Xalqaro moliya tizimi - Iqtisodiyot - Slaydlar

Xalqaro moliya tizimi

Yuklangan vaqt:

17.03.2024

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

1018.310546875 KB

Ko'chirib olish

XALQARO MOLIYA TIZIMI 1Toshkent moliya instituti “ Xalqaro moliya-kredit” kafedrasi “ Xalqaro moliya” fani

2Reja:  Xalqaro moliya tizimining mohiyati, tarkibi va rivojlanish xususiyatlari.  Xalqaro moliya tizimidagi munosabatlarni tartibga solish va uni isloh qilish yo’nalishlari.

Xalqaro moliya tizimining mohiyati, tarkibi va rivojlanish xususiyatlari Xalqaro moliya jahon iqtisodiyotidagi valyuta, kredit va moliya munosabatlarini, barcha moliyaviy oqimlarni, xalqaro kreditlarni, kapitalning xalqaro harakatini oʻz ichiga qamrab oladi. Xalqaro moliya doimiy oʻzgaruvchan xalqaro valyuta tizimi holatini va rivojlanishini, alohida mamlakatlarning toʻlov balansi, xalqaro moliya bozorlari, xalqaro korporatsiyalar faoliyati, xalqaro bank va investitsiya faoliyatidagi oʻzgarishlarni aks ettiradi. Xalqaro moliya munosabatlarining holati xalqaro moliya tizimining rivojlanishi bilan chambarchas bog’liqdir. Xalqaro moliya tizimi xalqaro huquq me’yorlari, xalqaro va mintaqaviy kelishuvlarda hamda xalqaro moliyaviy munosabatlarda ishtirok etayotgan mamlakatlarning milliy qonunchiligida qayd etilgan pul oqimlarini tashkil etish va tartibga solishning shakli hisoblanadi. 3

Xalqaro moliya tizimi jahon pul mablag’lari harakati bilan bevosita bog’liqlikka ega boʻlgan oʻzaro munosabatlar majmuini oʻz ichiga oladi hamda xalqaro biznes (tashqi savdo faoliyati, kredit berish, turizm, ilmiy-texnik hamkorlik va boshq.) va davlatlararo moliyaviy munosabatlarni amalga oshirish uchun xizmat qiladi. Xalqaro moliya tizimi barqarorligini ta’minlash va uning samarali rivojlanishiga erishishning asoslari ishlab chiqarish va biznesni rivojlantirish, muvozanatli davlatlararo valyuta bozorini shakllantirish, mehnat resurslarining xalqaro taqsimotini va yagona global xoʻjalik tizimini tashkil etish orqali yaratiladi. 4

Zamonaviy xalqaro moliya tizimi - bu global valyuta munosabatlarining samarali tashkil etilgan shakli bo’lib, u turli davlatlar oʻrtasida tuzilgan shartnomalar bilan tartibga solinadi. Xalqaro moliya tizimining tarkibiy tuzilmasi bir nechta qismlardan iborat bo’ladi: Valyuta munosabatlari ifodasi boʻlib xizmat qiladigan jahon pul tizimi. Valyuta kursi - bir davlat pul birligining boshqa davlat pul birligida ifodalangan narxi. Milliy valyuta bozorlari. Xalqaro valyuta-moliya tashkilotlari. 5

Xalqaro moliya tizimi elementlari 6

Xalqaro moliya tizimining barcha elementlari har bir milliy moliya tizimiga xosdir. Umuman olganda, xalqaro moliya operatsiyalarining aksariyat qismi milliy moliya tizimlari tuzilmasida amalga oshiriladi va ular xalqaro moliya tizimining elementlari sifatida namoyon boʻladi. Ushbu operatsiyalarning farqli tomoni shundaki, ularda tomonlarning kamida bittasi har doim norezident hisoblanadi. Bunday operatsiyalar uchun milliy qonunchilikda har doim ularni amalga oshirishning maxsus qoidalari va tartiblar ishlab chiqiladi. Ularning xususiyati, maqsadga muvofiqligi va samaradorligi doimo tadqiqotchilar va davlat organlarining diqqat markazida boʻlishi kerak. 7

