Asosiy va boshqa auditorlarning javobgarligi - Iqtisodiyot - Slaydlar

Asosiy va boshqa auditorlarning javobgarligi

Yuklangan vaqt:

06.12.2023

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

863.134765625 KB

Ko'chirib olish

MAVZU: Asosiy va boshqa auditorlarning javobgarligi

REJA: 1.“Auditorlik faoliyati to’g’risida”gi Qonun va boshqa normativ-huquqiy hujjatlar sharhi 2.Auditorlik tashkilotlari faoliyatini tashkil etish tartibi 3.Auditorlik kasbiga qo’yiladigan malakaviy talablar 4.Auditorlik faoliyatini tartibga solishda professional tashkilotlar roli.

Auditorlik faoliyatini tartibga solishning asosiy darajalari Auditorlik faoliyati to’g’risidagi Qonun O’zbekiston Respublikasi Prezidentining Farmonlari va Qarorlari, Vazirlar Mahkamasining qarorlari Auditning xalqaro standartlari O’zbekiston Respublikasi Moliya vazirligi tomonidan qabul qilingan hujjatlar 05 05 1A 24 05 1A 16

● Moliya vazirining 24.09.2021 y. 56-son "Аuditorning malaka sertifikatini malaka imtihonini topshirmasdan berish va muddatini uzaytirish uchun asos boʼladigan buxgalterlarning xalqaro sertifikatlari roʼyxatini tasdiqlash toʼgʼrisida"gi Buyrugʼi (АV tomonidan 29.09.2021 y. 3321-son bilan roʼyxatga olingan) ● Oʼzbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 05.05.2021 y. 280-son "Ichki audit xizmati xodimlarini tayyorlash tizimini takomillashtirish chora-tadbirlari toʼgʼrisida"gi Qarori ● Аuditorlik tashkilotlari uchun jinoiy faoliyatdan olingan daromadlarni legallashtirishga, terrorizmni moliyalashtirishga va ommaviy qirgʼin qurolini tarqatishni moliyalashtirishga qarshi kurashish boʼyicha ichki nazorat Qoidalari (АV tomonidan 15.12.2018 y. 3101-son bilan roʼyxatga olingan 14.11.2018 y. Moliya vazirligining 145-son Bosh prokuratura huzuridagi Iqtisodiy jinoyatlarga qarshi kurashish departamentining 45-son qarori bilan tasdiqlangan) ● Oʼzbekiston Respublikasi Prezidentining 04.08.2021 y. PQ-5210-son "Auditorlarni sertifikatlashtirish tizimini takomillashtirish boʼyicha qoʼshimcha chora-tadbirlar toʼgʼrisida"gi Qarori ● Oʼzbekiston Respublikasining 25.02.2021 y. OʼRQ-677-son "Аuditorlik faoliyati toʼgʼrisida"gi Qonuni (Qonunchilik palatasi tomonidan 10.11.2020 y. qabul qilingan, Senat tomonidan 05.02.2021 y. maʼqullangan) ● Oʼzbekiston Respublikasi Prezidentining 19.09.2018 y. PQ-3946-son "Oʼzbekiston Respublikasida auditorlik faoliyatini yanada rivojlantirish chora-tadbirlari toʼgʼrisida"gi Qarori ● Moliya vazirining 09.09.2013 y. 83-son "Аuditorlik faoliyati toʼgʼrisidagi maʼlumot shakli va uni toʼldirish qoidalarini tasdiqlash haqida"gi Buyrugʼi (АV tomonidan 09.10.2013 y. 2515-son bilan roʼyxatga olingan)Аuditorlik faoliyatiga tegishli boʼlgan amaldagi normativ-xuquqiy hujjatlar roʼyxati

