Замонавий молия тизими ва ундаги ислоҳотлар - Iqtisodiyot - Slaydlar

Замонавий молия тизими ва ундаги ислоҳотлар

Yuklangan vaqt:

23.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

1934 KB

Ko'chirib olish

1Замонавий молия тизими ва ундаги ислоҳотлар

Моли я- ялпи ички маҳсулот ва миллий даромадни тақсимлаш асосида марказлашган ва марказлашмаган пул фондларини шакллантирилиши, тақсимланиши ва ишлатилиши билан боғлиқ муносабатлар мажмуидир. Хорижлик иқтисодчи-олимлардан Э.Боди ва Р.К.Мертонлар: Молия (finance) – кишиларнинг маълум вақт давомида ўта тақчил бўлган пул ресурсларининг келиб тушиши ва ишлатилишини қай тарзда бошқаришлари ҳақидаги фандир». Муаллифлар таъкидлашларича, молиявий қарорлар яна шу билан хусусиятланадики, харажатлар ва даромадлар: - даврийлигига кўра фарқланади, яъни ихтиёрий вақтда турли хил хажмни изоҳлаши ва ўзаро мос келавермаслиги ҳам мумкин; - уларнинг аниқ оқибатларини олдиндан айтиб бўлмаслиги. 1. Молиянинг моҳияти ва молия тизимининг таркиби.

Молия хақидаги фаннинг ривожланиши ва тараққиёти Биринчи босқич, Рим империяси давридан бошлаб 20 аср ўрталаригача бўлган давр ҳисобланиб, бу давр мобанийда молиянинг классик назарияси шакллантирилган. Иккинчи босқич. н еоклассик молиявий н азария . Молиянинг неоклассик назарияси 4 асосий тезисга асосланади: -давлатнинг иқтисодий қудрати, унинг молия тизимини барқарорлиги хусусий секторнинг иқтисодий қудратини сезиларли даражадалиги билан белгиланади; -давлатнинг иқтисодиётга аралашуви қисқартирилиб, иқтисодиётдаги тадбиркорлик фаолияти эркинлаштирилади; -корпоратив бизнес ривожланиш имкониятларини белгилаб берувчи уларни молиялаштириш манбалари таркибида фойда ва капиталлар бозори уцивор аҳамият касб этади; -капиталлар, товарлар, меҳнат бозорларининг байналминаллашуви алоҳида мамлакатларнинг молия тизимини интегра ц ион жараёнларга интилиб бориш тендениясини шакллантиради.

МОЛИЯ ТИЗИМИ Марказлаштирилган ва марказлаштирилмаганМарказлаштирилган ва марказлаштирилмаган пул фондларини пул фондларини шакллантириш, тақсимлаш ва фойдаланиш борасидаги шакл ва усуллар шакллантириш, тақсимлаш ва фойдаланиш борасидаги шакл ва усуллар мажмуаси ҳамда унда иштирок этувчи молиявий муассасаларга ммажмуаси ҳамда унда иштирок этувчи молиявий муассасаларга м олия олия тизими тизими дейилади.дейилади. Ж.Ван ХорнЖ.Ван Хорн : М : М олия тизими - давлат, фирмалар ва фуқароларга турли олия тизими - давлат, фирмалар ва фуқароларга турли хил хизматлар кхил хизматлар к ўў рсатувчи молиявий муассасалар ва бозорларнинг рсатувчи молиявий муассасалар ва бозорларнинг мажмуаси. мажмуаси. Л.ДробозинаЛ.Дробозина : : «Молия тизими - пул маблағлари фондини ташкил «Молия тизими - пул маблағлари фондини ташкил қилиш ва фойдаланиш жараёнидаги молиявий муносабатларнинг турли қилиш ва фойдаланиш жараёнидаги молиявий муносабатларнинг турли сосо ҳҳ аларини мажмуасидан иборат.аларини мажмуасидан иборат. Г.ПолякГ.Поляк : : молия тизими - давлат, х молия тизими - давлат, х ўў жалик субъектлари ва уй жалик субъектлари ва уй хх ўў жаликларининг пул маблағлари фондини турли хил усуллар ва жаликларининг пул маблағлари фондини турли хил усуллар ва шаклларда тақсимлаш жараёнидаги турли молиявий муносабатлар шаклларда тақсимлаш жараёнидаги турли молиявий муносабатлар мажмуасимажмуаси . . В.КовалеваВ.Ковалева : : молия тизимимолия тизими -- ижтимоий такрор ишлаб чиқариш ижтимоий такрор ишлаб чиқариш жараёнининг субъектлари жараёнининг субъектлари ўў ртасида жами ижтимоий мартасида жами ижтимоий ма ҳҳ сулотни сулотни тақсимлаш ва қайта тақсимлаш бтақсимлаш ва қайта тақсимлаш б ўў йича пул муносабатларни ташкил йича пул муносабатларни ташкил қилиш шакли.қилиш шакли.

