Turizmni rivojlantirishning iqtisodiy, ekologik va ijtimoiy-madaniy jihatlari

Turizmni rivojlantirishning iqtisodiy, ekologik va ijtimoiy-madaniy jihatlari

Yuklangan vaqt:

23.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

777.4443359375 KB

Ko'chirib olish

“ Turizmni rivojlantirishning iqtisodiy, ekologik va ijtimoiy- madaniy jihatlari” mavzusidagi BITIRUV MALAKAVIY ISHI TAQDIMOTI

 O‘zbekiston yangi XXI asrga shaxdam qadamlar bilan kirib kеldi. XXI asr turizm va sayyohlik asri bo‘ladi dеb bashorat qilinmoqda. XXI asrda turizm o‘zining salmoqli hissasi bilan rеspublika budjеtida valyuta tushumini ta’minlaydi. Bunga rеspublikamizda har tomonlama imkoniyatlar va asoslar yеtarli. Faqat zamonaviy turizmni rivojlantirish stratеgiyasini hayotga tatbiq etib, turizm sohasini yuqori pog‘onalarga ko‘tarish imkoniyatini yaratishimiz kеrak. O‘zbekistonda turizm yangi soha hisoblanmaydi, bu soha qadimdan mavjud bo‘lgan, faqat bizning oldimizda turgan vazifa turizmni yangicha stratеgiya asosida rivojlantirish va istiqbolini bеlgilashdir. Mavzuning dolzarbligi

 O’zbekiston Respublikasida barqaror turizmni rivojlantirish bo’yicha ilmiy-nazariy takliflar va amaliy tavsiyalar ishlab chiqishdan iborat. O’zbekiston Respublikasida turizmni shakllantirishning samarali yo’llarini ishlab chiqish uchun uning turli xil aspektda ko’rib chiqishdan iborat. Ishning asosiy maqsadi

 O’zbekiston Respublikasida turizm yanada rivojlantirish uchun unig aspektlarini o’rganib, ularga asoslanib aniq tavsiyalarni taklif qilishdan iborat.Bitiruv malakaviy ishining asosiy vazifalar quyidagilar:

Turizmni iqtisodiyotga ta’sirininng nazariy asoslari Turizm bоshqа sоhаlаrgа nisbаtаn tеz tаrаqqiy etаdigаn tаrmоqdir, chunki bu sоhа mаmlаkаtimiz uchun unchаlik kаttа invеstitsiyani tаlаb qilmаsdаn rivоjlаnishi mumkin bo’lgаn sоhаdir. Bоshqа sоhаlаr, jumlаdаn hаvо, tеmiryo’l, аvtоmоbil trаnspоrti, оvqаtlаnish vа sаvdо shаhоbchаlаri, mеhmоnхоnаlаr rivоj tоpsа, o’shа jоydа turistik оb’yеktlаr mаvjud bo’lsа bеmаlоl turizmni rivоjlаntirish mumkin. Turizm sоhаsidаgi mutахаssislаrning fikrichа, u XXI аsrdа dunyo miqyosidа eng ustuvоr fоydа kеltiruvchi sоhаgа аylаnаdi. Hоzir u dunyo bo’yichа аvtоmоbilsоzlik vа nеftni qаytа ishlаsh sоhаsidаn kеyin, uchinchi o’rinni egаllаb turibdi

Turizm xizmatlarning quyidagi turlarini o’z ichiga oladi.  1.Sayyohlarni joylashtirish bo’yicha (mehmonxona, motellar, kempinglar , pansionatlar, sanatoriyalar, turizm bazalari va boshqalar).  2.Sayyohlarni ovqatlantirishni ta’minlash bo’yicha (restoranlar, kafelar, barlar va boshqalar)  3.Sayyohlarni passajir transportining xilma-xil turlarida mamlakat bo’ylab olib yurish va boshqa mamlakat hududlaridan olib o’tish.  4.Ekskursiya xizmatlari (tarjimonlar, guruhlar ekskursovodlar).  5.Madaniy qiziqishlarini qanoatlantirish bo’yicha xizmatlar (teatrlarga, kino, kontsert zallariga, bog’larga tabiat va tarixiy qo’riqxonalarga sport musobaqalar va boshqa tadbirlarga borish).

