Корхоналар молиявий ҳолатини рейтинг баҳолаш ва таҳлил қилиш - Iqtisodiyot - Slaydlar

Корхоналар молиявий ҳолатини рейтинг баҳолаш ва таҳлил қилиш

Yuklangan vaqt:

18.04.2024

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

64.22265625 KB

Ko'chirib olish

“ Аудит ва иқтисодий таҳлил” кафедраси Корхоналар молиявий ҳолатини рейтинг баҳолаш ва таҳлил қилиш

Маъруза режаси • Корхоналарнинг молиявий ҳолатини рейтинг баҳолашнинг зарурияти, таҳлил мақсади, мазмуни ва вазифалари. • Корхоналар фаолияти рейтингининг турлари, моҳияти ва баҳолаш усуллари. • Корхоналар молиявий ҳолатини рейтинг баҳолашда қўлланиладиган кўрсаткичлар тизими ва уларни аниқлаш усуллари. • Корхоналар молиявий ҳолатини ва самарадорлигини ифодаловчи комплекс кўрсаткичлар бўйича рейтингини аниқлаш ва уларнинг қиёсий таҳлили. • Рейтинг баҳолаш амалиёти. • Корхона иқтисодий ва молиявий салоҳияти самарадорлиги бўйича рейтинг кўсаткичларининг қиёсий таҳлили. Рейтинг баҳолаш бўйича корхоналарни ранжирлаш. • Молиявий ҳолатни рейтинг баҳолаш бўйича халқаро тажрибалар ва улардан мамлакатимиз таҳлил амалиётида фойдаланиш имкониятлари.

• Рейтинг сўзи амалиётга инглиз тилидаги “ rating” сўзидан кириб келган бўлиб, “баҳолаш, баҳо қўйиш” маъносини англатади. • Рэнкинг сўзи инглиз тилидаги “rate” сўзидан олинган бўлиб “даража” маносини англатадаи. Кенг маънода тартиб ёки қатор маносини билдиради. • “ Standard & Poor's” • “ Moody's” • “ Fitch Ratings” • Жаҳон банки ҳамда унинг бўлинмаси бўлган Халқаро молия корпорацияси “Бизнесни юритиш” ҳисоботи ( Doing Business )

Рейтинг • Рейтинг – корхона хўжалик фаолиятига комплекс баҳо беришнинг индивидуал миқдорий кўрсаткичи, корхона бизнесининг нуфузи, корхонанинг имиджи ҳақида ахборот олишнинг муҳим усулидир. Рейтинг корхоналарнинг молиявий ишончлилигини баҳолашнинг муҳим воситасидир.

Рейтинг баҳолаш • Рейтинг баҳолаш – корхоналарнинг рейтинг баҳолаш мезонлари бўйича бир бирига нисбатан устунлигини белгилаб берувчи ва ўсиб борувчи ёки камайиб борувчи таркибда уларнинг жойлашган ўрнини кўрсатиб берувчи тартиблашдир.

Молиявий ҳолатни рейтинг баҳолаш мақсади • корхоналар молиявий ҳолатини комплекс кўрсаткичлари тизимида мутлақ ва нисбий ифодаларда, ошкор этиладиган маълумотлар базасига таянган ҳолда даврий ўрганиш ҳамда ранжирлаш орқали тармоқ, соҳа ва худуд бўйича ўрнини белгилашдан иборат.

Молиявий ҳолатни рейтинг баҳолаш олдига қўйиладиган вазифалар қуйидагилардан иборат • Аналитик баланс маълумотлари асосида корхонанинг умумий молиявий ҳолатини баҳолаш; • Қарз маблағларидан фойдаланиш самарадорлигини молиявий левиридж асосида баҳолаш; • Корхона молиявий барқарорлигини мутлақ кўрсаткичларда таҳлил этиш; • Молиявий коэффициентларни аниқлаш ва таҳлил этиш; • Молиявий натижаларни таҳлил қилиш; • Хулоса ва таклифлар тайёрлаш.

Рейтинг баҳолашнинг қуйидаги турларини таркиблаш мумкин. • Корхона таркибига кирувчи бўлимлар, филиаллар рейтинги; • Тармоқ ва соҳа бўйича рейтинг; • Ҳудуд бўйича корхоналар рейтинги; • Давлат бўйича барча корхоналар рейтинги; • Дунё бўйича корхоналар рейтинги.