МОЛИЯ ТИЗИМИ Марказлаштирилган молия (Умумдавлат молияси) Марказлаштирилмаган молия Хўжалик субъектлари молияси Молиявий воситачи муассасалар молияси Уй хўжаликлари молияси

Турли мамлакатлар молия тизимининг хусусиятлари 1. Молиявий бозорларга асосланган тизим . 2. Банк тизимига асосланган тизим. 3. Давлат молиясига асосланган тизим Х I Х асрнинг охирига келиб иқтисодиётдаги молиявий бозорларнинг аҳамиятини ортиши а ст а секинлик билан унинг тараққиётини назарий жиҳатдан ўрганишга эҳтиёж сезила бошлади. Молиявий капиталнинг шаклланиши молиявий бозорларнинг иқтисодиётдаги аҳамиятини сезиларли даражада кучайтирди.

2. Давлат молияси ва ундаги ислоҳотларнинг устувор 2. Давлат молияси ва ундаги ислоҳотларнинг устувор йўнаишлари. йўнаишлари. ДАВЛА Т МОЛИЯСИ ВА УНИНГ Б ЎҒ ИНЛАРИ ДАВЛАТ БЮДЖЕТИ БЮДЖЕТДАН ТАШҚАРИ ФОНДЛАР ДАВЛАТ КОРХОНАЛАРИ МОЛИЯСИДАВЛАТ КРЕДИТИ

Бюджет Инглизча сўз бўлиб « budget » «халта, портфел, сумка, хамён» деган маъно ни англатади Давлат Бюджети - Даромадлар манбалари, тушумлар миқдори, молия йили мобайнида харажатлар сарфи аниқ кўрсатиладиган давлат пул маблағларинин маркзалаштирилган жамғармасидир. Республика бюджети - Давлат бюджетининг Умумдавлат тусидаги тадбирларни (миллий мудофаа, таш қ и и қ тисодий фаолият , Ҳуқуқ тартибот органлари Маркази й давлат органлари) молиялаштириш қисмидир. Ма ҳ аллий бюджетлар - давлат бюджетининг тегишли вилоят, туман шаҳар пул маблағлари жамғармасини ташкил этувчи бир қисмидир Бюджетдан ташқари мақсадли жамғармалар- маблағлар манбалари, маблағ тушиш нормалари ва шартлари, шунингдек шу маблағлардан фойдаланиш мумкин бўлган мақсадлари аниқ кўрсатилган давлат бюджети таркибида жамлантириладиган жамғармалардир.(Пенсия жамғармаси, Бандликка кўмаклашувчи давлат фонди Йўл жамғармаси, Давлат мулк қўмитасининг махсус ҳисобрақами, Тикланиш ва Тараққиёт жамғармаси)

ДАВЛАТ БЮДЖЕТИ ТУЗИЛМАСИ Давлат бюджети: республика бюджетини; Қорақалпоғистон Республикаси бюджетини ва маҳаллий бюджетларни ўз ичига олади. Давлат бюджети таркибида давлат мақсадли жамғармалари жамланади. Қорақалпоғистон Республикаси бюджети Қорақалпоғистон Республикасининг республика бюджетини ҳамда республикага (Қорақалпоғистон) бўйсунувчи туманлар ва шаҳарлар бюджетларини ўз ичига олади. Вилоятнинг бюджети вилоят бюджетини, вилоятга бўйсунувчи туманлар ва шаҳарлар бюджетларини ўз ичига олади. Туманларга бўлинадиган шаҳарнинг бюджети шаҳар бюджетини ва шаҳар таркибига кирувчи туманлар бюджетларини ўз ичига олади. Туманга бўйсунадиган шаҳарлари бўлган туманнинг бюджети туман бюджетини ва туман бўйсунувидаги шаҳарлар бюджетларини ўз ичига олади. Бюджет тизими: Республика бюджети, Қ ора қ алпо ғ истон Республикаси бюджети, Тошкент шаҳар бюджети, 12 та вилоятлар бюджети , 199 та туман ва шаҳарлар бюджети ва қарийиб 47 мингта бюджет ташкилотларини ўзида мужассамлаштиради.