“ Auditorlik faoliyati to’g’risida”gi qonun O’zbekiston Respublikasining Qonuni O’RQ-677 25.02.2021 yil 2-модда Auditorlik faoliyati to‘g‘risidagi qonunchilik ushbu Qonun va boshqa qonunchilik hujjatlaridan iboratdir. Agar O‘zbekiston Respublikasining xalqaro shartnomasida O‘zbekiston Respublikasining auditorlik faoliyati to‘g‘risidagi qonunchiligida nazarda tutilganidan boshqacha qoidalar belgilangan bo‘lsa, xalqaro shartnoma qoidalari qo‘llaniladi. 4-модда Auditorlik faoliyati sohasidagi asosiy prinsiplar Auditorlik faoliyati sohasidagi asosiy prinsiplar mustaqillik, xolislik va halollikdan, kasbiy bilimga egalik hamda axborotning maxfiyligidan iboratdir. 9- модда Xalqaro buxgalterlar federatsiyasining Audit va ishonchni ta’minlaydigan topshiriqlarning xalqaro standartlari bo‘yicha kengashi tomonidan e’lon qilinadigan auditning xalqaro standartlari hamda sifat nazoratining xalqaro standartlari, tahliliy tekshiruvlarning xalqaro standartlari, ishonchni ta’minlaydigan topshiriqlarning xalqaro standartlari, turdosh xizmatlarning xalqaro standartlari auditorlik faoliyati standartlaridir.

12-modda. O‘zbekiston Respublikasi Moliya vazirligining auditorlik faoliyati sohasidagi vakolatlari auditorlik faoliyati sohasidagi davlat siyosatini amalga oshiradi auditorlik faoliyati sohasidagi xalqaro tashkilotlarda O‘zbekiston Respublikasining manfaatlarini ifodalaydi malaka komissiyasi ning ish tartibi va reglamenti ni belgilaydi auditorlarning respublika jamoat birlashmalari ishtirokida malaka imtihonini o‘tkazadi auditorlarning respublika jamoat birlashmalari bilan birgalikda auditorlik tashkilotlarining ishi sifatini tashqi nazoratdan o‘tkazadi o‘z vakolatlari doirasida auditorlik faoliyatini tartibga soluvchi normativ- huquqiy hujjatlarni ishlab chiqadi, tasdiqlaydi va amalga oshiradi auditorning malaka sertifikatini beradi, qayta rasmiylashtiradi, uning amal qilish muddatini uzaytiradi va uning amal qilishini tugatadi, bundan O‘zbekiston Respublikasi Markaziy banki tomonidan beriladigan sertifikat mustasno auditorlarning respublika jamoat birlashmalari bilan birgalikda auditorlar malakasini oshirishning namunaviy dasturini tasdiqlaydi

17-modda. Auditor. Auditorning yordamchisi Auditor o‘zi bilan auditorlik tashkiloti o‘rtasida tuzilgan mehnat shartnomasi yoki fuqarolik- huquqiy xususiyatga ega shartnoma asosida bir vaqtning o‘zida faqat bitta auditorlik tashkiloti tarkibida ishlashi mumkin. Auditor o‘zi ishlaydigan faqat bitta auditorlik tashkilotining muassisi (ishtirokchisi) bo‘lishi mumkin. Auditorlik faoliyati to‘g‘risidagi qonunchilikni buzganligi munosabati bilan Auditorlik tashkilotlarining reyestridan chiqarilgan auditorlik tashkilotini ilgari boshqargan auditor auditorlik tashkiloti Auditorlik tashkilotlarining reyestridan chiqarilgan sanadan e’tiboran uch yil ichida boshqa auditorlik tashkilotining rahbari bo‘lishi mumkin emas. Auditorning malaka sertifikatiga ega bo‘lmagan, auditorlik tashkilotida ishlovchi hamda auditorning topshirig‘iga ko‘ra auditorlik xulosasiga va auditorlik tekshiruvini o‘tkazish bilan bog‘liq boshqa hujjatga imzo qo‘yish huquqisiz auditorlik tekshiruvida ishtirok etadigan jismoniy shaxs auditorning yordamchisidir. Auditorning yordamchisiga nisbatan uning auditorlik tekshiruvida ishtirok etishi chog‘ida o‘zi olgan ma’lumotlarni oshkor etmaslik majburiyati tatbiq etiladi.

