Turistik faoliyat sub’ektlari va milliy turistik mahsulotlar - Iqtisodiyot - Slaydlar

Turistik faoliyat sub’ektlari va milliy turistik mahsulotlar

Yuklangan vaqt:

06.10.2024

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

849.39453125 KB

Ko'chirib olish

TURISTIK FAOLIYAT SUB’EKTLARI VA MILLIY TURISTIK MAHSULOTLAR

REJA: 1. Turistik faoliyat subyektining majburiyatlari. 2. Turistik mahsulotlar haqida tushuncha. 3. Milliy turistik mahsulotlarning yaratish.

Turistik faoliyat subyektlari — belgilangan tartibda ro‘yxatga olingan va turistik xizmatlar ko‘rsatish bilan bog‘liq faoliyatni amalga oshirish uchun litsenziyasi bo‘lgan korxonalar, muassasalar, tashkilotlar. Turistik faoliyat subyekti O‘zbekiston Respublikasi hududida tu ristlarga xizmatlar ko‘rsatish paytida: — turning muddati va yo‘naiishini, xizmat ko‘rsatish darajasini, transport xizmati ko‘rsatish turini, turistning xavfsizligini ta’minlash va uning mol- mulkini qo‘riqlash usulini turistning roziligi va xohishi bilangina o‘zgartirish; — turistning roziligi bilan hamda bu xususda tur boshlanishidan kamida yigirma kun oldin turistni xabardor qilish sharti bilan turning shartlashilgan qiymatini oshirish; - xizmatlar ko‘rsatish mumkin bo ‘lmagan fors-major holatlari ro‘y berganda, shuningdek, guruhni tuzish uchun zarur miqdorda turistlar yig‘ilmagan taqdirda turistlar bu haqda tur boshlanishidan kamida yigirma kun oldin xabardor qilgan holda turistik xizmatlar korsatish shartnomasini bekor qilish; — turistlar yoki turistlarga xizmat ko‘rsatishni tashkil etish bo‘yicha sheriklar tomonidan yetkazilgan zararning o‘rni qoplanishini qonun hujjatlarida belgilangan tartibda talab qilish huquqiga ega. Turistik faoliyat subyekti qonun hujjatlariga muvofiq boshqa huquqlarga ham ega bo‘ladi.

Turistik faoliyat subyektining huquqlari • Turistik faoliyat subyekti O‘zbekiston Respublikasi hududida turistlarga xizmatlar ko‘rsatish paytida: • turning muddati va yo‘nalishini, xizmat ko‘rsatish darajasini, transport xizmati ko‘rsatish turini, turistning xavfsizligini ta’minlash va uning mol-mulkini qo‘riqlash usulini turistning roziligi va xohishi bilangina o‘zgartirish; • turistning roziligi bilan hamda bu xususda tur boshlanishidan kamida yigirma kun oldin turistni xabardor qilish sharti bilan turning shartlashilgan qiymatini oshirish; • xizmatlar ko‘rsatish mumkin bo‘lmagan fors-major holatlari ro‘y berganda, shuningdek guruhni tuzish uchun zarur miqdorda turistlar yig‘ilmagan taqdirda turistlarni bu haqda tur boshlanishidan kamida yigirma kun oldin xabardor qilgan holda turistik xizmatlar ko‘rsatish shartnomasini bekor qilish; • turistlar yoki turistlarga xizmat ko‘rsatishni tashkil etish bo‘yicha sheriklar tomonidan yetkazilgan zararning o‘rni qoplanishini qonun hujjatlarida belgilangan tartibda talab qilish huquqiga ega. • Turistik faoliyat subyekti qonun hujjatlariga muvofiq boshqa huquqlarga ham ega bo‘ladi.

Turistik faoliyat subyektining majburiyatlari Turistik faoliyat subyekti: • turistlarga shartnomada shartlashilgan xizmatlarni ko‘rsatishi; • turistik xizmatlar ko‘rsatilmagan yoki to‘la hajmda yoxud lozim darajada sifatli ko‘rsatilmagan taqdirda turistlarga yetkazilgan zararning o‘rnini qoplashi; • turistlarga turni tashkil qilish, ularning huquqlari va majburiyatlari to‘g‘risida to‘liq axborot berishi; • turistik resurslar, ko‘rsatiladigan obyektlarning (madaniy meros obyektlari, tabiat obyektlari va boshqalarning) saqlanishiga ko‘maklashishi; • turistlarning borilgan joy (mamlakat) qonun hujjatlariga rioya etishlari ustidan nazoratni amalga oshirishi shart. • Turistik faoliyat subyekti qonun hujjatlariga muvofiq boshqa majburiyatlarga ham ega bo‘ladi.