БЮДЖЕТ ТИЗИМИДАГИ ИСЛОҲОТЛАР I босқич – 1991-2000 йиллар Мустақил бюджет тизимини шакллантириш – “ўтиш даври”:  бюджет даромадлари ва харажатларини қайта кўриб чиқиш ва таснифлаш;  бюджет дефицитни камайтириш;  кучли ижтимоий сиёсат – Давлат бюджетининг муҳим йўналиши сифатида;  бюджетларо муносабатларни шакллантириш;  бюджет ташкилотларини мабла ғ билан таъминлаш механизмини такомиллаштириш ;  бюджет таснифларини ҳалқаро стандартларга мақбуллаштириш ўз ичига олди.  Миллий солиқ тизими ва уни ҳуқуқий асосларини шакллантириш;  Солиқ тизимини соддалаштириш ва уни иқтисодиётнинг устувор йўналишларини рағбатлатириш тизхимини шакллантириш;

2-босқич. 2001- ҳозиргача Иқтисодиётни эркинлаштириш шарт шароитларига мувофиқ давлат молиясини ислоҳ қилиш ва унинг ҳуқуқий асосларини яратиш  “ Бюджет тизими тўғрисида”ги Қонунни амалга киритилиши;  Бюджет таснифи ва бюджетдан молиялаштириш тизимини соддалаштириш;  Давлат бюджети харажатларини манзилли ва мақсадли йўналишини таъминлаш;  Бюджет харажатларини таркибий ислоҳ қилиш;  Ҳудудларни дотациядан чиқариш ва маҳаллий бюджетлар молиявий имкониятларини барқарорлаштириш;  Давлат молиясини бошқаришни ислоҳ қилиш;  Давлат бюджетини ижросини Ғазна тизими жорий қилиш ва уни ривожлантириш;  Бюджет муассасаларини молиялаштиришни ислоҳ қилиш;  Жойлардаги ижтимоий-иқтисодий ислоҳотларда маҳаллий ўз-ўзини бошқариш органларининг масуълиятини ошириш билан уларнинг молиявий имкониятларини яхшилаш;  Солиқ юкини камайтириш;  Солиқ маъмурчилигини такомиллаштириш;  Солиқ тизимининг ҳуқуқий асосларини такомиллаштириш;  Солиқ тизимини соддалаштириш.

Замонавий шароитларда бюджет тизимидаги ислоҳотлар - бюджет дефицитини самарали бошқариш - Ғ азначилик тизимини босқичма босқич ривожлантириш; - б юджет қ онунчилигини мустаҳкамлаш; - ўрта мудатли фисал сиёсат амалиётини жорий қилиш; - натижага йўналтирилган бюджет моделини жорий этиш; - дотацион режимдаги бюджетларни тугатиш ва маҳаллий бюджетлар барқарорлигини таъминлаш;

Асосий бюджет кўрсаткичлариАсосий бюджет кўрсаткичлари 2011 йил2011 йил 2012 йил2012 йил Бюджет Бюджет дармадларида дармадларида салмоги %дасалмоги %да Давлат бюджети даромадлари 1 6 178 , 55 20614,1 100 Шу жумладан: Бевосита солиқлар 4 238 , 7 5196,4 26,2 Билвосита солиқлар 8 656 , 8 6784,5 53,5 Ресурс солиқлари 2 308 , 9 2746,4 14,3 Бошқа даромадлар 974 ,1 1483,5 6,0 Бюджет харажатлари 16 991 , 1 21571,7 Бюджет дефицити ЯИМга нисбатан 1,0 фоиз Давлат бюджетининг мақсадли жамғармаларсиз даромадлари 2008 йилда 8 761 млрд.сўм. - 23,2 % (ЯИМга нисбатан) 2009 йилда 10 834 млрд.сўм. - 22,5 % (ЯИМга нисбатан) 2010 йилда 13116 млрд.сўм. - 21,8% (ЯИМга нисбатан) 2011 йилда 16178 млрд. сўм - 20% (ЯИМга нисбатан) 2012 йилда 20614,1 млрд. сўм - 21% (ЯИМга нисбатан)

