Ishlab chiqarish va xarajatlar hisobi - Iqtisodiyot - Slaydlar

Ishlab chiqarish va xarajatlar hisobi

Yuklangan vaqt:

10.03.2024

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

1766.201171875 KB

Ko'chirib olish

Rеja: 1. Korxonalarda qilinadigan xarajatlar va ularning turkumlanishi. 2. Korxonalarda qilinadigan xarajatlarning tarkibi. 3. Korxona mahsulotlarining tannarxi, uning turlari va aniqlanish tartibi. 4. Korxonalarda mahsulot tannarxini pasaytirish yo‘llari. Ishlab chiqarish va xarajatlar hisobi

Korxonalarda mahsulot ishlab chiqarish uchun albatta xarajatlar qilinishi talab etiladi. Xarajatlarsiz mahsulot ishlab chiqarish yoki xizmat ko’rsatishning imkoni yo’q. Odatda, korxonalar faoliyati davomida ishlab chiqarish omillarini sarflaydilar.

Ushbu Nizomga muvofiq mahsulotlarni yetishtirishda qilinadigan xarajatlar quyidagi turlarga bo‘linadi: Mahsulotning ishlab chiqarish tannarxiga kiritiladigan xarajatlar Davr xarajatlari Moliyaviy faoliyat bo‘yicha xarajatlar Favqulodda xarajat va zararlar

ishlab chiqarish moddiy xarajatlari; ishlab chiqarish xususiyatiga ega bo‘lgan mehnatga haq to‘lash xarajatlari; ijtimoiy soliq; asosiy fondlar va ishlab chiqarish ahamiyatiga ega bo‘lgan nomoddiy aktivlar amortizatsiyasi; ishlab chiqarish ahamiyatiga ega bo‘lgan boshqa xarajatlar.Mahsulotning ishlab chiqarish tannarxiga kiruvchi xarajatlar iqtisodiy mazmuniga ko‘ra quyidagi elementlarga ajratiladi:01 01 0B 01 05020C02 15140507 01 0F050A 1D 01

D avr xarajatlari mahsulotlarni ishlab chiqarish jarayoniga bevosita bog‘liq bo‘lmay, balki xo‘jalikning faoliyatini sohalar bo‘yicha tashkil etish, ularni boshqarish, mahsulotlarni sotish bilan bog‘liq bo‘lgan xarajatlardan iboratdir. Davr xarajatlari quyidagi turlarga bo‘linadi: - mahsulotlarni sotish bilan bog‘liq bo‘lgan barcha xarajatlar; - ma’muriy xarajatlar, ularga tarmoqni, korxonani boshqarish bilan bog‘liq bo‘lgan barcha xarajatlar; - boshqa operatsion xarajatlar, jumladan, loyihalarni tuzish bilan bog‘liq xarajatlar va hokazo.

Moliyaviy faoliyat bo‘yicha xarajatlar ga barcha turdagi kreditlar bo‘yicha, mol- mulkning ijara haqi to‘lovlari hamda qimmatli qog‘ozlarni chiqarish, sotish, tarqatish bilan bog‘liq bo‘lgan xarajatlar kiradi. Favqulodda xarajat va zararlar esa korxonalarning odatdagi faoliyatidan chetga chiquvchi hodisalar yoki operatsiyalar natijasida vujudga keladigan va ro‘y berishi kutilmagan odatdan tashqari xarajatlar kiradi. Masalan, zilzila, sel kabi tabiiy ofatlar natijasida ko‘rilgan zararlar.

Korxonalarda amalga oshiriladigan xarajatlarni ayrim belgilariga ko’ra turkumlash mumkin. Jumladan, korxonalardagi xarajatlarni o‘zgaruvchan va doimiy xarajatlarga bo‘lish mumkin. Doimiy xarajatlar ishlab chiqarilayotgan mahsulot hajmiga bog‘liq bo‘lmagan holda amalga oshiriladi. Masalan, ijaraga olingan asosiy vositalarga to‘lanadigan ijara haqi, asosiy vositalarning amortizatsiya summasi va boshqalar doimiy xarajatlar tarkibiga kiradi.

