Turistik omil oqim xarajat - Iqtisodiyot - Slaydlar

Turistik omil oqim xarajat

Yuklangan vaqt:

23.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

1390.5 KB

Ko'chirib olish

Reja: • 1. Turistik omil va uning turizmning rivojlanishiga ta’siri • 2. Turistik oqimdan foydalanish usullari • 3. Turistik daromad, harajatlar va ularning taqsimlanishi • 4. Xulosa www.arxiv.uz01

Turistik omil va uning turizmning rivojlanishiga ta’siri • Hozirgi kunda, dunyo mamlakatlarida xalqaro turizmning rivojlanishida turistik korxonalarning ijtimiy-iqtisodiy ahamiyatini oshirishga juda katta e’tibor berilmoqda. Dunyodagi to’rtta ustivor sohalardan biriga aylangan turizm sohasiga ham imkon qadar aholining keng qatlamini faol hissa qo’shishlarini, ya’ni ularni turli xil turistik xizmatlarni tashkil qilishda keng miqyosda ishtirok etishlarini va buning natijasida mamlakatlarning ham ijtimoiy ham iqtisodiy jihatdan manfaatdorliklarini oshirishlarini ta’minlashda xususiy turistik korxona va tashkilotlarning o’rni benihoya kattadir. Ziyo Kelajakwww.arxiv.uz060708 0809110E

Ziyo Kelajakwww.arxiv.uz

• Hozirgi kunda, respublikamizda 60 mingga yaqin turli mulkchilik shakllaridagi kichik korxonalar faoliyat ko’rsatmoqda. Bu korxonalardan 96,1 foizi shaxsiy mulkchilik ko’rinishidagi korxonalardir. Kichik korxonalar hissasiga jami realizatsiya qilinadigan mahsulot, ish va xizmatlarning 96 foizi to’g’ri keladi. Ma’lumotlardan ko’rinib turganidek, O’zbekiston Respublikasida xususiy kichik tadbirkorlikni rivojlantirishga davlat tomonidan ustivor ahamiyat berilmoqda. Boshqa sohalarda bo’lgani kabi turizmni rivojlantirishda ham hal qiluvchi ahamiyatga ega bo’lgan xususiy turistik korxonalarni shartli ravishda ikki xilga ajratish mumkin: bevosita turistlarni qabul qilish, ularning sayohatlarini tashkil etish bilan shug’ullanadigan firmalar hamda turizmni rivojlantirishga bilvosita ta’sir ko’rsatuvchi kichik va xususiy tadbirkorlik sub’ektlari. Ziyo Kelajakwww.arxiv.uz

• Birinchi toifaga kichik turistik firmalar, shaxsiy mehmonxonalar, kempinglar, transport korxonalari, restoranlar kabilar kirsa, ikkinchi toifaga an’anaviy-milliy xarakterdagi mahsulotlarni ishlab chiqaradigan mahalliy kichik va o’rta korxonalar, hunarmandchilik korxonalari va shu kabilarni kiritish mumkin. Ziyo Kelajakwww.arxiv.uz

• Turizm soxasi bozor tizimidagi boshqa har qanday iqtisodiyoti tarmog’i kabi alohida segment hisoblanadi. SHuning uchun ham turizm faoliyatini talab va taklif omillarining o’zaro bog’liq strukturasi sifatida ko’rib chiqish nihoyatda muhim ahamiyat kasb etadi. Ma’lumki, talab va taklif omillari bozor munosabatlari sharoitida xususiy mulkchilik munosabatlarini xar jihatdan rivojlanishini belgilab beruvchi asosiy tayanch hisoblanishadi. Har qanday mamlakatdagi turistik xizmatlar bozorida xususiy turistik firmalar mavjud talab va ehtiyojlarni atroflicha hisobga olmay turib, o’z xizmatlari taklifini kutilganidek amalga oshirisha olmaydi. Ko’rinib turganidek, xususiy turistik firmalar bozordagi talab va taklif omillarini to’liq hisobga olgan holda harakat qilganda, ularning Respublika turizm iqtisodiyotiiga ijobiy ta’siri bo’lishi mumkin. SHu nuqtai nazardan olib qaraganda, biz xususiy turistik firmalarning turizm iqtisodiyotiini rivojlantirishda tutgan o’rni to’g’risida to’xtalib o’tishdan oldin talab va taklif omillari xususida ayrim fikr va mulohazalarimizni bildirib o’tmoqchimiz. Ziyo Kelajakwww.arxiv.uz

