Yordamchi va boshqa ishlab chiqarish xarajatlari hisobi - Iqtisodiyot - Slaydlar

Yordamchi va boshqa ishlab chiqarish xarajatlari hisobi

Yuklangan vaqt:

23.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

1122.5 KB

Ko'chirib olish

Yordamchi va boshqa ishlab Yordamchi va boshqa ishlab chiqarish xarajatlari hisobichiqarish xarajatlari hisobi Yordamchi va boshqa ishlab Yordamchi va boshqa ishlab chiqarish xarajatlari hisobichiqarish xarajatlari hisobi

Ishlab chiqarish xarajatlari va ularning turkumlanishi. • Sanoat korxonalarining asosiy faoliyati mahsulot ishlab chiqarishdan iborat bo`lganligi tufayli, birinchi navbatda, shu ishlab chiqarishdagi xarajatlar tarkibi va ularning xususiyatlari bilan tanishib chikish lozim bo`ladi. • Ishlab chiqarish xarajatlari deb mahsulotni tayyorlash uchun jonli va moddiylashtirilgan mehnat sarflarning pul shaklidagi ifodasiga aytiladi.

Quyidagi n arxda ishlab chiqarish xarajatlarining turkumlanishi keltirilgan: Turkumlanish belgilari Xarajatlar turkumi (guruhi) 1. Mahsulotni tayyorlashdagi i q tisodiy roliga qarab. 1) asosiy 2) ustama 2. Ayrim mahsulot turlarining tannarxiga qo` shilishi (ta q simlanishi) ga qarab. 1) bevosita 2) bilvosita (to`g’ri) (egri) 3. Tayyorlanayotgan mahsulot miqdoriga bog’liqligiga qarab. 1) o`zgaruvchan 2) o`zgarmas (shartli) 4. Xarajatlarning turiga qarab 1) i q tisodiy elementlar. 2) kal’kulyatsiya moddalari. 5. Tarkibiga qarab 1) bir elementli 2) kompleks 6. Ishlab chiqarish bilan bog’liqligiga qarab 1) ishlab chiqarishdagi 2) noishlab chiqarishdagi 7. Mahsulot tannarxini xosil qilishdagi xususiyati (maksadga muvofiqligi) ga qarab. 1) Unumli. 2) unumsiz. 8. Rejaga kiritilishiga qarab 1) rejalashtiriladigan 2) rejalashtirilmaydigan 9. Xosil bulish joyiga qarab 1) tsex 2) uchastka 3) bo`lim 4) brigada 10. Kalendar’ davrga tegishliligiga qarab (sodir bo`ladigan vaqtiga qarab). 1) joriy davr 2) kelgusi davr 3) kelajakdagi xarajatlar rezervi

 YY oo rdamchi ishlab chiqarishda asosiy ishlab chiqarish yoki rdamchi ishlab chiqarishda asosiy ishlab chiqarish yoki korxonaning asosiy faoliyati uchun yordamchi (kkorxonaning asosiy faoliyati uchun yordamchi (k o`o` makchi) makchi) bo`lgan ishlab chiqarishlar bo`lib, ular bo`lgan ishlab chiqarishlar bo`lib, ular qq uyidagi schyotlarda uyidagi schyotlarda hisobga olinadi:hisobga olinadi:  2310 «Y2310 «Y oo rdamchi ishlab chiqarish»rdamchi ishlab chiqarish»  2320 «Boshqa ishlab chiqarishlar»2320 «Boshqa ishlab chiqarishlar»  Bu schyotlar aktiv bo`lib, debetida yordamchi ishlab chiqarish Bu schyotlar aktiv bo`lib, debetida yordamchi ishlab chiqarish bo`yicha qilingan xarajatlar, kreditida ishlab chiqarish bo`yicha qilingan xarajatlar, kreditida ishlab chiqarish tugatilgan mahsulot, bajarilgan ish va ko`rsatilgan xizmatlar tugatilgan mahsulot, bajarilgan ish va ko`rsatilgan xizmatlar haqikiy tannarx summasi aks ettiriladi. Bu schyotlarning haqikiy tannarx summasi aks ettiriladi. Bu schyotlarning debeti hisobot davrida boshiga qolgan tuganlanmagan ishlab debeti hisobot davrida boshiga qolgan tuganlanmagan ishlab chiqarish xarajatlari summasini ko`rsatadi.chiqarish xarajatlari summasini ko`rsatadi.