Auditorlarning malakasini oshirish buxgalteriya hisobi va audit sohasidagi xalqaro tashkilotda akkreditatsiyadan o‘tgan o‘quv markazlari tomonidan amalga oshiriladi Auditor auditorning malaka sertifikatini olgan yildan keyingi yildan e’tiboran har yili auditorlarning malaka oshirish kurslaridan o‘tadi Auditorlarning malakasini oshirish kurslari vakolatli davlat organi tomonidan auditorlarning respublika jamoat birlashmalari bilan birgalikda tasdiqlanadigan namunaviy dastur bo‘yicha o‘tkaziladi18-modda. Auditorlarning malakasini oshirish

19-modda. Auditorning malaka sertifikati Auditorning malaka sertifikati i) auditorning malakasini tasdiqlaydigan va unga auditorlik tashkiloti tarkibida auditorlik xizmatlarini ko‘rsatish huquqini beradigan hujjatdir. Sertifikat basharti talabgor malaka imtihonini muvaffaqiyatli topshirsa, vakolatli davlat organi tomonidan beriladigan, qat’iy hisobotga oid hujjatdir Sertifikat dastlabki besh yillik muddatga beriladi, uning amal qilishi navbatdagi o‘n yillik muddatga va keyinchalik muddatsiz davrga uzaytiriladi. Talabgorda xalqaro buxgalter sertifikati mavjud bo‘lgan hamda u ushbu Qonunning 21 va 22-moddalarida nazarda tutilgan talablarga rioya etgan taqdirda, sertifikat unga malaka imtihonini topshirmagan holda dastlabki besh yillik muddatga beriladi va belgilangan davriylik bilan uzaytiriladi.33 07 221A35 3A 03 3A 18 1D 0621 1D 14 1A0A 3C 32080E 0809 080E0E 080C07 17 241F

20-modda. Malaka imtihoni Sertifikat olish yoki uning amal qilish muddatini uzaytirish uchun talabgorlarning bilimlarini malaka komissiyasi tomonidan tekshirish tartib-taomili malaka imtihonidir Malaka imtihonini o‘tkazish tartibi O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasi tomonidan belgilanadi Auditorda kamida o‘n yillik uzluksiz auditorlik ish staji mavjud bo‘lgan va u ushbu Qonun 22-moddasining ikkinchi qismida belgilangan hujjatlarni taqdim etgan taqdirda, sertifikatning amal qilish muddati malaka imtihoni topshirilmagan holda uzaytiriladi. Malaka imtihonidan o‘ta olmagan talabgor, malaka imtihonini qayta topshirish uchun malaka imtihonida ishtirok etgan sanadan e’tiboran kamida bir oydan so‘ng hujjatlarni taqdim etishga haqli.3A 2405 02 1C 33 0E0E0805 08241F 17 02 1D 1C

Auditorlik xizmatlari sifatini oshirishga va xorijiy ishbilarmonlar hamjamiyatining auditorlik tashkilotlari ishi natijalariga ishonchini qo’llab-quvvatlashda ta’sirchan tizimi shakllantirilmagan; Yoshlarni auditorlik kasbiga jalb etish, xususan, professional jamoat birlashmalarining tegishli oliy ta’lim muassasalari bilan faol hamkorlik mavjud emas; Auditning xalqaro standartlarini davlat tilidagi tahriri ishlab chiqilmagan; Mamlakatimizda auditning xalqaro standartlari bo’yicha darsliklar, elektron darsliklar, o’quv qo’llanmalar tayyorlanmagan va chop etilmagan; Oliy ta’lim muassasalarining “Audit” sohasida dars beruvchi professor- o’qituvchilari, amaliyotdagi auditorlar va ichki auditorlarni auditning xalqaro standartlari bo’yicha tayyorlash hamda qayta tayyorlash tizimli yo’lga qo’yilmagan; 2018 YIL 19 SENTYABRDAGI PQ-3946 SONLI QARORGA MUVOFIQ 2019 YIL 1 YANVARDAN KORXONA VA TASHKILOTLARDA AUDIT AUDITNING XALQARO STANDARTLARI MEZONLARI ASOSIDA O’TKAZILISHI BELGILANGAN. 05 10070809 0A 44 13 1C20 05 24 08100C 1A 0B18 15 25