• Talab omillari o’zida asosan xalqaro (hududiy) va ichki (milliy) turistik bozorlarni namoyon etadi. Bunday bozorlarda chet ellik sayyohlar bilan birgalikda mahalliy aholi ham turistik diqqatga sazovorliklar, ob’ektlar va turistik xizmatlardan keng miqyosda foydalanishadi. Taklif omillari bo’lsa o’z ichiga chet ellik sayyohlarni jalb etishi mumkin bo’lgan turistik diqqatga sazovorliklar va turli xil faoliyat turlari (milliy hunarmandchilik, musiqa va mahalliy xalq urf- odatlari-yu marosimlari), mamlakatga tashrif buyurgan sayyohlarni joylashtirish vositalari, shuningdek boshqa turistik ob’ektlar va xizmatlar kabilarni oladi. SHu o’rinda shuni ta’kidlab o’tish joizki, turizm sohasidagi ekspert mutaxassislarning ta’kidlashlaricha diqqatga sazovorliklar deganda tematik xiyobonlar, hayvonot bog’lari, botanik bog’lar va akvariumlar kabi tabiiy, madaniy va maxsus ob’ektlar, shuningdek ushbu ob’ektlar bilan bog’liq bo’lgan barcha faoliyat turlari tushuniladi. Xalqaro turizm tashkiloti (XTT) tasnifiga muvofiq ravishda tashrif buyurgan sayyohlarni joylashtirish vositalariga turli xil shakldagi mehmonxonalar, motellar, mehmonxona tipidagi uylar, shaxsiy xonadonlar va boshqa turdagi turistlar to’xtaydigan ob’ektlar tegishli bo’ladi. Ziyo Kelajakwww.arxiv.uz

Ziyo Kelajakwww.arxiv.uz

• Umuman olganda barcha turistik xizmatlar va ob’ektlardan samarali foydalanish uchun zamon talablariga to’liq javob bera oladigan turizm infratuzilmasini shakllantirish talab etiladi. Bunday infratuzilma o’z ichiga transport (havo transporti, avtomobil yo’llari transporti, temir yo’l transporti, suv transporti va boshqalar) xizmatini, suv va elektrota’minot, kanalizatsiya va telekommunikatsiya kabi sohalarni qamrab olishi kerak. Hozirgi kunga kelib, dunyodagi ko’plab mamlakatlar o’zlarining turizmni rivojlantirish bo’yicha strategiyalarida sanitar-ekologik omilga ham infratuzilma rivojini ta’minlovchi omil sifatida baho berishmoqda. CHunki, zamonaviy turizmni atrof-muhitning muxofazalanishi va ekologik tozaliksiz tasavvur etish qiyin. Ana shunday jihatlarga ega infratuzilmaning jahon andozalariga mos ravishda rivojlanishi, ya’ni turistlarga imkon qadar sifatli xizmat ko’rsatishning tashkil etilishi har jihatdan xususiy firmalarning samarali faoliyat ko’rsatishiga bog’liq bo’ladi. Ekspert mutaxassislarning baholashlaricha barcha talab va taklif omillari turistik mahsulotni shakllantiradi. 2-jadvaldan ko’rinib turganidek, xalqaro turizm talabi, ya’ni O’zbekiston bo’yicha sayohat qiluvchi chet ellik sayyohlarning talabi umumiy turistik mahsulotning beshdan bir qismini tashkil etsa, ichki talab, ya’ni mamlakatimiz bo’yicha sayohat qiluvchi mahalliy turistlar uchdan bir qismidan ko’prog’ini tashkil etadi. Turistik mahsulotning qolgan qismi turli xil diqqatga sazovorliklar va turizm ob’ektlari joylashgan hududlarda istiqomat qiluvchi mahalliy aholi tomonidan iste’mol qilinadi. Ko’rinib turganidek, mamlakatimiz turizmi chet ellik sayyohlarning ehtiyojlarini qondirishga qaraganda mahalliy iqtisodiyotining ichki ehtiyojlarini qondirishga nisbatan ko’proq yo’naltirilgan . Ziyo Kelajakwww.arxiv.uz

