Barqaror rivojlanish jarayonida ishchi guruhlarda ishtirok etish - Iqtisodiyot - Slaydlar

Barqaror rivojlanish jarayonida ishchi guruhlarda ishtirok etish

Yuklangan vaqt:

10.12.2024

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

86.5673828125 KB

Ko'chirib olish

BARQAROR RIVOJLANISH JARAYONIDA ISHCHI GURUHLARDA ISHTIROK ETISH

REJA:  Ishchi guruhlar haqida ma’lumot.  Barqaror rivojlanishning tashkil qiluvchi iqtisodiy, ijtimoiy yo’nalishlari.  Barqaror rivojlanish jarayonida ishchi guruhlarmohiyati.

1.ISHCHI GURUHLAR HAQIDA MA’LUMOT.  Ishchilar — industrial jamiyatda mehnatga layoqatli aholining yollanib ishlovchi va jismoniy mehnat bilan shugʻullanuvchi toifasi, ijtimoiy guruh.

GURUH  Bu muayyan belgiga, masalan,sinfiy mansublikka, birgalikda faoliyat ko`rsatishning mumkinligiga va uning xarakteriga, tashkil topish xususiyatlari va shu kabilar asosida ajralib turadigan umumiylikdir. Guruhlarning klassifikatsiyasi ham shunga muvofiq tarzda bo`lib, kichik va katta guruhlarga bo’linadi - o`z navbatida ular ham real (bog’langanlik), shartli formal (rasmiy) hamda noformal (norasmiy) guruhlarga, rivojlanish darajasi turlicha bo`lgan, ya’ni rivojlangan (jamoalar) va yetarli darajada rivojlanmagan yoki kam rivojlangan guruhlarga (uyushmalarga, birlashmalarga, aralash guruhlarga) bo’linadi.

 Hozirgi davrda mehnat axlining asosiy qismi boʻlgan ishchilar oʻziga xos ijtimoiy-iqtisodiy maqomga ega, bu ularning yollanib ishlashi; xizmatchilardan farqli holda jismoniy mehnatni talab qiluvchi ishlar bilan shugullanishi va mehnatdan kelgan daromad sohibi boʻlishida koʻrinadi. Qaysi sektorda band boʻlishiga qarab industrial, agrar va xizmat koʻrsatish sohalaridagi ishchilarga, kasb mahoratiga qarab malakali va malakasiz ishchilarga, fuqaroligiga qarab milliy va kelgindi yoki migrant ishchilarga boʻlinadi.

GURUH  bu muayyan belgiga, masalan,sinfiy mansublikka, birgalikda faoliyat ko`rsatishning mumkinligiga va uning xarakteriga, tashqil topish xususiyatlari va shu kabilar asosida ajralib turadigan umumiylikdir. Guruhlarning klassifikatsiyasi ham shunga muvofiq tarzda bo`lib, kichik va katta guruhlarga bulinadi - o`z navbatida ular ham real (bog’langanlik), shartli formal (rasmiy) hamda noformal (norasmiy) guruhlarga, rivojlanish darajasi turlicha bo`lgan, ya’ni rivojlangan (jamoalar) va yetarli darajada rivojlanmagan yoki kam rivojlangan guruhlarga (uyushmalarga, birlashmalarga, aralash guruhlarga) bo’linadi.

 Katta guruhlar umumiy makon va zamonda hayot kechirayotgan anchagina odamlarni o`z tarkibiga olgan sotsial umumiylikni tashqil qiladigan real (bog’langan) guruhlar shaklida bo`lishi mumkin. Bu xildagi katta guruhlarga korxonaning mehnat jamoasi yoki ko`pgina o`qituvchilar bir - birlari bilan bevosita o`zaro aloqada bo`lmasalar ham, lekin ayni chog’da yagona bitta rahbarga (direktorga, ilmiy mudirga) bo’ysinadigan, bitta partiya va kasaba soyuz tashkilotiga kiradigan , maktab hayotiga oid hamma uchun umumiy hisoblangan ichki tartibning barcha qoidalariga amal qilinadigan kattagina bir maktabning pedagoglar jamoasi kiritilgan bo`lishi mumkin

 Shuningdek , yuridik jihatdan qayd etilgan statusga ega bo`lmagan, ammo tarkib topgan shaxslararo munosabatlar (dustlik, xayrixoxlik, xamjihatlik, ishonch va shu kabilar) tizimi bilan ifodalanadigan NORASMIY (ko`pincha ularni noformal deb ham atashadi) guruhlar ham alohida ajralib turadi. Ular alohida ajralib turadigan umumiylik (masalan, turli maktablar va xunar - texnika bilim yurtlarining mototsikl sportiga qiziqishi umumiyligi negizida birlashgan bir qancha o`quvchisi) sifatida yuzaga chiqishi va rasmiy guruhlar ichida yetarli darajada barqaror tus kasb etishi (sinfdagi do`stona ulfat tarzida kirishi) mumkin.