2018 YIL 19 SENTYABRDAGI PQ-3946 SONLI QARORGA MUVOFIQ AUDITORLIK FAOLIYATINI RIVOJLANTIRISHNING QUYIDAGI USTUVOR YO’NALISHLARI BELGILANDI • auditorlik faoliyati to’g’risidagi qonun hujjatlarini takomillashtirish, shu jumladan xalqaro standartlar asosida, auditorlik xizmatlari sifatini oshirishga va ishbilarmonlar hamjamiyatining auditorlik tashkilotlari ishi natijalariga ishonchini qo’llab-quvvatlashga qaratilgan auditorlik tashkilotlari ishi sifatini tashqi nazorat qilishning ta’sirchan tizimini shakllantirish • yoshlarni auditorlik kasbiga jalb etish, xususan professional jamoat birlashmalarining tegishli oliy ta’lim muassasalari bilan faol hamkorligini ta’minlash • auditorlik tashkilotlarining xalqaro auditorlik tarmoqlariga jalb etilganlik darajasini oshirish, shu jumladan auditorlik tashkilotlarini, auditorlarni auditning xalqaro standartlarini qo’llash masalalarida faol uslubiy jihatdan qo’llab-quvvatlashni tashkil etish • auditorlar respublika jamoat birlashmalarining xalqaro audit standartlarini belgilovchi xalqaro tashkilotlar bilan o’zaro hamkorlik qilish, ushbu standartlarni qo’llash sohasida jahonning ilg’or tajribasini ommalashtirish bo’yicha faoliyatini faollashtirish

2018 YIL 19 SENTYABRDAGI PQ-3946 SONLI QARORGA MALAKA SERTIFIKATIGA OID QUYIDAGI O`ZGARISHLARNI AMALGA OSHIRISH BELGILANDI • auditor malaka sertifikatini dastlab besh yillik muddatga berish, navbatdagi muddatini o’n yilga uzaytirish va undan keyin muddatsiz davrga berish • xalqaro buxgalter sertifikati mavjud bo’lganda auditor malaka sertifikatini berishni va amal qilish muddatini uzaytirishni, shuningdek, 10 yildan kam bo’lmagan uzluksiz auditor ish staji mavjud bo’lganda auditor malaka sertifikatining amal qilishini muddatsiz davrga uzaytirishni malaka imtihonini topshirmasdan amalga oshirish • «buxgalteriya hisobi» va «audit» mutaxassisliklari bo’yicha magistr diplomiga ega bo’lgan auditor malaka sertifikatini olishga talabgorlar uchun auditorlik tashkilotida bir yildan kam bo’lmagan amaliy ish stajiga (shu jumladan, o’rindoshlik asosida) ega bo’lish talabini o’rnatish

Sertifikat olish uchun talabgor oliy ma’lumotga hamda oliy ta’lim tashkilotini tamomlaganidan keyin oxirgi o‘n yildan kamida uch yil buxgalteriya hisobi va audit sohasida yoki oliy ta’lim tashkilotida “Buxgalteriya hisobi” yoxud “Audit” fanidan dars berish sohasida ish stajiga (shu jumladan o‘rindoshlik asosida) ega bo‘lishi kerak. “ Buxgalteriya hisobi” va “audit” ixtisosliklari bo‘yicha magistr diplomiga ega bo‘lgan talabgor uchun auditorlik tashkilotida kamida bir yillik ish staji (shu jumladan o‘rindoshlik asosida) talab qilinadi. Talabgorning iqtisodiy ixtisosliklar bo‘yicha ilmiy darajasi mavjud bo‘lgan taqdirda, buxgalteriya hisobi va audit sohasidagi ish staji talab etilmaydi.21-modda. Sertifikat olish uchun talabgorga qo‘yiladigan malaka talablari

22-modda. Sertifikat olish yoki uning amal qilish muddatini uzaytirish uchun zarur bo‘lgan hujjatlar Talabgor dastlabki besh yillik muddatga sertifikat olish uchun vakolatli davlat organiga quyidagi hujjatlarni ilova qilgan holda ariza taqdim etadi: 1. pasportining yoki identifikatsiyalovchi ID-kartasining ma’lumotlari; 2. oliy ma’lumot to‘g‘risidagi diplomning yoki ilmiy daraja to‘g‘risidagi hujjatning yoxud chet davlatda olingan oliy ma’lumot yoki ilmiy daraja to‘g‘risidagi hujjatni tan olish haqidagi tegishli vakolatli davlat organi guvohnomasining ko‘chirma nusxasini; 3. belgilangan davriylik bilan malaka oshirganligini tasdiqlovchi hujjatlar ilova qilingan holda, xalqaro buxgalter sertifikatining ko‘chirma nusxasini (mavjud bo‘lgan taqdirda); 4. mehnat daftarchasining ko‘chirma nusxasini (o‘rindoshlik asosida ish staji mavjud bo‘lgan taqdirda bu haqda mehnat daftarchasiga yozuv kiritilgan holda, shuningdek xorijdagi ish stajini tasdiqlovchi hujjatni) yoki “Yagona milliy mehnat tizimi” idoralararo dasturiy-apparat kompleksidan ko‘chirmani; 5. arizani ko‘rib chiqish uchun yig‘im to‘langanligi to‘g‘risidagi to‘lov hujjatining ko‘chirma nusxasini.1D1D1E14 10 2C 06 13 0E 06 03 2C 28 24 0F 24 27 051B03 14 1E