2310 va 2320-schyotlarida xarajatlarni hisobga olishda quyidagi yordamchi ishlab chiqarishlar foydalanadi: - turli xil energiyalar, elektroenergiya, gaz va boshqalar bilan xizmat ko`rsatish; - transport xizmatlarini ko`rsatish; - asosiy vositalar ni ta`mirlash; - instrumentlar, shtamplar, q urilish detallari, konstruktsiyalar tayyorlash yoki q urilish materiallarini boyitish(asosan q urilish korxonalarida); - tosh, sha g’ al, q um va boshqa rudasiz materiallar kazib olish; - yogoch tayyorlash va yo g’ och arralash; - qishloq xo`jalik mahsulotlarini tuzlash, q o q i qilish va konservalash(asosan savdo korxonalarida); - maxsus kiyimlar va maxsus poyafzallarni ta`mirlash , tikish va boshqalar.

 Murakkab yordamchi ishlab chiqarishlar – instrumentlar, Murakkab yordamchi ishlab chiqarishlar – instrumentlar, ta`mirlash tsexlari va transport tsexlari turli ishlarni bajaradi, ko`p ta`mirlash tsexlari va transport tsexlari turli ishlarni bajaradi, ko`p texnolologiya operatsiyalaridan iborat mahsulotlar tayyorlaydi texnolologiya operatsiyalaridan iborat mahsulotlar tayyorlaydi yoki xizmatlarni ko`rsatadi.yoki xizmatlarni ko`rsatadi.  Har bir mahsulot va ishlar bo`yicha rejalashtirish va mahsulot Har bir mahsulot va ishlar bo`yicha rejalashtirish va mahsulot tannarxini hisoblash buyurtmalar va kal’ulyatsiya moddalari tannarxini hisoblash buyurtmalar va kal’ulyatsiya moddalari bo`yicha olib boriladi.bo`yicha olib boriladi.  2310 «Yordamchi ishlab chiqarish», 2320 «Boshqa ishlab 2310 «Yordamchi ishlab chiqarish», 2320 «Boshqa ishlab chiqarishlar» schyotlarining debetida mahsulot ishlab chiqarish, chiqarishlar» schyotlarining debetida mahsulot ishlab chiqarish, ishlar bajarish va xizmatlar ko`rsatish bilan bevosita bog’liq ishlar bajarish va xizmatlar ko`rsatish bilan bevosita bog’liq bo`lgan to`g’ri xarajatlar, yordamchi ishlb chiqarishni bajarish va bo`lgan to`g’ri xarajatlar, yordamchi ishlb chiqarishni bajarish va xizmat ko`rsatish bilan bog’liq bo`lgan egri xarajatlar va brakdan xizmat ko`rsatish bilan bog’liq bo`lgan egri xarajatlar va brakdan ko`rilgan yo`qotishlar aks ettiriladi.ko`rilgan yo`qotishlar aks ettiriladi.  2310 va 2320 – schyotlar debetlanganda quyidagi schyotlar 2310 va 2320 – schyotlar debetlanganda quyidagi schyotlar kreditlanishi mumkin:kreditlanishi mumkin:  0211 – 0290 – schyotlari – yordamchi ishlab chiqarishlarda 0211 – 0290 – schyotlari – yordamchi ishlab chiqarishlarda foydalanilayotgan asosiy vositalarga hisoblangan eskirish foydalanilayotgan asosiy vositalarga hisoblangan eskirish summasiga;summasiga;  1010, 1070, 1090 – schyotlari – yordamchi ishlab chiqarish 1010, 1070, 1090 – schyotlari – yordamchi ishlab chiqarish ehtiyojlari uchun sarflangan materiallar summasiga;ehtiyojlari uchun sarflangan materiallar summasiga;  1210, 1310 – schyotlari – sarflangan arzon va tez eskiruvchi 1210, 1310 – schyotlari – sarflangan arzon va tez eskiruvchi buyumlar summasiga;buyumlar summasiga;