 Rasmiy va norasmiy guruhlar o`rtasidagi chegaralar shartli va nisbiydir. O`quvchilarning bu xildagi norasmiy guruhlarini shakllantirish o`qituvchi olib borishi lozim bo`lgan tarbiyaviy ishning muhim vazifasi hisoblanadi. Guruhlar rivojlanishining darajasi yoki saviyasi ularning klassifikatsiyasining eng muhim negizi hisoblanadi.Guruhiy rivojlanish darajasi - shaxslararo munosabatlarning shakllanganligining belgisi, guruhlar shakllanishi jarayoninig natijasidir.

ISHCHI GURUHLARDAGI IJTIMOIY PSIXOLOGIK HODISALAR  Guruhda quyidagi ijtimoiy psixologik hodisalar mavjud:ijtimoiy fikr, taqlid, ta’siriga berilish, konformizm. Ijtimoiy - psixologik muhit ko`p jihatdan jamoa a’zolarining sig’ishuvchanligiga bog’liqdir.  Guruhiy mos kelish (sig’ishuvchanlik) fiziologik va psixologik bo`lishi mumkin. Bir kishining mehnat unumdorligini keskin tushiruvchi va bu bilan ikkinchisida toliqishning oshuviga olib keluvchi fiziologik mos kelishning buzilishiga o`tinni qo`lda arralash uchun bir juft ishchi sifatida baquvvat kishi bilan dardchil yigitchani yuborishgani misol bo`la oladi.

ISHCHI GURUHNING ICHKI TUZILISHI  Har qanday guruh tuzilishiga ko`ra guruh a’zolari nufuzi va statusining o`ziga xos darajasini aks ettiradi. Uning yuqorisida referentometrik va sotsiometrik tarzda tanlanadigan shaxslar o`rin oladi, eng orqada esa noreferent va sotsiometrik jihatdan siqib chiqarilgan individlar turishadi. Mazkur ierarxiya zinapoyasining eng yuqori bosqichida guruhning lideri joylashadi.

LIDER  bu shunday shaxsdirki, guruhning qolgan barcha a’zolari uchun o`zlarining manfaatlariga daxldor bo`lgan hamda butun guruh faoliyatining yo`llanishini va xarakterini belgilab beradigan eng ma’suliyatli yechimlarni qabul qilishga haqli deb hisoblaydilar. Lider rasman guruhning rahbari bo`lishi ham va, aksincha, bo`lmasligi ham mumkin. Lider bilan rahbarlikning yagona bitta shaxsga kelishi makbul hodisa hisoblanadi. Bordi-yu, agar bunday muvofiqlik bo`lmasa, u holda guruh faoliyatining samaradorligi rasmiy rahbar (masalan, sinf boshi) bilan norasmiy lider yoki liderlar o`rtasidagi munosabatlar qay tarzda yuz berishiga bog’liq bo`ladi.

2.BARQAROR RIVOJLANISHNING TASHKIL QILUVCHI IQTISODIY, IJTIMOIY YO’NALISHLARI  Tabiat insonlarning nafaqat iqtisodiy rivojlanishining moddiy asosi, balki ularning ma’naviy-estetik ehtiyojlarini qondirish manbai hamdir. Bu esa insonlarni tabiatga bo‘lgan ehtiyojlarini kundan-kunga oshirmoqda. Undan tashqari inson xo‘jalik faoliyatining atrof tabiiy muhitga bo‘lgan bosimini kuchayishi tabiiy xodisa va jarayonlarni ham kuchaytirib yubormoqda. Natijada, hammamizga ayonki, tabiat va uning muvozanati buzilib ketmoqda. Hozirgi kunda butun insoniyat va uning progressiv qatlami qanday qilib inson-tabiat o‘rtasidagi optimal holatni belgilab olishga intilmoqda. Ushbu yo‘nalishda «Barqaror rivojlanish konsepsiyasi» umum e’tirof etilgan va boshqa bir qator dunyoqarashlardan ustun turgan fikrlar hamda real harakatlar majmuasidir.

