kushimcha gruppacha deb ataladi. • Asosiy gruppacha elementlari kimyoviy xossalari jixatidan Asosiy gruppacha elementlari kimyoviy xossalari jixatidan yonaki gruppacha elementlaridan farq qiladi. Buni VII gruppa yonaki gruppacha elementlaridan farq qiladi. Buni VII gruppa elementlarida yakkol kurish mumkin. Bu gruppaning asosiy elementlarida yakkol kurish mumkin. Bu gruppaning asosiy gruppacha elementlari (vodorod, ftor, brom, yod, astat) aktiv gruppacha elementlari (vodorod, ftor, brom, yod, astat) aktiv metallmaslar bo'lib, yonaki gruppacha elementlari (marganes, metallmaslar bo'lib, yonaki gruppacha elementlari (marganes, texnesiy, reniy)- xakikiy metallardir.texnesiy, reniy)- xakikiy metallardir.

VIII gruppaning asosiy VIII gruppaning asosiy gruppachasigruppachasi • inert gazlar, yonaki gruppachasi 9 ta metall (temir, kobalt, inert gazlar, yonaki gruppachasi 9 ta metall (temir, kobalt, nikel, ruteniy, radiy, palladiy, osmiy, iridiy, platina)dir. Xar nikel, ruteniy, radiy, palladiy, osmiy, iridiy, platina)dir. Xar qaysi gruppa nomeri usha gruppaga kiruvchi elementlarning qaysi gruppa nomeri usha gruppaga kiruvchi elementlarning kislorodga nisbatan maksimal valentligini kursatadi. Lekin mis kislorodga nisbatan maksimal valentligini kursatadi. Lekin mis gruppachasida va VIII, VII gruppa elementlarida bu koidadan gruppachasida va VIII, VII gruppa elementlarida bu koidadan chetga chiqish xollari ruy beradi; chunonchi mis bir va ikki chetga chiqish xollari ruy beradi; chunonchi mis bir va ikki valentli bo'ladi, oltinning valentligi 3 ga yetadi; VIII gruppaning valentli bo'ladi, oltinning valentligi 3 ga yetadi; VIII gruppaning kushimcha gruppacha elementlaridan faqat osmiy va iridiy 8 kushimcha gruppacha elementlaridan faqat osmiy va iridiy 8 valentlik bo'ladi; VII gruppa elementi ftor faqat bir valentli bula valentlik bo'ladi; VII gruppa elementi ftor faqat bir valentli bula oladi; boshqa galogenlarning kislorodga nisbatan valentligi yetti oladi; boshqa galogenlarning kislorodga nisbatan valentligi yetti (yodda, xlorda) besh (vromda) bo'lishi mumkin. Asosiy (yodda, xlorda) besh (vromda) bo'lishi mumkin. Asosiy gruppacha elementlari vodorodga nisbatan xam valentlik gruppacha elementlari vodorodga nisbatan xam valentlik namoyon qiladi. IV, V, VI va VII gruppa elementlari gazsimon namoyon qiladi. IV, V, VI va VII gruppa elementlari gazsimon (yoki uchuvchan) gidridlar xosil qiladi. Elementlarning (yoki uchuvchan) gidridlar xosil qiladi. Elementlarning vodorodga nisbatan valentligi IV gruppadan VII gruppaga utgan vodorodga nisbatan valentligi IV gruppadan VII gruppaga utgan sari 4 dan 1 ga kadar pasayadi, ularning kislorodga nisbatan sari 4 dan 1 ga kadar pasayadi, ularning kislorodga nisbatan valentliklari esa 4 dan 7 ga kadar ortadi. Xar qaysi gruppada valentliklari esa 4 dan 7 ga kadar ortadi. Xar qaysi gruppada metallmasning kislorodga nisbatan valentligi bilan vodorodga metallmasning kislorodga nisbatan valentligi bilan vodorodga nisbatan valentligi yigindisi 8 ga tengdir. nisbatan valentligi yigindisi 8 ga tengdir.