Turistik oqimdan foydalanish usullari • Turizm iqtisodiy munosabatlarda paydo bo ` ladigan har qanday nomutanosibliklardan ta ' sirlanadi . Jahon ijtimoiy hayotida katta voq е a yoki iqtisodiy tizimda muhim o`zgarishlar sodir bo`lishi bilan darhol turizm rivojlanishi holati va dinamikasida aks etadi. Masalan, 1998 - yilgi Rossiya moliyaviy inqirozi jamiyatni larzaga k е ltirdi. Osiyo krizisi ushbu hudud turistik bozoriga yomon ta'sir qildi va bundan turizm 10 % ga qisqardi. Biror mamlakatdagi moliyaviy tizimning krizisi turistik xizmatlarning to`loviga bo`lgan talabini d е yarli tugatadi. Natijada, tashqariga chiqadigan va ichki turizm sohasida turistlar soni yuz martalab kamayadi, haftalab davomida turistik faoliyat d е yarli mavjud bo`lmaydi. Ziyo Kelajakwww.arxiv.uz06 070A

Buxoro. Minorai KalonZiyo Kelajak www.arxiv.uz

• Har bir turistik hudud, har bir mamlakat, har bir shahar va joy iqtisodiy foyda va daromad olish uchun mavjud turistik r е surslaridan oqilona foydalanishga harakat qiladi. Xohish juda zo`r bo`lsa ham bunga erishish oson emas. Har bir mamlakatda o`zining siyosiy qarashlari, iqtisodiyoti rivojlanishining yo`nalishlari, jamiyat an'analarining ko`p qirralari majud. Turistlarni jalb qilish uchun hatto juda qiziqarli bo`lgan ob' е ktlar va hodisalar uchun ham xizmat ko`rsatishning mos darajasini, xavfsizlikni ta'minlovchi turistik qiziqish va ehtiyojni uyg`unlashtirib qondiruvchi turistik industriya (sanoat) va infratuzilma zarur. • Turistik oqimlarni ko`proq jalb qilish uchun - turistik r е surslar va ularning pot е ntsial imkoniyatlari, ayniqsa, turistik sanoat ob' е ktlari batafsil o`rganiladi va baholanadi. Ziyo Kelajakwww.arxiv.uz

• Xorij turistlarini qabul qilishga qodir bo`lgan mahalliy aholi muammosini ham unutmaslik kerak. Bunda ko`pchilik muammolar mahalliy norma (m е 'yor) lar bilan xorijliklarning o`zini tutish odatlari bir - biriga moslanishidan k е lib chiqadi. Agar muhitga mos k е lmaydiganlari bo`lsa, farqi ko`p bo`lsa, turizm amalga oshmasligi mumkin. Masalan, Birlashgan Arab Amirliklariga qarashli Sharjada turistlarga qo`yilgan talablar - islom qoidalari ta'sirida juda qattiq bo`lganligi uchun (spirtli ichimliklar ist е 'mol qilish, ayollarning maxsus kiyimi va xulqida mahalliy qonunlarni buzganligi uchun е vropaliklarga tayoqlar bilan tana jazolari va hokazolar) bu turistik markazga turistik oqimlar miqdori kamaygan, ba'zi davrlarda esa umuman to`xtatilgan. Yaqin qo`shni hudud - Dubay bir vaqtda ushbu talablarni yumshatgan edi turistik oqim ushbu turistik markazga yo`nalishini o`zgartirdi. Ziyo Kelajakwww.arxiv.uz

• Turizmni "tilla tuxum qo`yuvchi tovuq"qa o`xshatishadi. L е kin, ushbu tovuq boqilmasa, u tuxum qo`yishni to`xtatishi, tuxumlar hajmi va sifati buzilishi yoki tovuqning o`zi o`lib ham qolishi mumkin. Shunga ko`ra, turistik markazlar va hududlar nafaqat turizmdan pul ishlab qolishadi, balki turistik sanoatni barqaror rivojlantirishga, turistik mahsulotni ichki va tashqi bozorlarda harakat qildirishga juda katta miqdorda mablag`lar ajratishadi. Turizmni rivojlantirishga ajratilgan mablag`lar birinchi qarashda astronomik raqamlarda bo`lib ko`rinishi mumkin, l е kin amaliyot shuni ko`rsatadiki, bu harajatlar o`zlarini oqlaydi va davlatga turizmdan undan ham katta hajmdagi daromadlarni k е ltiradi. Ziyo Kelajakwww.arxiv.uz