BARQAROR RIVOJLANISH JARAYONIDA ISHCHI GURUHLAR MOHIYATI.  Dunyo hamjamiyatining yangi barqaror rivojlanish konsepsiyasi birinchi marotaba 1987 yil BMTning Butunjahon atrof muhit va rivojlanish bo‘yicha Komissiyasi tomonidan ishlab chiqildi. Mazkur Komissiya o‘zining Gro Xarlem Brundtland konsepsiyasi degan nomini olgan «Bizning umumiy kelajagimiz» ma’ruzasida hozirgi avlod odamlarni hayotiy ehtiyojlar qondirilishini kelasi avlodning munosib hayotga bo‘lgan huquqini hisobga olib, dunyo hamjamiyatining barqaror rivojlanish konsepsiyasi modelini yaratdi. BMT Bosh Assambleyasining 1989 yil dekabr oyidagi 44(428-sonli rezolyusiyasida barqaror rivojlanish strategiyasini ishlab chiqish maqsadida BMTning maxsus konferensiyasini chaqirish to‘g‘risidagi qaror qabul qilindi va u alohida mavzu tariqasida ko‘rib kun tartibiga kiritildi.

BARQAROR RIVOJLANISH KONSEPSIYASI  bir me’yorda(stabil) rivojlangan davlatlar va butun dunyo hamjamiyatining xususiyat, mohiyat va tarkibiy qarashlar tizimidir.

 Barqaror rivojlanish konsepsiyasi ishlab chiqarish va iste’mol qilish, aholining o‘sishi va ijtimoiy himoyasi o‘rtasidagi muvozanatni rivojlangan va rivojlanish yo‘lida turgan barcha davlatlarda saqlashni hisobga oladi. CHunki Er sayyorasidagi atrof-muhit holati ularning birgalikdagi harakat majmuasidir. Ekologik muammolarning echimi biron bir davlat (masalan, AQSH) yoki biron bir davlatlar (masalan, “katta sakkizlik“) faoliyatiga bevosita bog‘liq emas ekanligini biz yuqorida aytib o‘tgan edik. Bu o‘rinda yana bir bor Orol va Orolbo‘yi muammosiga to‘xtalib o‘tishga to‘g‘ri keladi.

XULOSA  Hozirgi paytda mamlakatimizda xorijiy investorlari Respublika fond bozoriga jalb qilishga ixtisoslashtirilgan tashkilotlar va investitsiya institutlari muntazam ish olib bormoqda. Bu uyg’unlashuv ikki yoqlama jarayon boTib, o’zbek investorlari faoliyatini xorijiy fond bozorlarida tashkil etish uning muhim qismidir. Bugungi kunda jahon fond bozorining kun sayin globallashuvi, aloqa va texnologiyalaming o’zaro bog’liqlikda rivojlanishi investorlaming o’z mahalliy doirasida cheklanib qolmasligiga olib keladi. Bu esa endilikda o’z sarmoyasini foydaliroq joylashtirishga harakat qiladi. Fond bozori samaradorligi yuqori bo’lgan korxonalami izlaydi. Biror korxonaning ko’rsatkichlari pasayishi bilan moliyaviy vositalar ko’rsatkichlari yaxshiroq korxonalarga oqa boshlaydi.

 Bu jarayon uzluksiz davom etadi. Jahonning barcha fond bozorlari shu funksiyani bajaradilar. Zamonaviy komputer texnologiyalari har bir baquwat investorga internet orqali yirik fond bozorlari faoliyatida ishtirok etish imkoniyatini yaratmoqda. Investor brokerlarni chetlab o’tgan holda, kam sarf- xarajatlar bilan barcha zarur axborotni olishi va aksiyalarni mustaqil ravishda o’zi xarid qilishi va sotishi mumkin. Rivojlangan mamlakatlarda qimmatli qog’ozlar bozori juda yaxshi rivojlangan. Ular yuksak texnologiyali savdo jarayonini taminlay oladigan darajada rivojlangan infratuzilmaga ega. Axborot xizmatlarining o’sishi, bozor haqidagi ma’lumotlar aniqligini ham ta’minlaydi. Bu esa o’z navbatida, qimmatli qog’ozlardan foyda olishga intilayotgan yangi- yangi investorlami bozorga jalb qiladi. 

O'xshashlar

Barqaror rivojlanish mezonlari va ko’rsatkichlari

Barqaror taraqqiyot asoslari va maqsadlari

O’zbekistonda barqaror o’sishni taminlashning omilari va yollari

Ishchi haqi shakllari. Ish haqi sistemalari

Yalpi ishchi kuchi uning bandligi va ishsizlik