• Boshqa sistemalar singari eritmalarning ham xossalari Boshqa sistemalar singari eritmalarning ham xossalari intensiv intensiv va va ekstensiv ekstensiv xossalarga bo’linadixossalarga bo’linadi . . Agar eritmaningAgar eritmaning barcha komponentlari barcha komponentlari massasi o’zgarmas harorat va bosimda n marta oshirilsa, u holda massasi o’zgarmas harorat va bosimda n marta oshirilsa, u holda eritmaning intensiv xossalari(konsentratsiya, zichlik, qovushqoqlik) eritmaning intensiv xossalari(konsentratsiya, zichlik, qovushqoqlik) o’zgarmaydi. Ekstensiv xossalari(hajm, issiqlik sig’mi, ichki energiya, o’zgarmaydi. Ekstensiv xossalari(hajm, issiqlik sig’mi, ichki energiya, entalpiya) esa n marta oshadi. Agar sistema bir komponent, ys’ni entalpiya) esa n marta oshadi. Agar sistema bir komponent, ys’ni individual moddadan iborat bo’lsa, uning holati ekstensiv xossalarning individual moddadan iborat bo’lsa, uning holati ekstensiv xossalarning molyar kattaliklari bilan xarakterlanadi. Agar sistema ikki yoki undan molyar kattaliklari bilan xarakterlanadi. Agar sistema ikki yoki undan ortiq komponentlardan iborat bo’lsa u holsa har bir komponentning ortiq komponentlardan iborat bo’lsa u holsa har bir komponentning molyar ekstensiv xossalari barcha komponentlar massasiga, ya’ni eritma molyar ekstensiv xossalari barcha komponentlar massasiga, ya’ni eritma tarkibiga bo’liq bo’ladi. Shuning uchun ko’p komponentli sistemalarning tarkibiga bo’liq bo’ladi. Shuning uchun ko’p komponentli sistemalarning holatini xarakterlashda parsial molyar kattaliklardan foydalaniladi. Uning holatini xarakterlashda parsial molyar kattaliklardan foydalaniladi. Uning mohiyatini quyidagicha ifodalash mumkin: aytaylik, eritma n1, n2,n3 mol mohiyatini quyidagicha ifodalash mumkin: aytaylik, eritma n1, n2,n3 mol alohida komponentlardan tashkil topgan bo’lsin. Agar bunday eritmaga alohida komponentlardan tashkil topgan bo’lsin. Agar bunday eritmaga o’zgarmas bosim va o’zgarmas haroratda birinchi komponentdan 1 mol o’zgarmas bosim va o’zgarmas haroratda birinchi komponentdan 1 mol qo’shilsa ekstensiv xossa quyidagicha o’zgaradi:qo’shilsa ekstensiv xossa quyidagicha o’zgaradi: • ()() • Zi-parsial molyar kattalikZi-parsial molyar kattalik • Zi=G,H,A,U,V va h.k ni-1-bir komponentdan tashqari barcha Zi=G,H,A,U,V va h.k ni-1-bir komponentdan tashqari barcha komponentlar molar soni doimiy ekanligini anglatadi. komponentlar molar soni doimiy ekanligini anglatadi.

• Xar bir gruppa ichida atom og'irlik ortishi Xar bir gruppa ichida atom og'irlik ortishi bilan elementlarning metallik xossalari bilan elementlarning metallik xossalari kuchayib boradi. Demak, elementlarning kuchayib boradi. Demak, elementlarning xossalari (atom og'irligi, valentliklari, xossalari (atom og'irligi, valentliklari, kimyoviy birikmalarining asos yoki kislota kimyoviy birikmalarining asos yoki kislota xarakteriga ega bo'lishi va xakazolar) davriy xarakteriga ega bo'lishi va xakazolar) davriy sistemada va davr ichida xam, gruppa ichida sistemada va davr ichida xam, gruppa ichida ma'lum qonuniyat bilan uzgaradi. Binobarin ma'lum qonuniyat bilan uzgaradi. Binobarin xar qaysi element davriy sistemada uz urniga xar qaysi element davriy sistemada uz urniga ega va bu urin uz navbatida ma'lum xossalar ega va bu urin uz navbatida ma'lum xossalar majmuasini ifodalaydi va tartib nomer bilan majmuasini ifodalaydi va tartib nomer bilan xarakterlanadi. Shu sababli, agar biror xarakterlanadi. Shu sababli, agar biror elementning davriy sistemada tutgan urni elementning davriy sistemada tutgan urni ma'lum bulsa, uning xossalari xaqida to'la ma'lum bulsa, uning xossalari xaqida to'la fikr yuritib, ularni tugri aytib berish mumkin. fikr yuritib, ularni tugri aytib berish mumkin.

D.I.Mendeleyev davriy sistemasidagi biror elementning atom og'irligini topish uchun uni urab turgan 4 kushni elementlarning atom og'irliklarini bir-biriga kushib 4 ga bo'lish kerak. Gorizontal yo'nalishda: bu o'xshashlik-katta davr elementlarida, lantonoidlar va aktinoidlar turkumiga Kirgan elementlarda uchraydi. Masalan, misning ba'zi xossalari nikelnikiga o'xshaydi. Vertikal yo'nalishda: Davriy sistemaning vertikal yo'nalishda joylashgan elementlari o'zaro bir-biriga o'xshaydi. Diagonal yo'nalishda: Davriy sistemada o'zaro diagonal joylashgan ba'zi elementlar o'zaro o'xshashlik namoyon qiladi. Davriy sistemada elementlar urtasidagi o'xshashlik uch yo'nalishda namoyon bo'ladi .

O'xshashlar

Davriy qonun va davriy jadvalni o‘qitish metodikasi

Atom tuzulishi. Davriy qonun

Davriy qonun. D.I. Mendeleyevning davriy sistemasi. Davriy qonunning ta’rifi. Davrlar, guruhlar va ularning turlari

D.I.Mendeleyevning elementlar davriy qonuni va kimyoviy elementlar davriy sistemasi

D.I.Mendeleyevning elementlar davriy sistemasi