Auditor sertifikatining amal qilish muddatini uzaytirish uchun uning dastlabki besh yillik muddati yoki navbatdagi o‘n yillik muddati tugashidan uch oy oldin, biroq sertifikatning amal qilish muddati tugashidan ko‘pi bilan olti oy oldin vakolatli davlat organiga quyidagi hujjatlarni ilova qilgan holda ariza taqdim etadi: 1. sertifikatning asl nusxasini; 2. belgilangan davriylik bilan malaka oshirganligini tasdiqlovchi hujjatlarni ilova qilgan holda, xalqaro buxgalter sertifikatining ko‘chirma nusxasini (mavjud bo‘lgan taqdirda); 3. mehnat daftarchasining ko‘chirma nusxasini yoki “Yagona milliy mehnat tizimi” idoralararo dasturiy-apparat kompleksidan ko‘chirmani; 4. arizani ko‘rib chiqish uchun yig‘im to‘langanligi to‘g‘risidagi to‘lov hujjatining ko‘chirma nusxasini.

26-modda. Sertifikatning amal qilishini tugatish Sertifikatning amal qilishi uning amal qilishini tugatish to‘g‘risida qaror qabul qilingan sanadan e’tiboran tugatiladi. Sertifikatning amal qilishini tugatish uchun quyidagilar asos bo‘ladi: auditorning sertifikatning amal qilishini tugatish to‘g‘risidagi arizasi; uch yil davomida auditorlik faoliyatida ishtirok etmaganlik; sertifikat rasmiylashtirilgan sanadan e’tiboran olti oy davomida auditorning sertifikatni olish uchun kelmaganligi; vakolatli davlat organining sertifikat berish to‘g‘risidagi qarori qonunga xilof ekanligi fakti aniqlanganligi; sertifikat qalbaki hujjatlardan foydalangan holda olinganligi fakti aniqlanganligi; sudning muayyan huquqdan mahrum qilish tarzidagi jazoni nazarda tutuvchi qonuniy kuchga kirgan hukmi; sudning sertifikat egasini belgilangan tartibda muomalaga layoqatsiz yoki muomala layoqati cheklangan deb topish to‘g‘risidagi qarori; auditorlik faoliyatini amalga oshirish chog‘ida ushbu Qonun talablarini muntazam ravishda (ikki martadan ko‘p) yoki bir marta qo‘pol tarzda buzganlik.3A 1F 07 1A25 1F 08 09 07 17 17 221A 25 07 1D

Auditorlik faoliyatini tartibga solishda jamoat tashkilotlar roli O’zbekiston Auditorlar Palatasi (O’AP) - O’zbekiston Auditorlar Palatasi nodavlat notijorat tashkiloti hisoblanib, mustaqil sertifikatlangan auditorlar va auditorlik tashkilotlarini ixtiyoriylik asosida birlashtiradi. O’APning maqsadi auditorlarning professional darajasini rivojlantirish va qo’llab-quvvatlash, davlat va jamoat organlarida o’z a’zolarining qonuniy huquq va professional manfaatlarini himoya qilish, axborot aloqalarini ushlab turish, professional sohada sodir bo’layotgan barcha o’zgarishlar haqidagi barcha zaruriy axborotlar bilan ta’minlash bo’lib hisoblanadi.1A 1E 15 10 1D0C 2110 1D0C 0715 0B18 130B180D