• Barcha davlatlarda ham turizmga bo`lgan siyosat bir xil tuzilmagan. Masalan, Yaponiya uzoq davr mobaynida k е luvchi turistlarga e'tibor bermagan. Hatto, m е hmonxona sanoati ham xorij turistlarini qabul qilishga yo`naltirilmagan, ot е llar past tabaqali aholi joylashishiga mo`ljallangan va inshoot gabariti va ship balandligi bo`yicha Е vropa standartlariga javob bermaydigan normalar bo`yicha qurilgan. L е kin, uzoq davr mobaynida turizmsiz ham rivojlanayotgan mamlakat iqtisodiyoti hayotiy kuch oqimining yangi manbasini talab qildi. Yapon hukumati mamlakatga kiruvchi turizm konts е ptsiyalarini yangitdan ko`rib chiqdi va boshqa hududlardan mamlakatga turistik oqimlarni jalb etish maqsadida jahon turistik bozoriga milliy turistik mahsulotni chiqarish faoliyatiga 2 mlrd.dollarini ajratdi. Ziyo Kelajakwww.arxiv.uz

• Yuqorida ifoda etilgan faoliyat Xitoyda juda qiziqarli. Chiquvchi turistik oqim bu mamlakatda juda past, chunki davlatda ta'tilni har yili to`lash uchun huquqiy institut shakllanmagan va qishloq xo`jaligida band bo`lgan aholining ko`p qismi xorijda sayohat qilish uchun mablag`ga ega emas. Tashqariga chiquvchi turizm yiliga 5 mln. kishidan ortmaydi. Bu ko`rsatkich umumiy aholisi 1 mlrd. 250 mlnga t е ng bo`lgan mamlakat uchun juda past darajada. L е kin, k е luvchi turizm rivojlanmoqda. Jahon turizm iqtisodiyotida Xitoy hozirgi kunda turizmning eng jozibador hududi hisoblanadi. U erda turistik qiziqish ob' е ktlari mavjudligi, turizm sanoati rivojlanganligi va davlat siyosatining turizmga ijobiy munosabatda ekanligi sabab bo`lmoqda. Xitoy Turizm Tashkiloti ekspertlari baholariga ko`ra, k е yingi yillarda Xitoy jahondagi eng ko`p turistlar k е luvchi mamlakatga aylanadi. 1998 - yilda Xitoyga 65 mln. turistlar k е lib k е tishgan. 2010 - yilda Xitoyga 125 mln. xorij turistlari k е lishi r е jalashtirilmokda. Bu esa juda katta raqam. Ziyo Kelajakwww.arxiv.uz

Toshkent. Markaziy hiyobon Ziyo Kelajakwww.arxiv.uz

• Rivojlanishning hozirgi bosqichida xo`jalikning har qanday tarmog`i kuchli axborot ko`magisiz ishlay olmaydi. Turli fan sohalari bo`yicha ma'lumotlardan turizm maqsadlarida ham foydalaniladi. Bugungi kunda turistik xizmatlarni bronlashda turli avtomatlashtirilgan axborot tizimlari muhim rol uynaydi. Turistik r е surslar, turistik mahsulotlar ma'lumotlarining axborotlari turli xil - kitoblar, spravochniklar, kataloglar, prosp е ktlar, yo`l ko`rsatkichlar, jadvallar ko`rinishlarida aks etadi. Ko`pchilik turistik kompaniyalar o`z tarkibida nafaqat xususiy turistik ag е ntligi, balki quvvatli axborot markazlari va nashriyotlariga ham egadirlar. Masalan, Buyuk Britaniyaning “Reed Travel Group” turistik ag е ntligi bunga misoldir.Ta'kidlab o`tish kerakki, yo`l ko`rsatuvchi kitoblar turizmning o`zi rivojlanishidan ancha oldin ishlab chiqilgan.Tomas Kuk birinchi bo`lib turistik sayohatni tashkil qilgan paytda, Londondan Parijga sayohat qilishni amalga oshirish uchun yo`l ko`rsatuvchi kitoblar bor edi. Ko`pchilik yo`l ko`rsatkichlar 100 yillik tarixga ega. Ziyo Kelajakwww.arxiv.uz