Turizm xizmatlarning quyidagi turlarini o’z ichiga oladi.  6.Sayyohlarning amaliy va ilmiy qiziqishlarini qondirish bo’yicha (kongresslarda, assambleyalarda, ilmiy konferentsiyalarda, semenarlarda, yarmarka va ko’rgazmalarda qatnashishi, umumiy va maxsus maqsaddagi savdo tadbirlarida qatnashishi).  7.Savdo korxonalarining umumiy ham maxsus maqsaddagi savdo xizmatlari (sovg’alar, otkritkalar va boshqalarni sotish)  8.Sug’urta va tibbiy xizmatlar.  9.Reklama va servis (sotish) xizmatlar (sayohatlar yo’nalishlarini ishlab chiqish, transportda, joylashish vositalarida o’rinlarni band qilish).  10.Ma’muriy nazorat organlari xizmatlari (ijara, karantin, valyuta, bojxona, politsiya xizmatlari, shuningdek xujjatlarni rasmiylashtirish bo’yicha xizmatlar viza, pasport).  11.Axborot xizmatlari (er sharining u yoki bu mintaqasidagi turizm resurslari

Turizmni YaIMning shakllanishiga 2013-2015 yillar davomida hissa qo'shish Davlat Turizmning Yalpi ichki mahsulotga qo'shgan hissasi (milliard AQSh dollari) 2013 2014 2015 Jami dunyoda 7306,600 7563,730 7170,240 Xitoy 1347,110 1416,120 1469,840 AQSh 759,732 830,554 853,799 Tayland 293,189 331,183 315,647 Germaniya 333,703 346,219 299,748 Buyuk Britaniya 258,848 263,884 221,054 Ispaniya 212,171 220,506 192,013 Frantsiya 210,423 215,512 185,852 Italiya 77,172 73,286 81,589

2014-2015 yillarda turizm sohasidagi aholi bandligi Davlat Bu sohada ish bilan band bo'lganlar soni O'zgarishlar,% Dunyo da ulushi,% 2013 2014 2015 2014 2015 2015 Jami dunyoda 2714740 00 2763400 0 2835780 00 2,1940 2,3506 100 Xitoy 6259220 6396020 6509680 0 1,2597 0,3330 8,41 AQSh 1361190 1397290 1424790 0 1,6811 0,9963 9,57 Tayland 582067 503643 5869680 - 17,2480 16,163 0 15,37 Germaniya 508324 522074 5234640 1,8570 1,4377 12,17 Buyukbrita niya 407461 423411 4293190 2,6969 1,6867 12,72 Ispaniya 263582 278643 2901540 5,0091 4,3424 16,25 Frantsiya 281226 284255 2795480 0,2672 - 1,4147 10,14 Italiya 249298 253733 2609150 2,3752 3,5399 11,60

Turizmni bandlikka ta’siri  Ish bilan ta'minlash, hamda uning mavjudligi va eksklyuzivligi turizmning iqtisodiy ta'sirining pastki qismidir. Sayohatlar va sayyohlar sayyohlik sohasida ham, to'g'ridan-to'g'ri yoki bilvosita turizm sohasida ham mavjud ish o'rinlarining 10,7 foizini tashkil qiladi. To'g'ridan-to'g'ri sayyohlik ishlarini bajarish, sayyohni turizm tajribasi bilan ta'minlaydi, lekin ular bilan cheklanmagan holda: turar joy (bino, tozalash, boshqarish), oziq-ovqat va ichimliklar xizmatlari, o'yin-kulgi, ishlab chiqarish va xarid qilish

Ekoturizm tabiiy muhitga, tabiatga ziyon yetkazmagan holda sayohat qilib uning betakror joylaridan zavq olish uchun atrof-muhitga “yumshoq” ta’sir etish, mahalliy xalqning ijtimoiy-iqtisodiy sharoitini faollashtirishdir.  Ekoturizmni maqsadiga ko’ra bir necha tarmoqqa bo’lish mumkin:  · noyob hayvonot va o’simlik dunyosi bilan tanishish;  · foto tasvirlar va hujjatli filmlar olish;  · agro-turizm;  · ilmiy ekskursiyalar;  · nisbatan ziyon yetkazilmagan yovvoyi tabiatga sayohat.

2016 yilda O’zbekiston Respublikasiga kelgan shaxslarning safar maqsadlari bo’yicha taqsimoti, ming kishi

2016 yilda O’zbekiston Respublikasidan ketgan O’zbekiston Respublikasi fuqarolarining safar maqsadlari bo’yicha taqsimoti, ming kishi