К ў рсаткичлар 2011 йил 2012 йил Млрд. сўм %да Млрд. сўм %да Давлат бюджети харажатлари, млрд.сўм 16991 100 21571 100 Ижтимоий соҳа ва аҳолини ижтимоий қўллаб-қуватлаш харажатлари 10112 59,5 12513 58 Иқтисодиётга харажатлар 1952 11,5 2372 11,0 Марказлашган инвестицияларни молиялаштириш 950 5,7 1059 4,9 Таълим ва тиббиёт муассасаларини реконструкция қилиш, капитал таъмирлаш ва жи ҳ озлаш Фондига ажратмалар 264 1,2 Давлат ҳокимияти ва бошқаруви органлари, суд органлари харажатлари 472 2,7 629 2,9 Фуқароларнинг ўзини ўзи бошқариш органлари 152 0,9 191 0,9 Вазирлар Маҳкамасининг заҳира жамғармаси 57 0,3 70 0,3 Бошқа харажатлар 3290 19,3 4471 20,7 Давлат бюджети нинг режалаштирилган тақчиллиги - 812 957 ЯИМга нисбатан, % -1,0% 1%Давлат бюджети Давлат бюджети харажатхаражат лари, лари, млрд. сўммлрд. сўм

Бюджет тақчиллиги - муайян даврда бюджет харажатларининг бюджет даромадларидан ортиқ бўлган суммаси. Бюджет профицити - муайян даврда бюджет даромадларининг бюджет харажатларидан ортиқ бўлган суммаси.

Ўзбекистон Ўзбекистон РР еспубликаси давлат бюджети тақчиллиги ва еспубликаси давлат бюджети тақчиллиги ва профицити динамикасипрофицити динамикаси 1995 й 2000 й 2007 й 2008 й 2009 й 2010 й Дефицит(-), Профицит (+) -2,8% -1,0% + 1,1% + 1,5% + 0,2 % -1,0% Амалда: (0,3%профицит) Германия АҚШ Ирландия Греция 3,5 3,8 12,7 10Айрим ривожланган д авлатларда бюджет т ақчиллиги д аражаси, ЯИМга нисбатан %да Россия Испания 2 - 3 10

20 20Бюджет сиёсати натижалари ЯИМга нисбатан фоизда Мамлакатлар Бюджет тақчиллиги Ташқи қарз Италия 5,3 фоиз 115,8 фоиз Франция 7,5 фоиз 78,0 фоиз Португалия 9,3 фоиз 76,0 фоиз Испания 11,1 фоиз 91,0 фоиз Буюк Британия 11,4 фоиз 68,0 фоиз Греция 15,4 фоиз 115,1 фоиз Ирландия 32 ,0 фоиз 116,0 фоиз Ўзбекистон 0, 3 фоиз профицит 10,0 фоиз камроқ

Соли қ юки даражаси (%да) 37,1 23,2 22,6 21,82000 йил 2008 йил 2009 йил 2010 йил 20,9 2011 йилСолиқ юки – солиқ тўловчининг муайян даврда бюджетга тўланган солиқлар ва бошқа мажбурий тўловларнинг йиғиндисини ифодалайди. 7. Солиқ юки нима?

22Ҳорижий мамлакатларда солиқ юкиҲорижий мамлакатларда солиқ юки30,8 31,3 32,2 33,0 34,9 35,7 36,4 36,5 36,6 38,3 40,1 42,2 42,8 42,9 43,1 43,2 44,3 47,1 48,3 0,0 10,0 20,0 30,0 40,0 50,0 60,0 А встралия Греция Канада И спания П ольш а Б ую к Б ритания Герм ания П ортугалия Ч ехия Л ю ксем бург В енгрия Н орвегия Ф инляндия А встрия Ф ранция И талия Б ельгия Ш ведция Д ания