Xalqaro moliya tizimining rivojlanishi bilan birga aynan xalqaro moliya munosabatlarining harakatiga bog’liq boʻlgan qoʻshimcha umumqabul qilingan me’yorlar, faoliyat qoidalari va tuzilmalar yuzaga keladi. Ularning funktsiyalari va milliy tuzilmalar bilan oʻzaro munosabatlarining xususiyati doimo iqtisodiy fanning tadqiqot mavzusi sifatida namoyon boʻladi. Shunday qilib, xalqaro moliya tizimi – bu moliyaviy resurslarning jahon bozorlarida xalqaro kelishuvlar asosida oʻzaro hamkorlik qiluvchi va ishlab chiqarishning kapital kabi omili harakatida ishtirok etuvchi transmilliy banklar va korporatsiyalar, mintaqaviy tartibga soluvchi organlar, dunyo mamlakatlarining milliy moliya tizimlarini oʻz ichiga oluvchi jahon iqtisodiyoti moliyaviy globallashuvining asosiy omillari majmuasidir. 8

Xalqaro moliya tizimining asosiy funktsiyalari sifatida quyidagilarni koʻrsatish mumkin:  valyutalar ayriboshlash va hisob-kitob tizimi shartlarining birxillashuvi;  valyuta kurslari rejimlarini tartiblashtirish va valyuta cheklovlarini tartibga solish;  xalqaro valyuta likvidligini tartibga solish;  kredit, sug’urta, investitsiya va fond operatsiyalari xalqaro qoidalarini birxillashtirish;  mazkur funktsiyalarni amalga oshiruvchi va nazorat qiluvchi xalqaro moliya institutlarini tashkil etish. 9

Zamonaviy moliya tizimi iqtisodiy sub’ektlar moliyaviy faoliyatini ta’minlashga yo’naltirilgan moliyaviy vositalar, mexanizmlar va tartiblar-qoidalar, oʻzaro bog’liq va birgalikda faoliyat yurituvchi institutlarning murakkab majmuasini oʻzida ifodalaydi. Jahon iqtisodiy tizimining muhim tarkibiy qismi bo’lgan moliya tizimi doimiy oʻzgarish va rivojlanish jarayonida boʻladi. Jahon iqtisodiyoti globallashuvining ta’sirini inobatga olgan holda, moliya tizimi rivojlanishining mezoni sifatida quyidagi institutsional oʻzgarishlarni qayd etish lozim: jahon moliya tizimining tranzaktsion xarajatlari hajmi; moliyaviy bozorlar va milliy moliya tizimlarining faoliyati toʻg’risidagi axborotning toʻliqligi; yagona ishlab chiqarish jarayoni doirasida global moliya tizimining faoliyat yuritish tamoyillari va usullarini amalga oshirish. 10

Xalqaro moliya tizimi rivojlanishining quyidagi asosiy xususiyatlarini keltirish mumkin:  jahon bozorining hamda jahon moliya tizimi turli ishtirokchilari oʻrtasidagi amalga oshiriladigan moliyaviy bitimlarning keskin oʻsishi;  soxta kapital va spekulyativ operatsiyalarning oʻsishi;  xalqaro moliya tizimida moliyaviy tuzilmalarning faoliyatini nazorat qilishga qaratilgan va barcha uchun umumiy bo’lgan huquqiy me’yorlarning yoʻqligi;  yuqori va kam rivojlangan davlatlar oʻrtasidagi tafovutning kengayishi;  xalqaro qarzdorlik muammosining kuchayishi;  milliy va yevrovalyuta kapital bozorlarining birlashishi;  xalqaro kapital harakatidagi institutsional toʻsiqlarning kamayishi;  bozor iqtisodiyotidagi yetakchi mamlakatlar investorlari aktivlarining xalqaro diversifikatsiyalashuv darajasining sekinlashishi;  moliyaviy globallashuvning yuzaga kelishi va kuchayishi;  xalqaro bozorning valyuta bozori bilan birlashishi. 11

Xalqaro moliya tizimini isloh qilish yoʻnalishlari Xalqaro moliya tizimini isloh qilishning asosiy sabablari qatorida quyidagilarni ajratib koʻrsatish mumkin: xalqaro tashkilotlarning rivojlanayotgan mamlakatlarga moliyaviy yordam berish imkoniyati xususiy kapital oqimining hajmiga nisbatan cheklanganligi; xalqaro tashkilotlarning inqirozlarni oldini olish, ularga qarshi kurashish, takrorlanishiga yoʻl qoʻymaslik va ularning tarqalish sohalarini cheklashga qodir emasligi; moliyaviy va valyuta inqirozlarining takrorlanish va ta’sir etish koʻlamining kengayishi; moliyaviy bozorlardagi, ayniqsa, qarz majburiyatlari bozoridagi operatsiyalar hajmining oʻsishi hamda xalqaro moliya bozorining yuqori darajada rivojlanishi oʻrtasida keskin farqlanish hamda uni tartibga solish uchun tegishli institutsional tuzilmaning yoʻqligi. 12

