Иқтисодий жиноятчиликка қарши курашишнинг миллий ва халқаро тизими - Iqtisodiyot - Slaydlar

Иқтисодий жиноятчиликка қарши курашишнинг миллий ва халқаро тизими

Yuklangan vaqt:

16.12.2024

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

142.21484375 KB

Ko'chirib olish

ИҚТИСОДИЙ ЖИНОЯТЧИЛИККА ҚАРШИ КУРАШИШНИНГ МИЛЛИЙ ВА ХАЛҚАРО ТИЗИМИ

2-мавзу. Иқтисодий жиноятчиликнинг умумий тавсифи. Иқтисодий жиноятчиликнинг эволюцияси Режа: 1. Иқтисодиёт соҳасидаги жиноятларнинг умумий тавсифи ва турлари. 2. Иқтисодиёт соҳасидаги жиноятларнинг белгилари. 3. “ Иқтисодиёт соҳасидаги жиноятлар”, “Иқтисодий фаолият соҳасидаги жиноятлар”

 Иқтисодиёт соҳасида жиноятларнинг намоён бўлиш шаклларини унинг субъектлари ва объектлари нуқтаи назаридан туркумлаш мумкин. Иқтисодиёт субъектлари нуқтаи назаридан иқтисодий жиноятлар қуйидаги шаклларда намоён бўлади:  шахснинг иқтисодий хавфсизлиги;  корхона (фирма)нинг иқтисодий хавфсизлиги;  давлатнинг мол-мулкига зиён етказиш.

Ишлaб чиқaриш корхонaсининг хaвфсизлигиИқтисодий хaвфсизлик Шaхснинг иқтисодий хaвфсизлиги Ишлaб чиқaрувcҳи шaхс хaвфсизлиги Истеъмолчи шaхс хaвфсизлиги Корхонaнинг иқтисодий хaвфсизлиги Дaвлaтнинг иқтисодий хaвфсизлиги Дaвлaтнинг ички иқтисодий хaвфсизлиги Дaвлaтнинг тaшқи иқтисодий хaвфсизлиги Хaлқaро молиявий тaшкилотлaрдa иштирок этиш билaн боғлиқ хaвфсизликХизмaт кўрсaтиш корхонaлaрининг хaвфсизлиги Молийaвий, сaвдо- тижорaт корхонaлaрининг хaвфсизлигиНотижорaт, жaмоaтчилик тaшкилотлaрининг хaвфсизлиги

Шахснинг иқтисодий жинояти ва унинг хавфсизлиги - шахснинг ҳаётий манфаатларини, яъни яшаш ва шахсий дахлсизлик, эркин меҳнат қилиш, тадбиркорлик фаолияти билан шуғулланиш, мулкдор бўлиш, ҳаётий истеъмол эҳтиёжларини қондириш, саломатлигини сақлаш, билим олиш ва касбга эга бўлиш, қариганда ва меҳнат йўқотганда интимоий таъминот олиш ҳуқуқларининг ҳимояланганлигини ифодалайди.

“ Иқтисодий хавфсизлик” фанининг объекти  Бунда шахснинг бозор иқтисодиётида истеъмолчи ва ишчи, хизматчи, тадбиркор сифатидаги ижтимоий-иқтисодий ҳуқуқ ва еркинликлари, манфаатларининг ҳимояланганлиги, кафолатланганлиги нуқтайи назаридан иқтисодий хавфсизликнинг икки турини ажратиб кўрсатиш лозим. • Корхона (фирма)нинг иқтисодий хавфсизлигини таҳлил қилиш жараёнида уларни ислаб чиқариш, хизмат кўрсатиш, молиявий, савдо-тижорат, нотижорат ва жамоатчилик ташкилотлари мавқейида фаолият юритишлари нуқтайи назаридан туркумлаш мақсадга мувофиқ бўлади. • Корхона (фирма)нинг ихтисослигига кўра хавфсизлигини таъминлашнинг хусусиятлари ҳам турлича бўлади.

Хўжалик фаолияти соҳаларида юзага келадиган иқтисодий хавфсизлик турлари:  Ишлаб чиқариш-хўжалик соҳасидаги хавфсизлик:  энергетик хавфсизлик;  технологик хавфсизлик ва ҳ.к.  Хўжалик-истеъмол соҳасидаги хавфсизлик:  озиқ-овқат хавфсизлиги;  экологик хавфсизлик ва ҳ.к.  Молиявий хавфсизлик:  қарздорлик;  тўловга ноқобиллик ва ҳ.к. Иқтисодий тусдаги ҳуқуқбузарликларни ким қандай қилиб фош этиши керак?

 солиқлар ва бошқа мажбурий тўловларни тўлашдан бўйин товлаш;  лицензиясиз фаолият юритиш;  бюджет интизомини бузиш;  жиноий йўл билан олинган маблағларни легаллаштириш;  Ўзбекистон Республикаси манфаатларига зид бўлган битимларни тузиш;  сохта тадбиркорлик;  сохта банкротлик ва банкротликни яшириш;  мансабни суиистеъмол қилиш билан боғлиқ жиноятлар;  республикамизда бизнес юритиш учун энг қулай шарт- шароитлар яратилиши муносабати билан қонунчиликдаги сўнгги ўзгартиришлар;  тадбиркорлар фаолиятини текшириш тартибини бузиш (назорат қилувчи органлар мансабдор шахсларининг жавобгарлиги).