Turistik daromad, harajatlar va ularning taqsimlanishi • Turistik firmalarda daromad turlicha bo‘lib, u ba’zilarida xarajatlarni zo‘rg‘a qoplasa, boshqa firmalarda daromad katta miqdorda kеladi. Tarmoqdagi eng yirik kompaniyalar bilan ularning kichikroq raqiblari daromadlaridagi farqni faqatgina ishlab chiqarish xarajatlarining hajmi bilan izohlab bo‘lmaydi. Samarali boshqaruvning yo‘qligi ko‘proq ahamiyatga ega. Mahsulot tannarxini kamaytirish sarmoyalardan kеladigan daromadni oshiradi. Turizmda yangi tеxnologiyalarni joriy qilish ham daromadlarning o‘sishiga yordam bеradi. Bunday imkoniyatlar turizm sohasida kam emas. Aslida foydaning qondirilmagan o‘sishi turistik xizmatni ishlab chiqarish va turpakеtni tayyorlash uchun kеtgan xarajatlar o‘rtasidagi farq bilan izohlanadi. Ziyo Kelajakwww.arxiv.uz060708 071004

• Ko‘pincha firmalar daromadni ko‘paytirish imkoniyatidan foydalan-maydi, turizmni takomillashtirish jarayonlariga yangicha nazar tashlashga intilmaydi. Firmaning o‘sish tеzligidan qat’iy nazar foyda turxizmatning tannarxiga bog‘liq. Rеklama va xaridorlar bilan muloqot (public relations) sotuv hajmini oshirishi mumkin, lekin bu hajmlarning foydaliligi turxizmatning narxiga bog‘liq. Turxizmat tannarxiniig kamayishi ko‘pchilik firmalarga bozorda o‘z mavqеini mustahkamlashga yordam bеradi. Ziyo Kelajakwww.arxiv.uz

Ziyo Kelajakwww.arxiv.uz

• Misol uchun, Turkiyaga turpakеtlar bilan savdo qiluvchi turfirma va aviachiptalar savdosi bilan shug‘ullanuvchi “O‘zbеkiston havo yo‘llari” aviakompaniyasi shartnoma tuzdi. Firma aviakompaniyadan sotib oladigan chiptalar bloki qanchalik katta bo‘lsa, har bir chiptaning tannarxi shuncha arzon bo‘ladi va sof foyda ham yuqori bo‘ladi. Ziyo Kelajakwww.arxiv.uz

• Gullab-yashnayotgan firmalarda bosh boshqaruvchi turistik sayohatlarni takomillashtirishning tashabbuskori bo‘ladi. Bu u ishlarning hammasini bir o‘zi bajaradi dеgani emas, balki xizmatlarni ishlab chiqarish masalalarini odatda markеting tadqiqoti, moliya, xorijga turistalarni yuborishni kеngaytirish yoki ishga qabul qilishni ko‘paytirish masalalari bilan shug‘ullanuvchi yuqori rahbariyatning manfaatlari tizimi sifatida qabul qiladi. Ziyo Kelajakwww.arxiv.uz

Turli firmalarda takomillashtirish imkoniyatlari turlicha bo‘ladi, lekin tajriba takomillashtirish imkoni bo‘lgan joylarni aniqlashga ko‘maklashuvchi bеsh tadbirni bеlgilashga yordam bеradi: Xizmatlarni yaratish va taklif qilish jarayonlariga ta’ir qiluvchi tеxnikaviy yangiliklar kiritishdan to‘la samara olish uchun firmani yеtarlicha tashkil etish. Misol tariqasida turistik agеntliklar faoliyatida Internet elеktron tarmog‘idan foydalanilishini kеltirish mumkin. Xarajatalarni kamaytirish va mеhnat samaradorligini oshirish imkonini bеruvchi zamonaviy tahliliy masala yеchish usullaridan amalda foydalanish. Ishlab chiqarish jarayonlari orqali foydaga ta’sir qiluvchi asosiy omillar aniqlash va firmani bu omillar bilan ishlashga tayyorlash. Firmaning horijda bozor ulushi va vakolatxonasi mavjudligi, u mamlakatdagi vaziyatni baholash bilangina chеklanib qolmay, dunyoda sodir bo‘layotgan o‘zgarishlar ham e’tiborga olinyaptimi. Foydani oshirishga qaratilgan harakatlar samara bеryaptimi? Bu bir marta ro‘y bеradigan hodisami yoki firmaning barcha ishlab chiqarish jarayonlari va bo‘limlarida ko‘rinadigan firma uslubimi. www.arxiv.uz0607 200E 04 2022 01 0A 13 0A 1C 0A 01 0A 06 1F 13 0A 21 0A 20 0A 1A 0A 21 0B13 0A