YOrdamchi xo`jaliklar va ishlab YOrdamchi xo`jaliklar va ishlab chiqarishlar bo`yicha analitik hisob chiqarishlar bo`yicha analitik hisob qq uyidagicha tashkil etiladi:uyidagicha tashkil etiladi:  1 – kal’kulyatsiya ob`ektlari doirasida ishlab chiqarishni 1 – kal’kulyatsiya ob`ektlari doirasida ishlab chiqarishni xisoxiso bb ga olish kartochkalarida – buyurtmalar va ga olish kartochkalarida – buyurtmalar va kal’kulyatsiya moddalari bo`yicha;kal’kulyatsiya moddalari bo`yicha;  2 – tsexlar bo`yicha (2510 – schyotining moddalar 2 – tsexlar bo`yicha (2510 – schyotining moddalar nomenklaturasi bo`yicha 12 – vedomostda); nomenklaturasi bo`yicha 12 – vedomostda);  3 – xarajat summalari bo`yicha (to`g’ri va egri ). Har bir 3 – xarajat summalari bo`yicha (to`g’ri va egri ). Har bir tsex bo`yicha har oyda aloxida 12 – vedomosti tsex bo`yicha har oyda aloxida 12 – vedomosti yuritilib ,unda hisobot oyi va yil boshidan jamlanib yuritilib ,unda hisobot oyi va yil boshidan jamlanib kelinayotgan smeta va haqikiy xarajat ma`lumotlari kelinayotgan smeta va haqikiy xarajat ma`lumotlari ko`rsatiladi. Smeta va haqikiy ma`lumotlarni solishtirish ko`rsatiladi. Smeta va haqikiy ma`lumotlarni solishtirish yuli bilan tsex jamoasining ishi tayuli bilan tsex jamoasining ishi ta hh lil qilinadi.lil qilinadi.

Yordamchi ishlab chiqarishlar tomonidan tayyorlangan Yordamchi ishlab chiqarishlar tomonidan tayyorlangan mahsulot, bajarilgan ish va ko`rsatilgan xizmatlar mahsulot, bajarilgan ish va ko`rsatilgan xizmatlar qq uyidagi uyidagi hujjatlar bilan rasmiylashtiriladi:hujjatlar bilan rasmiylashtiriladi:  nakladnoylar – omborga topshirilgan tayyorlangan nakladnoylar – omborga topshirilgan tayyorlangan instrumentlar miqdorini ko`rsatib;instrumentlar miqdorini ko`rsatib;  ta`mirlangan ob`ektlarni qabul qilish – bajarilgan va ta`mirlangan ob`ektlarni qabul qilish – bajarilgan va topshirilgan ta`mirlash ishlariga;topshirilgan ta`mirlash ishlariga;  yoyo `` l varal vara qq lari – transport tsexining tashigan yuk lari – transport tsexining tashigan yuk hh ajmiga;ajmiga;  bosh energetik, bosh texnolog, bosh mexaniqlarning bergan bosh energetik, bosh texnolog, bosh mexaniqlarning bergan ma`lumotlari (spravkalari) – oddiy ishlab chiqarishlar ma`lumotlari (spravkalari) – oddiy ishlab chiqarishlar tomonidan bajarilgan ishlar xizmatlar hajmiga. tomonidan bajarilgan ishlar xizmatlar hajmiga.

Yordamchi ishlab chiqarishlar, mahsulotlari Yordamchi ishlab chiqarishlar, mahsulotlari xizmat va ishlari korxona ichida asosiy va xizmat va ishlari korxona ichida asosiy va yordamchi tsexlar, zavod boshqarmasi yordamchi tsexlar, zavod boshqarmasi tomonidan iste`mol qilinishi va chetga sotishi tomonidan iste`mol qilinishi va chetga sotishi xam mumkin.xam mumkin.  2310 «Yordamchi ishlab chiqarish» va 2320 2310 «Yordamchi ishlab chiqarish» va 2320 «Boshqa ishlab chiqarishlar» schyotlarining «Boshqa ishlab chiqarishlar» schyotlarining kreditida, ilgari aytilganidek, ishlab chiqarilgan kreditida, ilgari aytilganidek, ishlab chiqarilgan tayyor mahsulot, bajarilgan ish va ko`rsatilgan tayyor mahsulot, bajarilgan ish va ko`rsatilgan xizmatlarning haqikiy (hisobot davri ichida reja ) xizmatlarning haqikiy (hisobot davri ichida reja ) tannarxi summasi aks ettiriladi.tannarxi summasi aks ettiriladi.  2310 va 2320 – schyotlari kreditlanganda 2310 va 2320 – schyotlari kreditlanganda qq uyidagi uyidagi schyotlar debetlanadi:schyotlar debetlanadi:  1010, 1070, 1090 – schyotlari – ishlab chiqarilgan 1010, 1070, 1090 – schyotlari – ishlab chiqarilgan ee hh tiyot qismlar va ishlab chiqarishdan qaytarilgan tiyot qismlar va ishlab chiqarishdan qaytarilgan chichi qq itlar kirimga olinganda;itlar kirimga olinganda;  1210, 1220 – schyotlari – yordamchi ishla1210, 1220 – schyotlari – yordamchi ishla bb chiqarishlarda ATBning kirimga olinishi;chiqarishlarda ATBning kirimga olinishi;