Xalqaro moliya tizimini isloh qilish jarayoni tuzilmaviy muammolarni bartaraf etish, ayniqsa, moliya tizimining barqarorligini ta’minlash masalasini hal qilish bilan birga amalga oshiriladi. Ushbu bosqichda moliya tizimini mustahkamlash jarayonida quyidagi chora- tadbirlar namoyon bo’ladi:  iqtisodiy ma’lumotlarning ommaviy ravishda oshkor etilishi uchun xalqaro standartlarni takomillashtirish;  XVFning moliyaviy imkoniyatlarini kengaytirish;  XVFning yangi kreditlash mexanizmlarini yaratish;  moliyaviy bozorlarni tartibga solish boʻyicha hech boʻlmaganda mintaqaviy darajada yagona me’yoriy-xuquqiy xujjatlarni joriy etish. 13

14moliyaviy bozorlar va investitsiya institutlarini tartibga solish hamda ular faoliyatini takomillashtirish; yangi iqtisodiy siyosatga oʻtish; xalqaro moliya institutlari tizimini isloh qilish; yangi xalqaro tashkilotlarni tashkil etish. Xalqaro moliya tizimini isloh etishning asosiy yoʻnalishlari quyidagilardan iborat:010203 0E 05 19 05

Mazkur yoʻnalishlar doirasida amalga oshirilishi lozim boʻlgan chora-tadbirlar: 1. Moliyaviy bozorlar va investitsiya institutlarini tartibga solish:  xalqaro moliya tizimini barqarorlashtirishga qaratilgan chora- tadbirlarni ishlab chiqish hamda joriy etish orqali milliy moliyaviy institutlarni isloh qilish;  toʻlov tizimlari, buxgalteriya hisobi va auditning takomillashgan standartlarini hamda bankrotlik tartib-qoidalarini ishlab chiqish va joriy etish orqali moliya tizimi infratuzilmasini mustahkamlash;  rivojlanayotgan va rivojlangan mamlakatlarda moliyaviy operatsiyalarni nazorat etishning mustahkam xuquqiy tartibini joriy etish;  offshor hududlar faoliyatida xalqaro tartiblarni to’liq joriy etish uchun sharoit yaratish;  xalqaro kapital harakatini qattiq nazorat qilish. 15

2. Yangi iqtisodiy siyosatga oʻtish:  ichki bozorlarning faoliyat yuritish erkinligini kengaytirish va rivojlanayotgan mamlakatlar bozorlarida valyutani tartibga solishning samarali mexanizmini joriy qilish hamda xalqaro moliya munosabatlari rivojlanishi uchun eng maqbul shart-sharoitlarni yaratish;  ijtimoiy qoʻllab-quvvatlashning xalqaro transfertlari tizimida baravarlikni ta’minlash;  xususiy biznesni davlat tomonidan yanada qoʻllab-quvvatlash va ijtimoiy imtiyozlarni ob’ektiv taqsimlash mexanizmlarini ishlab chiqish;  inqiroz jarayonlarining ta’siri ostida aholining moliyaviy yoʻqotishlarini kamaytirish variantlarini oʻrganish, shuningdek jamiyatning eng zaif qatlamlari himoyasini ta’minlashga qaratilgan siyosatni shakllantirish;  xususiy va davlat sektori, shuningdek, xalqaro moliya tashkilotlari faoliyatining oshkoralik darajasini oshirish. 16