O’zbekistonda milliy hunarmandchilikni rivojlantirishda turizming o`rni.  Asrlar davomida sayqallanib borgan bu hunarmandchilik turlari hozirgi kungacha ko`pchiligi saqlanib qolgan. `zbekistondan olib ketilgan hunarmandchilik mahsulotlari mehmonlarimizga bizning tarixiy va milliy udumlarimiz haqida so`zlaydi va uzoq yodda qoladi, boshqalarini o`ziga chorlaydi. Biz yaratgan hunarmadchilik mahsulotlarimiz bilan har qancha faxrlansak arziydi.  Har bir sayyoh uyiga qaytar ekan borgan joyidan albatta estalik yani souvenir olib ketadi, chunki uni har ko`rganida shu joy haqida eslaydi. Uning xotirasida o`sha joy bilan yaqindan tanishgani, ular haqida ma`lumotlar qayta jonlanadi albatta. Souvenir – qo`l mehnatiga asoslangan yoki dastgohlarda yaratilgan san`ati asari bo`lib qolmay u shu o`lkaning tarixi, mashhur ustalari, udumlari, xalqning turmush tarzini o`zida aks ettiradi

O’zbekistonda milliy hunarmandchilikni rivojlantirishda turizming o`rni.  Buyuk ipak yo‘li chorrahasida joylashgan Buxoro o‘tmishda nafaqat ilm-ma’rifat maskani, balki hunarmandchilik markazi sifatida ham nom qozongan. Bu yerda turli o‘lka va shaharlarning tijoratchilari savdo aloqalari o‘rnatgani tarixdan ma’lum.  Viloyat hokimligi va qator nodavlat notijorat tashkilotlari hamkorligida o‘tkazilayotgan “Ipak va ziravorlar” festivalida mustaqillik sharofati bilan qayta tiklangan xalqimizga xos ana shunday ezgu an’ana va qadriyatlarimiz keng namoyish etilmoqda.

 Hozirda turoperatorlik va mehmonxona faoliyatini setifikatlashning tasdiqlangan yangi nizomi bo‘yicha o‘tgan davr mobaynida jami 442 ta turizm xizmatlarini ko‘rsatuvchi tadbirkorlik subyektlari, ya’ni 221 ta mehmonxona va 221 ta turoperatorlik xizmatlarini ko‘rsatuvchi subyektlar sertifikatlangan bo‘lsa, turizm faoliyati subyektlarini litsenziyalashning yangi nizomi asosida jami 128 ta tadbirkorlik subyektlariga turoperatorlik faoliyatini amalga oshirish huquqini beruvchi litsenziyalar taqdim qilindi.

Buxoro hunarmandchiligi – turistik resurs sifatida  Buxoro hunarmandchiligini yanada rivojlantirish va turistlarni jalb qilish va milliy hunarmandchiligimizni butun dunyoga tanitish uchun qator yarmarkalar tashkil qilish muhim deb o`ylayman.  Ma'lumki, xalq hunarmandchilik mahsulotlari nafaqat xorijiy mehmonlarda, balki mahalliy san'atga qiziquvchilarning ham diqqatini ko‘proq tortmoqda. Bugunga kelib, Respublikamizda 500 dan ortiq korxonalar aynan suvenirlar tayyorlash tizimi bilan shug‘ullanadi va ular butun dunyoga tarqatiladi.

Anketa so`rovnomasi natijalari 1 2 3 40510152025303540 40 40 40 40 6 27 7 0

Anketa so`rovnomasi natijalariCeramics Gold Embroidery Jewellery Silk weaving Carpet weaving Textiles Carved wood Musical Istruments Sewing Tanned leather Tubeteike Nakkoshi Metal working Cooper embossed Decorative currying Ornamental embroidery 0510152025303540 40 40 40 40 40 40 40 40 40 40 40 40 40 40 40 40 9 4 6 3 3 4 2 1 1 1 1 1 1 1 1 1

Anketa so`rovnomasi natijalari  Bizning hunarmandchiligimizni dunyo miqyosida juda kam bilishadi, lekin kelib ko`rishgach unga juda yaxshi baho berishdi. Ularga bizda mavju turli xil hunarmandchilikning ming yillardan buyon saqlanib kelayotgani hayratga solidi. Hunarmandchiigimiz ularda katta qiziqish uyg`otdi. Anketa so`rovlari olib borilganidan so`ng uni tahlil qilish jarayonida, milliy hunarmandchiligimizni zaif va kuchli tomonlarini ko`rib chiqdim. Hunarmandchiligimizga katta qiziqish borligini inobaga olgan holda Buxoro shahrimizda hunarmandlar mahallasini tashkil qilish kerak degan fikrga keldim