Turizm mahsulotining asosiy elementlari va darajalari Har qanday sayyohlik mahsulotiga majburiy ravishda kiritilgan uchta asosiy element mavjud: 1. Tabiiy resurslar (landshaftning xususiyatlari, suv va havoning o'ziga xos tarkibi va boshqalar), tarixiy va madaniy diqqatga sazovor joylar, noyob me'morchilik - bu sayyohni turistik mahsulotni sotib olishga undaydigan yangi taassurotlar majmuasi. 2. Turistik infratuzilma - bu turistik mahsulotning navbatdagi elementi bo'lib, u turar joy binolari, umumiy ovqatlanish korxonalari, tegishli tovar va xizmatlarning mavjudligi bilan tavsiflanadi. Bu rag'batlantiruvchi omil emas, ammo bunday yo'qligi iste'molchiga turistik mahsulotni sotishga imkon bermaydi. 3. Harakatlanish imkoniyatlari , bu transportning ayrim turlari uchun moda va iqtisodiy jihatdan qulaylik ta'sirida.

• Turistlik mahsulot turizm maqsadlari va jarayonida turistning ehtiyoj-larini qondirish uchun yetarli bo‘lgan, eng kamida ikkita yoki undan ko‘proq birlamchi yoki ko‘plab turistlik xizmatlar, ishlar, tovarlar va ta’minot vositalari, boshqa turistlik zahiralardan tashkil topgan turistlik xizmatlar, ishlar va tovarlar (turpaket, turistlik xizmatlar paketi) ning tartibga tushirilgan hamda maqsadga yo‘naltirilgan majmuidan iborat.Turistlik mahsulot (turpaket) xizmatlar harakatining 24 soatdan ortiq vaqtiga ega va yoki tunab qolish (joylashtirish) va joydan -joyga ko‘chib o‘tish (yuk tashish) ni o‘z ichiga oladi. Turistlik mahsulot barcha ko‘rsatilgan xizmatlar va barcha harajatlarni o‘z ichiga olgan umumiy narx bo‘yicha taklif etiladi, uning iste’mol xususiyatlari esa shartnoma shartlariga mos keladi. • Agar turistlik xizmatlar ko‘rsatish jarayonini sinchiklab kuzatadigan bo‘lsak, unda turizm tashkilotchilari aynan xizmat ko‘rsatish bilan emas, balki ular turistlarning ehtiyojlariga qarab turistlik xizmatlarni jamlaydilar va ularning kombinatsiyalarini tuzadilar, band qiladilar, buning evaziga ular foiz ko‘rinishida mukofot oladilar. Shunday qilib, turizm tashkilotchilari turistlar va xizmat ko‘rsatuvchilar o‘rtasida vositachi vazifasini o‘taydilar. Turizm tashkilotchilari nima bilan savdo qiladilar va turistlik yo‘llanma yoki vaucherni harid qilgan turist bevosita nimaga ega bo‘ladi degan savol tug‘iladi. Agar ushbu jarayonni diqqat bilan o‘rganilsa, unda turist ushbu yo‘llanma yoki hujjatning boshqa turi evaziga kelajakda turistlik xizmatdan (o‘rnatilgan muddatda) foydalanish xuquqiga ega bo‘ladi. Bu holda turistlik mahsulotning yangi ta’rifi paydo bo‘ladi. Turistlik mahsulot - turga bo‘lgan huquqdir.

Yuqoridagi fikrlardan kelib chiqib , turmahsulotning asosiy elementlari bo‘yicha turistlik harajatlar tarkibi quyidagi holatda bo‘ ladi.

Turistik mahsulot o'ziga xos xususiyatlarga ega: 1. Turistik mahsulot - bu turli xil tarkibiy qismlar o'rtasidagi munosabatlarning murakkab tizimi bilan tavsiflangan xizmatlar va tovarlar majmuasi (moddiy va moddiy bo'lmagan tarkibiy qismlar). 2. Turizm mahsulotiga talab daromad va narxlar darajasiga nisbatan o'ta elastik, lekin ko'p jihatdan siyosiy va ijtimoiy sharoitlarga bog'liq. 3. Qoida tariqasida, iste'molchi turistik mahsulotni iste'mol qilishdan oldin ko'ra olmaydi va iste'molning o'zi ko'p hollarda to'g'ridan-to'g'ri sayyohlik xizmati ishlab chiqarilgan joyda amalga oshiriladi. 4. Iste'molchi uni mahsulot va iste'mol joyidan ajratib turadigan masofani bosib o'tadi, aksincha emas. 5. Turizm mahsuloti makon va vaqt kabi o'zgaruvchiga bog'liq bo'lib, u talabning o'zgarishi bilan tavsiflanadi.

