O'zbekistonda bank tizimini takomillashtirishning asosiy yo'nalishlari

O'zbekistonda bank tizimini takomillashtirishning asosiy yo'nalishlari

Yuklangan vaqt:

23.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

721.060546875 KB

Ko'chirib olish

O'ZBEKISTONDA BANK TIZIMINI TAKOMILLASHTIRISHNING ASOSIY YO'NALISHLARI

REJA:  Bank tizimi iqtisodiyotdagi o'z ahamiyatini kuchaytirmoqda  Bank tizimini barqaror rivojlantirishning muhim sharti  Banklar tizimi barqarorligining garovi – bu samarali bank nazoratidir

Banklar vujudga kelishining dastlabki asoslari Pul karz berish va pul almashtirish shaxobchalari bulib, ular asta-sekin kelajakda sudxurlik va keyinrok ssuda kapitalini shakllantirdilar. Mazkur ob’ektlarning paydo bulishi va rivojlanishi banklarning vujudga kelishiga olib keladi. SHunday kilib, banklarning vujudga kelishi, avvalo tovar-pul munosabatlarining taraqqiyoti maxsulidir. Ikkinchidan, banklarni barpo etishdan maksad - ishlab chiqarish jarayonini oxirigacha etkazishda, bir ishlab chiqarish tsiklidan ikkinchisiga bemalol utish uchun mablag bilan ta’minlashdir. Bir suz bilan aytganda sanoat kapitaliga xizmat kilish natijasida foiz keltiruvchi kapital va uning xarakat shakli - kredit tizimi vujudga keldi. O’zbekistonning bank tizimi ikki pogonadan iborat:

Prezidentimiz tomonidan taqdim etilgan demokratik islohotlarni yanada chuqurlashtirish va fuqarolik jamiyatini rivojlantirish konsepsiyasida ta'kidlanganidek, mamlakatimizda amalga oshirilayotgan islohotlarning sur'ati va mantiqiy talablaridan kelib chiqqan holda, erkin bozor iqtisodiyoti munosabatlarini yanada rivojlantirishga xizmat qiladigan bir qator qonunlar qabul qilishni hayotning o'zi taqozo etmoqda. Binobarin, xususiy mulkni iqtisodiyotga safarbar etish va uni himoya qilish, bank tizimi infrastrukturasini takomillashtirish, moliya bozori va kichik biznesni rivojlantirish, ko'rsatilayotgan xizmatlarni takomillashtirishga oid bir qator qonunchilik hujjatlariga tegishli o'zgartishlar kiritib borilmoqda.

O’zbekistonning bank tizimi ikki pogonadan iborat: • Birinchi pogona - Markaziy bank ; • Ikkinchi pogona - tijorat, xususiy, sanoat va boshka banklar. O’zbekistonda xozirgi sharoitda 32ta tijorat banklar, 3ta shaxsiy (xususiy) bank, agro bank, paxta bank, sanoat-kurilish banki, savdogarbank va boshka turdagi banklar faoliyat kursatmokdalar. SHuningdek, chet el banklarining vakopatxonalari ishlamokda. Iqtisodiyotning eng muxim masalalaridan biri - bu pul muomalasidir. Pul muomalasi - pulning tuxtovsiz xarakati bulib, tovarlar va xizmatlar doiraviy aylanishiga xizmat kiluvchi muomala vositasi va tulov vazifasini bajarishidir.

Pul uzining tulovga kobillik darajasiga kura tubandagi shakllardagi pul mablaglaridan iborat: Maxsus Tashqilotlardagi jamgarmalar, (jamgarish) investitsiyaning maxsus kurinishlari Omonat va tez fursatda kaytib olish kuzda tutilgan jamgarmalar ; Banknotlar, muomaladagi tangalar, joriy xisoblardagi pul mablaglari ;