Hunarmandlar mahallasiga Ekskursiya  9:00 Hunarmandlar mahallasiga boriladi.  9:45 gacha u yerda tashkil qilingan muzeyning kino zalida Buxoro tarixi, an`analari va udumlari bilan tanishtiruvchi film namoishi bo`lib o`tadi.  10:30 gacha Muzey eksponatlari tomoshasi.  11:30 gacha hunarmandlar mahallasini bo`yicha qisqa tur tashkil etiladi. (shu usul bilan kimga qaysi hunarmandchilik turi maqul bo`lishi aniqlanib, keyinchalik Master Class uyushtirish uchun olib kelinadi).  12:30 gacha mahallada tashkil etilgan folklore konserti bo`lib o`tadi.  12:30 dan 13:30 gacha tushlik vaqti.  13:30 dan 14:00 gacha free time. O`zlari xoxlagan ish bilan shug`ullanishadi.  14:00 dan 14:30 gacha modalar namoishi. (zardo`zlik, ipak, adrasdan tikilgan kiyimlar namoyishi)  14:30 dan 17:00 gacha Master Class. Hunarmandlar ustaxonalarida ustalar tomonidan sayyohlarga hunar sirlari o`rgatiladi.  17:00 dan 18:00 gacha yana sayyohlarni o`zlari xoxlagan ishlari bilan shug`ullanishlari uchun vaqt ajratiladi.

XULOSA Turizm bugungi kunda tez rivojlanayotgan va daromadi bo’yicha yetakchi sohalardan biri hisoblanadi. So’nggi yillarda turizm jahon eksportida o’zining ulkan hissasiga ega bo’ldi va butunjahon yalpi ichki mahsulotining 11%ini tashkil qilmoqda. So’nggi 40 yil davomida boshqa mamlakatlarga tashrif buyuruvchi turistlar soni 20 martaga turizmdan keluvchi daromad 60 martaga oshdi va xalqaro turizmdan olinuvchi daromad 400 mlrd dollarga etdi

 Buxoro hunarmandchiligini yanada rivojlantirish va turistlarni jalb qilish va milliy hunarmandchiligimizni butun dunyoga tanitish uchun qator yarmarkalar tashkil qilish muhim deb o`ylayman.  Ma'lumki, xalq hunarmandchilik mahsulotlari nafaqat xorijiy mehmonlarda, balki mahalliy san'atga qiziquvchilarning ham diqqatini ko‘proq tortmoqda. Bugunga kelib, Respublikamizda 500 dan ortiq korxonalar aynan suvenirlar tayyorlash tizimi bilan shug‘ullanadi va ular butun dunyoga tarqatiladi.  Xullas, shahrimiz hunarmandchilik bo’yicha katta salohiyatga ega, uni xorijliklar yaxshi bilishmaydi. Bizning bosh maqsadimiz ularni dunyoga tanitishdir. XULOSA

To’g’ri darajada rejalashtirilgan, rivojlantirilgan va boshqarilganda turizm sohasi quyidagi ijtimoiy-madaniy foyda keltiradi: 1. Mahalliy aholining turmush darajasini oshirish va kommunal ob’ektlar va xizmatlarni yaxshilash uchun qo’shimcha mablag’lar ajratilishiga ko’maklashadi. 2. Tegishli turistlik tumanning madaniy merosini saqlab qolish, musiqa, raqs, xalq og’zaki ijodiyoti, san’at va hunarmandchilik, turmush tarzi, iqtisodiy faoliyatning an’anaviy turlari va arxitektura usullari bilan bog’liq madaniy meroslarning rivojlanishiga yordamlashadi. 3. Turistlik faoliyat mablag’lari tomnidan ta’minlanadigan hamda ulardan mahalliy aholi ham foydalanishi mumkin bo’lgan muzeylar, teatrlar va boshqa madaniy ob’ektlarning yaratilishi va qo’llab-quvvatlanishiga xizmat qiladi.

5. Turistlar tomonidan yuqori baho berilishi tufayli mahalliy aholining o’z madaniyati uchun faxr tuyg’usini kuchaytiradi, ba’zan qayta tiklaydi ham. 6. Turistlar va mahalliy aholi o’rtasida madaniyat sohsidagi almashishalarni ta’minlaydi. Bunga ko’pincha turizmning bilib olish uchun borish, qishloq turizmi va mahalliy aholining xo’jaligini borib ko’rish dasturlari kabi turlari yordamlashadi.

E’TIBORINGIZ UCHUN RAHMAT

O'xshashlar

Turizmni rivojlantirishning nazariy va amaliy asoslari

Hududlarda ichki turizmni rivojlantirishning o’ziga xos xususiyatlari

O’zbekiston turistik ob’ektlarining asosiy xususiyatlari

Ijtimoiy-iqtisodiy ehtiyojlar va uning qondirilishi

O’zbekiston bo’ylab turistik marshrut ishlab chiqish