23 23Давлат бюджети тузилмасиДавлат бюджети тузилмаси Давлат бюджети (100%) Республика бюджети (28%) Давлат мақсадли жамғармалари (32%)Маҳаллий бюджетлар (40%) Вилоят бюджетлари (30%) Туман бюджетлари (70%)

24Федератив давлатлар Унитар давлатлар (166)

25 25М а ҳаллий бюджетларни ўз-ўзини даромад билан қоплаши ** (%да) Ҳудудлар 2010 йил 2011 йил Қорақалпоғистон Республикаси 46,7 49,2 Андижон вилояти 51,6 55,2 Бухоро вилояти 100,0 100,0 Жиззах вилояти 40,9 46,2 Қашқадарё вилояти 100,0 100,0 Навоий вилояти 100,0 100,0 Наманган вилояти 40,8 44,2 Самарқанд вилояти 44,8 47,2 Сурхондарё вилояти 41,7 47,7 Сирдарё вилояти 70,2 69,8 Тошкент вилояти 100,0 100,0 Фарғона вилояти 100,0 100,0 Хоразм вилояти 53,4 52,6 Тошкент шаҳри 100,0 100,0 Жами 71,5 72,9

26 26Ҳудудларни дотациядан чиқариш дастури Ҳудудлар номи 2000 йил 2006 йил 2007 йил 2008 йил 2009 йил 2010 йил 2011 йил Қорақалпоғистон Республикаси 41,2 30,9 Андижон вилояти 29,0 20,2 Жиззах вилояти 48,0 31,6 24,8 20,5 Наманган вилояти 41,6 21,8 23,1 20,7 30,9 26,2 3,1 Самарқанд вилояти 23,3 Сурхондарё вилояти 39,3 22,7 22,4 20,5 23,0 Сирдарё вилояти 19,4 Хоразм вилояти 19,4 14,3 Жами 16,8 9,0 4,6 4,2 4,1 2,0 0,2Харажатга нисбатан %да

Бюджетдан ташқари мақсадли жамғармалар Пен с ия фонди Бандликка кўмаклашиш фонди Суғориладиган ерларни мелиоратив ҳолатини яхшилаш фонди Молия вазирлиги хузуридаги йўл фонди Тикланиш ва тараққиёт фонди Таълим муассасаларини реконструкция қилиш, мукаммал таъмирлаш ва жиҳозлаш бўйича бюджетдан ташқари жамғармаси Давлат мулк қўмитасининг махсус ҳисоб рақамиД авлат ма қ садли фондлари: тушунчаси, тарихи, классификацияси.

28Таълим муассасаларини реконструкция қилиш, капитал таъмирлаш ва жиҳозлаш бюджетдан ташқари Жамғармаси 28Тадбирлар Миқдори Реконструкция 121 та умумтаълим мактаби 23 та академик лицей ва коллежлар Капитал таъмирлаш 150 та умумтаълим мактаби 71 та академик лицей ва коллежлар Жиҳозлаш 8837 та синф комплект 12500 та компьютерлар

29Ислоҳотлар натижалариИслоҳотлар натижалари 29Кўрсаткичлар 1990 йил 2000 йил 2009 йил Фуқароларнинг саводлилик даражаси (%да) 96,4 97,4 99,3 Ўртача умр кўриш даражаси (ёш) 67,2 70,8 72,9 Аёллар ўртача умр кўриш даражаси (ёш) 70,1 73.2 75.2 Эркаклар ўртача умр кўриш даражаси (ёш) 65.8 68.4 70.6 5-ёшгача болалар ўлими (1000 тадан) 47,9 28,5 15,9 Чақалоқлар ўлими (1000 тадан) 34,6 18,9 11,7 Оналар ўлими (100000 тадан) 65,3 33,1 30,4 Тиф (терлама) билан касалланиш (100000 кишидан) 12,4 0,8 0,2 Вирусли гепатит (сариқ) билан касалланиш (100000 кишидан) 856 235 135 Қизамиқ билан касалланиш (100000 кишидан) 19,3 0,3 0

Эътиборингиз учун раҳмат!

O'xshashlar

Молия тизими

Япония молия тизими

Молия тизими 2

Молия тизими ва унинг асосий бўғинлари

Молия тизими. Пул муомаласи ва банклар