Рейтинг баҳолаш кўрсаткичлари ва уларнинг нормалари Кўрсаткичлар Кўрсаткичлар мазмуни Норма 1. Ўз маблағлари билан таъминланиш коэффициенти Кт = Ўз маблағлари манбаси (УММ) + Узоқ муддатли кредит ва қарзлар (УМКҚ) – Узоқ муддатли активлар (А) / Жами активлар (ЖА) Кт>=0.1 2. Баланс ликвидлиги Кт = Жорий активлар (ЖА) / Жорий мажбуриятлар (ЖМ) Кл>=0.1 3. Авансланган капитал айланувчанлиги Ка = Сотишдан тушум / Авансланган капитал*365 Ка>=2.5 4. Корхона бошқарувининг самарадорлиги Кс = Сотишдан олинган фойда / Сотишдан тушум Кс>=(r-1) 5. Хусусий капитал рентабеллиги Кк = Солиқ тўловига қадар фойда / Хусусий капитал Ка>=0.2

Амалиётида кўп кўлланиладиган ушбу методик ёндашув якунида рейтинг баҳоси қуйидаги формула асосида ҳисоб-китоб килинади. • R=2Кт+0.1Кл+0.08Ка+0.45Кс+ Кк

Рейтинг баҳолашда аниқланадиган кўрсаткичлар турлари № Кўрсаткичлар Манбаси Мазмуни Ўлчов бирлиги 1 Мутлақ кўрсаткичлар Молиявий ҳисоботлар ва уларга қайдлардан Молиявий ҳолат, молиявий натижалар ва уларнинг ўзгаришларини ифода этади Пул бирлигида 2 Нисбий (молиявий коэффициентлар) Мутлақ кўрсаткичлар асосида аниқланади (бир кўрсаткичнинг иккинчи кўрсаткичга нисбати орқали) Мутлақ кўрсаткичларнинг таркиби ва сифатини ифода этади Фоизларда (коэффициентларда) 3 Сифат кўрсаткичлари Эксперт баҳолаш натижасида аниқланади Корхона фаолиятининг миқдорий бирликларда таснифлашга имкон беради Балларда 4 Динамик кўрсаткичлар Бошқа кўрсаткичлар гуруҳи (мутлақ, нисбий ва сифат кўрсаткичлари) асосида бир неча ҳисобот даврлари кўрсаткичларини таққослашни орқали аниқланади Корхона молиявий ҳолатининг йиллар бўйича ўзгаришларини ифода этади Динамик кўрсаткичларнинг ўзгаришига боғлиқ21

12Корхоналар молиявий ҳолатини рейтинг баҳолаш Кўрсаткичлар гурухи Кўрсаткичларни аниқланиши Нормаси Кхфс Хўжалик фаолияти самарадорлиги кўрсаткичлари 0.25 Кхфс=0.20*К1+0.30*К2+0.20*К3+0.30*К4 К1 Солиқ тўлангунгача олинган фойда /Баланс активи жами 0.20 К2 Соф фойда/Баланс активи жами 0.30 К3 Соф фойда/(Асосий воситалар+ ТМЗ) 0.20 К4 Соф фойда/Ўз маблағлари манбаси 0.30 Кбск Бошқарув самарадорлиги кўрсаткичлари 0.25 Кбск=0.30*К5+0.20*К6+0.20*К7+0.30*К7 К5 Ялпи фойда/ Сотишдан олинган соф тушум 0.30 К6 Асосий фаолиятдан олинган фойда / Сотишдан олинган соф тушум 0.20 К7 Солиқ тўлангунгача олинган фойда/Сотишдан олинган соф тушум 0.20 К8 Соф фойда/ Сотишдан олинган соф тушум 0.3001

13Корхоналар молиявий ҳолатини рейтинг баҳолаш Кўрсаткичлар гурухи Кўрсаткичларни аниқланиши Нормаси Киа Иш активлиги кўрсаткичлари 0.25 Кбск=0.20*К9+0.10*К10+0.10*К11+0.20*К12+0.10*К13+0.10*К14+0.20 *К15 К9 Сотишдан олинган соф тушум //Баланс активи жами 0.20 К10 Сотишдан олинган соф тушум /Асосий воситалар 0.10 К11 Сотишдан олинган соф тушум /Жорий активлар 0.10 К12 Сотишдан олинган соф тушум /ТМЗ 0.20 К13 Сотишдан олинган соф тушум /Дебиторлар 0.10 К14 Сотишдан олинган соф тушум /Пул маблағлари 0.10 К15 Сотишдан олинган соф тушум/ Ўз маблағлари манбаси 0.20 Клмб Ликвидлик ва молиявий барқарорлик кўрсаткичлари 0.25 Клмб=0.30*К16+0.10*К17+0.10*К18+0.30*К19+0.20*К20 К16 Айланма капитал/Мажбуриятлар 0.30 К17 (Пул маблағлари+Қисқа муддатли молиявий қўйилмалар+Дебиторлар) / Мажбуриятлар 0.10 К18 Мажбуриятлар/Ўз маблағлари манбаси 0.10 К19 Ўз маблағлари манбаси/Баланс пассиви жами 0.30 К20 Ўз маблағлари манбаси/ТМЗ 0.2001

Корхонани рейтингини ҳисоблаш R = Кхфс*0.25 + Кбск*0.25 + Киа*0.25 + Клмб*0.251D 01 01

O'xshashlar

Корхоналар иқтисодий ночорлиги (банкротлиги)ни баҳолаш ва таҳлил қилиш

ПЮ-ТМҚК мақсадидаги корхоналар фаолиятини молиявий назорат қилиш механизмлари

Молиявий ҳисоботи ва молиявий режалаштириш

Корхона стратегиясини шакллантириш

Ўзбекистон Республикаси ҳисоб палатаси ва унинг молиявий назоратни ташкил этишдаги ўрни