3. Xalqaro moliya institutlari tizimini isloh qilish:  xalqaro moliya institutlari faoliyatida asosiy ustuvorlikni milliy iqtisodiyotlardagi muammolarni hal etishga yoʻnaltirish;  xalqaro kreditlashdan xalqaro moliyalashtirish tizimiga alohida e’tibor berish;  iqtisodiy inqiroz oqibatlarini boshdan kechirayotgan mamlakatlarga investorlarning ishonchini oshirish;  iqtisodiy rivojlangan davlatlardagi inqirozning chuqurlashishiga qarshi kurashish;  moliyaviy inqirozlar xavfini kamaytirish, ularning mamlakatlar iqtisodiyotiga ta’sir etish koʻlamini kamaytirish;  inqiroz jarayonlarini bartaraf etishga qaratilgan moliyaviy xarajatlar darajasini qisqartirish, shuningdek ularni qisqa muddatda bartaraf etish;  kelgusida yuzaga kelishi mumkin boʻlgan inqiroz jarayonlari ta’sirida investorlarning moliyaviy yoʻqotishini kamaytirishga qaratilgan chora- tadbirlarni ishlab chiqish; 17

 risklarni minimallashtirish va jamiyatning eng zaif qatlamlarini himoya qilish salohiyatiga ega boʻlgan hamda jahon bozorining afzalliklaridan va kapital harakatidan samarali foydalanadigan xalqaro moliya tizimini shakllantirish;  davlat darajasida moliyaviy va makroiqtisodiy muvozanatsizlikka qarshi kurashish;  inqiroz jarayonlarini bartaraf etish mexanizmlarining samaradorligini oshirish va iqtisodiy inqirozlarni bashorat qilish va ularni bartaraf etish yo’llarini ishlab chiqishda xususiy biznesni jalb qilish yoʻllarini shakllantirish;  davlatlarning kapital harakati va moliya sohasidagi siyosatini Xalqaro valyuta fondi tomonidan yanada samarali monitoring qilinishi;  davlat darajasida makroiqtisodiy siyosatni takomillashtirish. 18

4. Yangi xalqaro tashkilotlarni tashkil etish:  yuqori sur’atdagi inflyatsiyani bartaraf etish va aholini ish bilan ta’minlash darajasini oshirishga qaratilgan, rivojlangan va rivojlanayotgan mamlakatlarning makroiqtisodiy siyosat sohasidagi sa’y-harakatlarini yanada samarali muvofiqlashtirish uchun maxsus davlatlararo institutni shakllantirish yoki mavjud xalqaro moliya tashkilotlarining vakolatlarini kengaytirish; 19

Global operatsiyalarda ishtirok etadigan tashkilotlar faoliyatini nazorat etish va tartibga solishning yagona qoidalarini ishlab chiqishga qaratilgan xalqaro tartibga soluvchi moliya tizimini shakllantirish. Ushbu jarayonda muhim omil tartibga solish siyosatini amalga oshirishga bag’ishlangan forumlarni o’tkazishda G-7 davlatlarining moliyaviy boshqaruv organlari vakillari, iqtisodiyoti rivojlanayotgan mamlakatlar va xalqaro moliya institutlari vakillarining doimiy uchrashuvlari bo’lishi mumkin. Bunday masalalarni hal qilishning imkoniyatlari sifatida Xalqaro hisob-kitoblar banki (BIS) va Qimmatli qog’ozlar komissiyalari xalqaro tashkiloti (IOSCO) kabi xalqaro institutlarni ular faoliyatida iqtisodiyoti rivojlanayotgan davlatlarning keng ishtirok etishini ta’minlash sharti bilan qayta tashkil etish lozim. 20

Hozirgi vaqtda jahon hamjamiyati xalqaro moliya tizimini global tartibga solish jarayonini isloh etishning ikkita variantini tavsiya etmoqda: 1) global tartibga solish institutini tashkil etilishi; 2) moliya bozorini tartibga solish boʻyicha xalqaro institutlar faoliyatini global darajada muvofiqlashtirilishi. Global tartibga solish instituti faoliyatini tashkil etishdagi asosiy muammolardan biri jahon mamlakatlari milliy moliya tizimining rivojlanish darajasidagi farqlanish hisoblanadi. Shunday qilib, xalqaro moliya tashkilotlari oʻrtasidagi oʻzaro xalqaro hamkorlik aloqalarini rivojlantirish istiqbolli jarayon bo’lib, ular faoliyatini o’zrao muvofiqlashtirish va uyg’unlashtirishda muhim oʻrin tutadi. 21

22E’tiboringiz uchun raxmat!!!

O'xshashlar

Xalqaro moliya

Xalqaro moliya bozori

Koreya moliya tizimi

Bank moliya tizimi

Janubiy Koreya moliya tizimi