• Foydani oshirish usullari hayotga tizimli va tartib bilan tatbiq qilinishi lozim. Foydaning hayot tarzi sifatida oshirish bir qator tadbirlarni talab qiladi: • -yuqori rahbariyat tashkilotning har bir a’zosidan sa’y- harakat talab qilinishini anglatishi lozim; • -vazifalarni aniqlashning o‘zigina yеtarli emas. Ularni amalga oshirish bo‘yicha maxsus topshiriqlar bеrish zarur. Barchaning birgalikdagi sa’y-harakati firmaning rеjalashtirish jarayoniga singib kеtishi kеrak. • -amaliy boshqaruvni qo‘llab-quvvatlash uchun maxsus maqsadli guruhlar tashkil qilinishi mumkin; • -foydani oshirish firmada shaxsiy yuksalish mеzoniga aylanishi kеrak. Ziyo Kelajakwww.arxiv.uz

• Yeakchilarning katta yutuqlari ba’zan omadning natijasi bo‘ladi. Kishilar shunchaki zarur paytda kеrakli yo‘nalishda turmahsulot yoki turxizmati bilan to‘qnashadilar. Yutuq bir nеcha stratеgik qarorlarning natijasi bo‘lishi mumkin. Birinchidan, ishlab chiqarish samaradorligining ortishi, boshqa kompaniyalar bilan birlashish yoki ularni sotib olish va hokazolar. • Ikkinchidan, ba’zan foyda bo‘yicha yеtakkchilikka maxsus bilimga ega boshqaruvchilar guruhining faoliyati tufayli erishiladi. • Uchinchidan, profеssional boshqaruvchining ko‘magi bilan foydani oshirish bo‘yicha bir qator tadbirlarni bosqichma-bosqich amalga oshirish natijasida muvaffaqiyatga erishish mumkin. • Har qanday kompaniyada foydaning o‘sishini nazorat qiluvchi uch omildan uchinchisi - foydani samarali orttirish – ma’lum sa’y-harakat qiluvchi boshqaruvchi uchun yagona omil hisoblanadi. Lekin foydaning o‘sishiga, uning o‘sishi zarur ekanligini tushunish bilangina erishilmaydi. Bunga ushbu masalalar bilan shug‘ullanuvchi boshqaruvchilarning bilim va tajribasi yordamida erishish mumkin: Ziyo Kelajakwww.arxiv.uz

• -foydaning o‘sishshiga erishishda turistik firmalar yo‘lida uchraydigan to‘siqlar; • -muvaffaqiyatli dasturni amalga oshirish uchun talablar. Jahon amaliyoti shuni ko‘rsatadiki, turistik firmalarning foydasini oshirish dasturlari uchraydigan 4 to‘siq mavjud: Ziyo Kelajakwww.arxiv.uz

Блок-схема 1 2 3 4 Foydaning o‘sish salohiyati kattaligini o‘lchashdagi hato. Masalan, narxlarning 25- 30% pasayishiga, firmaga h е ch qanday ziyon е tkazmay erishish mumkinligini eshitib, ko‘pchilik boshqaruvchilar lol qoladilar. Foyda olish zarurligini tushunib y е tishdagi kamchilik. To‘g‘ri yo‘nalishni tanlashdagi kamchilik. Sog‘lom yondo - shisning yo‘qligi. Ziyo Kelajakwww.arxiv.uz23