YOrdamchi tsexlarning biri – ikkinchisiga ko`rsatilgan YOrdamchi tsexlarning biri – ikkinchisiga ko`rsatilgan xizmatlari muxizmatlari mu qq obil xizmatlar deyiladi. Bu xizmatlarni asosiy obil xizmatlar deyiladi. Bu xizmatlarni asosiy iste`molchisi bo`lib, asosiy ishlab chiqarish tsexlari va zavod iste`molchisi bo`lib, asosiy ishlab chiqarish tsexlari va zavod boshqarmasi hisoblanadi.boshqarmasi hisoblanadi.  MuMu qq obil xizmatlar tsexning reja obil xizmatlar tsexning reja tannarxida yoki oldingi oyning tannarxida yoki oldingi oyning haqikiy tannarxida hisobga olinadi. haqikiy tannarxida hisobga olinadi. Asosiy iste`molchilarga ko`rsatilgan Asosiy iste`molchilarga ko`rsatilgan xizmatlar yordamchi ishlab xizmatlar yordamchi ishlab chiqarishlar tsexlarning haqikiy chiqarishlar tsexlarning haqikiy tannarxida hisobga olinadi. Uz asbob tannarxida hisobga olinadi. Uz asbob – uskunalarining kapital ta`miri – uskunalarining kapital ta`miri uchun ko`rsatilgan xizmat, transport uchun ko`rsatilgan xizmat, transport vositalarining chetga bajarilgan vositalarining chetga bajarilgan ishlari ishlab chiqarish tannarxi ishlari ishlab chiqarish tannarxi bo`yicha baholanadi.bo`yicha baholanadi.

Murakkab yordamchi ishlab chiqarishlar xarajatlarning hisobi xarajatlarni mahsulot turlari yoki ayrim bajarilgan ishlar va ta`mirlar bo`yicha guruhlashni talab qiladi. Murakkab yordamchi ishlab chiqarishlarda xizmatlar zavod ichidagi buyurtmalar bo`yicha qilinadigan kal’kulyatsiya yordamida ta q simlanadi. Buning uchun kalkulyatsiya vedomosti tuziladi. Buyurtmalar bo`yicha mahsulot tannarxi hisoblanganda yordamchi ishlab chiqarishlar bo`yicha hisoblaydi ish haqi va materiallar qiymati bevosita buyurtmalarga yoziladi, qolgan xarajatlar esa 2310 va 2510 – schyotlariga yi g’ ilib buyurtmalar orasida to`g’ri xarajatlarga mutanosib taksimlanadi.

Adabiyotlar 1.Umarova M. “Buxgalteriya hisobi”.Darslik.Toshkent,UAJBNT,2004. 2.Abdullaev A.,Qayumov I.”Buxgalteriya hisobi”.O`quv qo`llanma.Toshkent, MINHOJ,2002 . 3.Pardaev A.”Boshqaruv hisobi”.O`quv qo`llanma.Toshkent,Akademiya,2002. 4.Bobojonov O.J.,Jumaniyozov K.”Moliyaviy hisob”.Darslik.Toshkent, Moliya,2002. 5.Abdullaev A. “Moliyaviy hisob”.Darslik. Toshkent,2005

O'xshashlar

Ishlab chiqarish harajatlari

Ishlab chiqarish menejmenti

Ishlab chiqarish va mahsulot sifati

Tovar ishlab chiqarish va pul

Mahsulot ishlab chiqarish va sotishning auditi