O‘zgaruvchan xarajatlar ishlab chiqariladigan mahsulot hajmining o‘zgarishi bilan bevosita bog‘liqdir. Ishlab chiqariladigan mahsulotlar miqdorining ko‘payishi o‘zgaruvchan xarajatlar ko‘proq sarflanishini taqozo etadi. Ularga xomashyo, mehnatga to‘lanadigan ish haqi, elektroenergiya xarajatlari va boshqa xarajatlar kiradi.

Korxonalarda xarajatlar mahsulot yetishtirish jarayonida bevosita hamda bilvosita sarflanadigan xarajatlarga ham turkumlanadi. Bevosita xarajatlar mahsulotlarni yetishtirishda bevosita qatnashadi. Masalan, xomashyo, yoqilg‘i va boshqalar.

Bilvosita xarajatlar esa mahsulot yetishtirishda bevosita ishtirok etmasada, korxonada mahsulot yetishtirish uchun zarur hisoblanadi. Masalan, korxonani boshqarish xarajatlari, ombor xo‘jaligi xarajatlari va hokazo.

Tannarx deganda mahsulotning bir birligini (kg, dona, litr) ishlab chiqarish uchun sarflangan xarajatlar nazarda tutiladi. Uni aniqlash uchun xarajatlarning umumiy summasi shu xarajatlar yordamida ishlab chiqarilgan mahsulot miqdoriga taqsimlanadi.

Korxonalarda tannarx quyidagi formula yordamida aniqlanadi: Bunda: T – mahsulot, ish yoki xizmatning tannarxi;  X – qilingan xarajatlarning summasi;  YM – yalpi yetishtirilgan mahsulot, jami bajarilgan ish, ko‘rsatilgan xizmatlar miqdori.YM X T   

Korxonalarda mahsulotlar tannarxining quyidagi turlari aniqlanadi: - reja tannarxi; - ishlab chiqarish tannarxi; - to‘liq tannarxi.

Reja tannarxi korxonalarda tuziladigan turli rejalarda aks ettiriladi. Bunda, odatda korxonada amalga oshirilishi rejalashtirilayotgan xarajatlar summasi ishlab chiqarilishi rejalashtirilayotgan mahsulot miqdoriga bo’linadi.

Korxonalarda xarajatlarni oqilona, maqsadga muvofiq sarflashga harakat qilish, ya’ni moddiy, pul va mehnat xarajatlarini tejash, shu orqali yetishtiriladigan mahsulotlarning, bajariladigan ish va xizmatlarning tannarxlarini pasaytirishga erishish lozim. Buning uchun: 1) korxonada mavjud bo‘lgan barcha ishlab chiqarish vositalaridan yil davomida tadbirkorlik bilan oqilona, samarali foydalanish;

2) xarajatlarni tejaydigan yangi texnika, samarali texnologiyalarni joriy etish natijasida ishlab chiqarish jarayonlarining yuqori darajada mexanizatsiyalashganlik, avtomatlashganlik darajasini oshirib, mehnat unumdorligini yuksaltirish; 3) Korxonalarda xodimlarning mahsulot tannarxini pasaytirishdan moddiy manfaatdorligini ta’minlovchi iqtisodiy mexanizmlarni joriy etish;

4) Korxonaning ixtisoslashuvi va joylashuvini to’g’ri tashkil etish; 5) Korxonalarning boshqa korxonalar bilan o’zaro aloqalarini to’g’ri tashkil etish va hokazo.

E’TIBORINGIZ UCHUN RAHMAT!

O'xshashlar

Ishlab chiqarish jarayonlarining hisobi

Yordamchi va boshqa ishlab chiqarish xarajatlari hisobi

Ishlab chiqarish harajatlari

Ishlab chiqarish menejmenti

Kam ishlab chiqarish