Turistik mahsulotning ta'rifi Turistik xizmatlar bozorida mahsulot tur - bu mijozga foydalanish huquqi taqdim etiladigan xizmatlar to'plami. Ushbu kompleks sayyohlik kompaniyasining mahsulotidir, uni oraliq mahsulotlardan - ko'chib o'tishni tashkil qilish, ovqatlanish, turar joy, ekskursiya dasturlari va boshqalar. Turistik kompaniyaning mahsuloti nomoddiy mahsulotdir, bu ba'zi zamonaviy tadqiqotchilarga (shu jumladan F. Kotlerga) xotiralar turizm sohasi mahsuloti deb aytishga imkon beradi. Boshqa tomondan, turistik mahsulot bu ulkan moddiy bazadan foydalangan holda taqdim etiladigan moddiy xizmatlar majmuasi (turar joy, ovqatlanish). Ushbu qarama-qarshilik turizm sohasi mahsuloti ushbu iste'mol qilishning oxirgi mahsuloti bo'lmagan ushbu bazadan vaqtincha foydalanish huquqiga ega ekanligi bilan bog'liq (masalan, kvartiradan farqli o'laroq, mehmonxona xonasi). Turlar xizmatlari majmuasi (to'plami) sifatida ma'lum bir "yarim tayyor mahsulotlar" to'plamidan iborat bo'lib, ularni oraliq xarakterga ega bo'lgan turizm sohasi mahsulotlari sifatida ham aniqlash mumkin. Turistik kompaniya tomonidan yaratilgan mahsulot boshqa tovar guruhlariga taalluqli bo'lgan bir qator qonunlarga bo'ysunadi.

Turoperatorning bosh vazifasi bo‘lib, xizmat ko‘rsatishning munosib dasturi bilan isbotlangan tur yaratilishi hisoblanadi. Mana shu mahsulot turoperatorning bozorga chiqariladigan asosiy mahsuloti bo‘lib hisoblanadi. Turist buyurtmachiga va sotishni tashkil etish usuliga binoan turlar yakka holda va guruhiy bo‘lishi mumkin. Yakka holdagi turlar turist uchun ko‘proq mustaqillik va erkinlik yaratishi bilan qimmatga tushadi, chunki yo‘nalish ichidagi transport xizmatlarni, gid xizmatlarni hamda ularning boshqa turlarini turist to‘liq holda to‘lashi kerak, guruhiy turlarda esa narx guruhning barcha a’zolariga taqsimlanadi. Shuning uchun ham yakka holdagi turlar ommaviy turistlarda qiziqish uyg‘otmaydi. Bundan tashqari, yakka holdagi safarli tashkil etilishi, bu —o‘rin egallash, dispetcherlik, hisob-kitob va boshqa ishlarni amalga oshirishda kompyuter texnikasidan foydalanishni talab qiladigan murakkab jarayondir. Boshqa tomondan, iqtisodiyot nuqtai nazaridan yakka turizm turistik firmalarga katta naf keltiradi, chunki bitta turistdan olinadigan daromadlar guruhiy turlarga nisbatan yuqoriroq daromad keltiradi. Buning uchun firma strategiyasida guruhiy hamda yakka holdagi turizm ma’lum joylar topilishi kerak. Guruhiy turlar arzonroq va ommaviy turistlar uchun hammabop bo‘ladi, ammo guruhiy safarlarda ularning har bir a’zosi guruh uchun belgilangan tartibga bo‘ysunishi kerak. Jozibali turistik mahsulotni yaratish turoperatorning birinchi va eng muhim vazifasi bo‘ladi. Turistik korxonalar faoliyatning bu sohasi ishlab chiqarish jarayonlar bilan bevosita bog‘liq. Korxonaning tovar siyosati ishlab chiqarish va sotish (tijorat) o‘rtasida kelishilgan yechimlarni hamda turlar xilma-xilligi (variantligi)ni, xizmat ko‘rsatish dasturlarni va turistik mahsulotning miqdori (massa)ni hisobga oladigan yechimlarni qabul qilishni talab qiladi. Turistik mahsulotni yaratganda turist nimani olar ekan, degan savolga aniq javob berish kerak. U mehmonxonada joylashuvni emas, balki yangi his-tuyg‘ularni va noma’lum narsalar bilan tanishuvga, restorandagi ovqat emas, balki saranjom-sarishtalikka, e’tiborga, qulay sharoitga pul to‘laydi. Buning uchun turistik mahsulot yaratilishi uning iste’mol sifatlari va xossalarini o‘rganishdan, turistlar uchun eng jozibali bo‘lgan tomonlarni aniqlashdan boshlanadi. Turistik mahsulotni ishlab chiqarishda va sotishda ayni ular yo‘nalish belgi bo‘lib hisoblanadi.

O'xshashlar

Turistik xizmatlar bozori

Turistik korxonalarni soliqqa tortish

Turistik talab, hisob-kitob

Turistik omil oqim xarajat

O’zbekiston turistik ob’ektlarining asosiy xususiyatlari