Иқтисодиёт соҳасидаги жиноятлар Иқтисодиёт соҳасидаги жиноятлар – бу Ўзбекистон Республикаси Жиноят кодексида белгиланган, миллий иқтисод, унинг тармоқлари ёки соҳаларига зарар етказадиган ёки шундай зарар етказиш реал хавфини келтириб чиқарадиган ижтимоий хавфли қилмишлардир. Бу каби жиноятларнинг содир этилиши натижасида шахсларга, жамоат бирлашмаларига ёки давлатга моддий зарар етказилади.

 Ўзбекистон Республикаси Жиноят кодекси Махсус қисмининг «Иқтисодиёт соҳасидаги жиноятлар» деб номланувчи учинчи бўлимига киритилган барча жиноятларнинг турдош объекти иқтисодиёт соҳасидаги муҳим манфаатларни таъминловчи ижтимоий муноса- батлар ҳисобланади. Иқтисодиёт манфаатлари моддий неъматлар тақсимлаш, уларни ишлаб чиқариш ва фойдаланиш билан боғлиқ муносабатларда ҳамда меҳнат маҳсулотларини тақсимлаш соҳаларида ифодаланади.

 Масалан, иқтисодиёт соҳасидаги жиноятларнинг моддий таркибли турларида жиноятни тугалланган деб баҳолаш учун албатта қонун нормасида назарда тутилган муайян оқибатларнинг келиб чиққанлигини аниқлаш талаб этилади.  Иқтисодиёт соҳасидаги жиноятларнинг формал таркибли тур- ларида эса, жиноятни тугалланган деб ҳисоблаш учун қонун нормасида назарда тутилган жиноятнинг объектив томонини ифодаловчи қилмишларнинг содир этилганлигининг ўзи кифоя ҳисобланади.  Масалан, босқинчилик (ЖКнинг 164-м.) ўзганинг мулкини талон-торож қилиш мақсадида ҳаёт ёки соғлиқ учун хавфли бўлган зўрлик ишлатилган вақтдан бошлаб тугалланган деб топилади.

 Иқтисодиёт соҳасидаги жиноятларда қилмиш ва келиб чиққан жиноий оқибат ўртасидаги сабабий боғланишни аниқлаш асосий аҳамиятга эгадир. Сабабий боғланиш аниқланмаган ҳар қандай ҳолат таҳлил этилаётган жиноят таркибини келтириб чиқармаслигини англатади.  Иқтисодиёт соҳасидаги жиноятларнинг субъектив томони ҳам қасд, ҳам эҳтиётсизлик оқибатида содир этилади. Таҳлил этилаётган жиноят таркибларининг кўп қисми айбнинг қасд шаклида содир этилишини назарда тутади (ЖК 164–171, 173–186-моддалари ва бошқ.), бироқ мазкур жиноятлар қаторида айбнинг эҳтиётсизлик шаклида ҳам содир этадиган жиноятлар ўз аксини топган (ЖК 172- м.).

Қонун чиқарувчи мамлакат иқтисодиёт манфаатларига тажовуз қилувчи бир қатор ижтимоий муносабатларни жиноий тажовузлардан ҳимоя қилади. Уларга ўзганинг мулки, иқтисодиёт асослари ва хўжалик фаолияти билан боғлиқ ижтимоий муносабатларни киритиш мумкин.  Шу боис, иқтисодиёт соҳасидаги жиноятлар бево- сита объектига қилинган тажовузларнинг хусусиятларидан келиб чиққан ҳолда алоҳида гуруҳларга ажратилган. Улар қуйидагилардан иборат: 1) ўзгалар мулкини талон- торож қилиш (ЖК 164–169-м.); ўзгалар мулкини талон- торож қилиш билан боғлиқ бўлмаган жиноятлар (ЖК 170–173-м.); 3) иқтисодиёт асосларига қарши жи- ноятлар (ЖК 175–185 2 -м.); 4) хўжалик фаолияти соҳасидаги жиноятлар (ЖК 186–192-м.).

Иқтисодий хавфсизликнинг умумий кўрсаткичлари (индикаторлари) қуйидагилардан иборат:  турмуш даражаси ва сифати;  инфляция суръати;  иқтисодий ўсиш;  бюджет дефицити;  давлат қарзи;  жаҳон иқтисодиётига кириб борганлик;  “ хуфёна иқтисодиёт” фаолияти;  мулк таркиби;  солиқ тизими;  бозор инфратузилмаларининг ривожланиши.

Ҳудудий даражада умумий кўрсаткичлардан ташқари яна қуйидаги кўрсаткичлар иқтисодий хавфсизликни ифодалайди:  аҳоли даромадлари;  чакана нархлар даражаси;  уй-жой билан таъминланганлик;  қочоқлар, емигрантлар сони;  ҳудуднинг мамлакат ЯИМдаги улуши;  ҳудуднинг тўлов баланси;  экспорт-импорт салдоси.

O'xshashlar

Халқаро иқтисодий интеграция

Халқаро иқтисодий муносабатлар тизимида халқаро савдо

Иқтисодий ўсиш ва миллий бойлик

Иқтисодий ўсиш ва миллий бойлик 2

Халқаро иқтисодий муносабатлар фанининг предмети ва методи