Bank krediti - ob’ekti pul kapitalidir. Bank krediti uzining muddati, maksadli berilishi va boshka koida-imtiyozlari asosida tijorat kreditidan fark kiladi. Bank krediti kapital jamgarish, axoli va firmalar pul mablaglarini kapitalga aylantirish kabi bir kator vazifalarni bajaradi. • Tijorat krediti - bir korxonaning ikkinchi korxonaga sotilgan tovar uchun muddati kechiktirilgan tulov kurinishida amalga oshadi. Tijorat kreditining muxim vositasi vekseldir. Tijorat kreditining maksadi tovarlar savdo - sotigini tezlashtirish asosida ulardan keladigan foydani uzlashtirishdir. Tovar baxosiga va veksel summasiga urnatilayotgan foiz xar doim bank foizidan kam buladi. Bozor Iqtisodiyotining tarakkiysi kup mamlakatlarda bank va tijorat kreditlarining bir-birlariga kushilib ketayotganligini kursatmokda. • Xozirgi paytda kup mamlakatlarda iste’mol krediti mavjud. Kreditning yana bir shakli - davlat kreditidir. Bunda karz oluvchi davlat yoki maxalliy xokimiyat Tashqilotlari xisoblanadi. Ular kimmatli Qogozlar bozorida moliya-kredit Tashqilotlari orkali zayomlar chikarib, pul mablaglarini tuplashni bajaradi, safarbar kiladi.

Banklarning Iqtisodiyotni boshkarishdagi roli. • Markaziy Bank boshka tijorat banklarga ssudalar beradi. Markaziy bank juda past darajadagi foizlarda banklarga ssudalar beradi. Bu banklardagi rezerv pullarning mikdorini kupaytirib yuboradi. Pul- kredit tizimida va mamlakat pul mikdori xajmida kupayish vujudga kelib, foiz stavkalari pasayadi, investitsiya xajmi usadi. • Markaziy Bank pul taklifini bajaradi. Davlat Markaziy Bank bilan pul- kredit tizimidagi rezervlar mikdorini uzgartirish bilan xam pulning taklif va talabiga ta’sir etadi. Rezervlar mikdori usishi pul taklifini kiskartiradi, aksincha, banklarning rezervlardagi pul mikdorini kamaytirish siyosati pul taklifining usishiga sabab buladi. • SHunday kilib, xar bir davlat turli yullar bilan uzining ichki va Tashqi siyosatida pul-kredit tizimiga ta’sir etib, yoki boshka tadbirlar bilan milliy valyuta barkarorligini ta’minlashga xarakat kiladi. • O’zbekiston xukumati milliy valyutani mustaxkamlash uchun turtta aloxida dasturlar tuplamini ishlab chikdi va uni amalga oshirish uchun xarakat kilmokda:

Birinchi tadbir • O`zbek valyutasi barkarorligini tovar bilan ta’minlashdir. Bu yul bozorni tovarlar bilan tuldirish uchun iste’molchilarga kuplab milliy va xorijiy tovarlarni taklif etish. Buning uchun investitsiya ajratish, kredit berish, birinchi navbatda xalk iste’moli tovarlari yaratayotgan tadbirkorlarga berilmokda. Xozirgacha O’zbekiston bozori respublikada ishlab chikarilgan tovarlar bilan tula-tukis tuldirilmas edi. Endilikda, milliy maxsulotni sifatli yaratib, bozorga taklif etish masalasi muximdir.

Ikkinchi tadbir • Valyutaning etarli zaxirasiga ega bulishdir. Bu yul eksport imkoniyatimizni kengaytirish, jaxon bazorida O’zbekistonning mustaxkam mavkeini kulga kiritishdir. Jaxon bozoriga maxsulot olib chikuvchi barcha korxonalarga ragbatlantiruvchi omillarni vujudga keltirish darkor.

Uchinchi tadbir • - Milliy valyuta kadrini oshirish. Xar bir korxona, xar bir kishi ishlab topgan sumni kadrlashni urgangan takdirdagina milliy valyuta real tulov vositasiga aylanadi. Xar bir tadbirkor davlatdan uzi olayotgan mablaglar, kreditlar in’om emasligini anik anglashlari, jamiyat oldida fakat bir tadbirkor sifatida emas, balki xalkning sarflanayotgan xar bir sumi salmokli foyda bilan kaytishi, respublikaning ertangi kuniga, istikboliga xizmat kilishi zarurligini bilishlari lozim.

Turtinchi tadbir • Inflyatsiyaga karshi eng muxim, bakuvvat, puxta uylangan siyosatni yuritishdir. Inflyatsiya darajasini kamaytirish uzbek sumining kuvvatli va yashovchan bulishining asosiy garovidir.

O'xshashlar

Ishlab chiqarish menejmentini takomillashtirishning asosiy yo’nalishlari

O'zbekistonda byudjet va soliq tizimini takomillashtirish masalalari

Menejment yo'nalishlari

Bank tizimi va bank turlari

Markaziy bank