O’zbekiston Auditorlar Palatasi asosiy vazifalari: - Palata a’zolarining nomoddiy manfaatlari va madaniy, ijtimoiy, iqtisodiy huquqlarini himoya qilish bo’yicha chora-tadbirlarni tashkil etish; - auditorlik xizmatlari bozorini institutsional, me’yoriy-huquqiy asoslarini rivojlantirish va takomillashtirish masalalarida auditorlik tashkilotlarini muvofiqlashtirish va birlashtirish ; - audit sifati standartlarini ishlab chiqish va takomillashtirish, auditorlik xizmatlari bozorining shaffofligini oshirish bo’yicha chora-tadbirlarni tashkil etish, halol raqobatni rivojlantirish; - Palata a’zolarini audit sifati standartlari va Ahloq Kodeksini so’zsiz bajarish bo’yicha ishlarni tashkil etish; - auditor malaka sertifikatini olish uchun malaka imtihonlari topshirish, o’qitish va o’tkazish tartibi, dasturlari, uslubiy qo’llanmalarni ishlab chiqish; - auditorlar va buxgalterlarni tayyorlash va qayta tayyorlash bo’yicha kurslar tarmog’ini yaratish, Xalqaro Buxgalterlar Federatsiyasi (IFAC) talablariga muvofiq auditor va buxgalter xodimlarini professional darajasini oshirishga ko’maklashish; - buxgalter va auditor kasbining jozibadorligini oshirish, buxgalteriya hisobi va auditni rivojlantirish maqsadida hududiy, respublika va xalqaro konkurs, simpozium, konferentsiya va seminarlar tashkil etish;1608 22 1608 07 1C 3F 1608 17 1608 1C 1608 1C 1608 06 27 1608 0B 09

O’zbekiston Buxgalterlar va Auditorlar Milliy Assotsiatsiyasi (O’zBAMA) – O’zBAMA sertifikatlangan buxgalter va auditorlarni ixtiyoriylik asosda birlashtirgan jamoat tashkiloti hisoblanadi. O’zBAMAning maqsadi professional buxgalter va auditorlarning manfaatlari va huquqlarini himoya qilishga ko’maklashish, ta’lim dasturlari va kurslarini o’tkazish yo’li bilan malakasini oshirish, assotsiatsiya a’zolari maqomini xalqaro darajaga etkazish maqsadida maslahat xizmatlarini ko’rsatish hisoblanadi.

Asosiy vazifalari: - O’zbekiston Respublikasida buxgalter va auditor kasbining rivojlanishi va ularning malakasini Xalqaro Buxgalterlar Federatsiyasi(IFAC)ning a’zoligi mezonlariga javob beradigan xalqaro standartlarga yaqinlashtirish; - O’zbekistonda bozor islohotlarini o’tkazishda faol qatnashish; - buxgalteriya hisobi va audit sohasida me’yoriy hujjatlarni ishlab chiqishda qatnashish va ularni takomillashtirish uchun takliflar taqdim etish; - Xalqaro Buxgalterlar Federatsiyasi(IFAC) talablariga muvofiq sertifikat olish uchun malaka imtihonlarini o’tkazish, buxgalter va auditorlarga qo’yilgan malakaviy talablarni ishlab chiqish; - Sertifikatlangan buxgalter va auditorlar Ahloq Kodeksiga rioya qilinishi ustidan nazorat; - Buxgalteriya hisobi va auditni rivojlantirish maqsadida hududiy, respublika va xalqaro simpozium, konferentsiya va seminarlar tashkil etish; - Buxgalter va auditorlarga professional huquqlarini himoya qilish maqsadida uslubiy, maslahat va axborot yordamini ko’rsatishga ko’maklashish; - Xalqaro maqomga ega bo’lish maqsadida buxgalter va auditorlarning xalqaro professional tashkilotlari bilan o’zaro hamkorlik aloqalarini o’rnatish. 01 01 1A 060716 01 01 17 01 1A 27 01 01 0A 01 1A 01 0F16 02

E’TIBORLARINGIZ UCHUN RAHMAT !

O'xshashlar

Auditda boshqa auditorlarning ishi natijalaridan foydalanish

Audit fanining huquqiy asoslari

O’zbekiston Respublikasida auditorlik faoliyatining huquqiy asoslari

Soliqlar va boshqa majburiy to’lovlarning turlari va elementlari

Yordamchi va boshqa ishlab chiqarish xarajatlari hisobi