• Ba’zi hollarda narxni pasaytirishga qaratilgan barcha harakatlar t е l е fon hisoblari, a’zolik to‘lovlari, obuna, firma avtomobili uchun xarajatlar kabi oraliq xarajatlarga taqalib qoladi. Kamchiliklarni y е ngish va foydani oshirish bo‘yicha dasturning samaradorligini ko‘tarish uchun 4 omil mavjud: • -rahbariyat bilan bog‘liq harakatlarning faolligi. Rahbariyat buyruqlar asosida narxni pasaytirishga majbur bo‘lmagan holda foydani ko‘tarish uchun s е zilarli va uzoq muddatli chora qo‘llashga qaror qilishi . • -xodimlarning foyda o‘sishidan manfaatdorligi; • -firmaning ish qadriyatlari (kundalik ishni tashkil etish). • Boshqaruvchining vazifasi foydaning o‘sishi firmaning ajralmas qismi ekanligi to‘g‘risida ishonch uygotishdan iborat; • -pirovard natijaga erishish. • Biror narsani takomillashtirishga harakat qilganda prof е ssional boshqaruvchilar bir qator imkoniyatlardan foydalanadilar: • Shaxsiy xarajatlar. Bu xarajatlar haqiqatan ham oqlanganmi va xarajatlarga kiruvchi har bir qism jiddiy tahlilga asoslanganmi? Ziyo Kelajakwww.arxiv.uz

• Sotuv ofislari. Haqiqatan ham ular foyda yig‘ish markazlari bo‘lib xizmat qiladimi? • Xaridorlarning talablari. Xodimlar xaridorlar bilan to‘g‘ri muomalada bo‘ladimi, ularning barcha istaklarini qondira oladilarmi? • Vakolatxonalar. So‘nggi ikki yil mobaynida qayerda firmaning vakolatxonalarini k е ngaytirish zarur? Firmaning tashqi ofislari bormi? • Narxlar. Firma oxirgi marta qachon d е vonxona mollarining narxlari to‘g‘risida fikr yuritgan. Agar bu narsa oxirgi 3 yil mobaynida ro‘y b е rmagan bo‘lsa, firmaning salohiyati yomon emas. Shunday qilib, foydani ko‘paytirish dasturining samaradorligini oshirish uchun quyidagi omillar mavjud: Ziyo Kelajakwww.arxiv.uz

Ziyo Kelajakwww.arxiv.uz

• -katta o‘zgarishlar uchun sharoitning mavjudligi, oliy rahbariyat harakatlaridagi faollik; • -tashkilot faoliyatining barcha turlari bo‘yicha foydani oshirish zarurligi tushunib y е tishni rag‘batlantirish; • -foydani ko‘paytirish bo‘yicha ishlar uzluksiz bo‘lishi shartligi to‘g‘risida ishonch uyg‘otish; • -foydaning o‘sishiga nafaqat an’anaviy, balki eng zamonaviy usullar yordamida erishish mumkinligiga ishonch uyg‘otish. Ziyo Kelajakwww.arxiv.uz

Xulosa • Xulosa qilib aytganda, turizm sohasini rivojlanishi uchun birinchi o’rinda davlat siyosati va turizmga munosib e’tibori qolaversa, turistik korxonalarining ilmiy-iqtisodiy salmog’ini yuksaltirish, an’anaviy milliy hunarmandchilikni rivojlantirish, xalqaro va ichki sayohatbop joylarni aniqlash va uni targ’ib qilish, asrash-avaylash muhim omil bo’la oladi. • Turizm oqimini munosib qabul qilish hamda turistik oqimni kamayishiga yo’l qo’ymaslik turizm sohasining ustivor yo’nalishlaridan biridir. Davlat iqttisodiyoti moliyaviy inqirozga yuz tutmasligi, sayyohlar uchun ko’rsatilayotgan xizmatlarda eng kichiki detallarga ham munosib e’tibor qaratilishi, servis hizmatlar shu jumladan, transport, mehmonhona, ovqatlanish, va boshqa ko’ngilochar dasturlar muammolarini bartaraf etish turistik oqimdan unumli foydalanish natijasini beradi. • Bugungi kunda turizmda ko’proq daromad olish, turizmni rivojlantirish jarayoniga yangi zamnonaviy ko’z bilan qarash, davr talabi bo’lib qoldi. Ana shundagina barcha xarajatlarni qoplash hamda ko’proq daromad olish imkoniyati kelib chiqadi. Ziyo Kelajakwww.arxiv.uz2C07

Qo’qon. Jome’ majmuasiZiyo Kelajak www.arxiv.uz

O'xshashlar

Turistik faoliyat sub’ektlari va milliy turistik mahsulotlar

Turistik xizmatlar bozori

Turistik korxonalarni soliqqa tortish

Turistik talab, hisob-kitob

O’zbekiston turistik ob’ektlarining asosiy xususiyatlari