Акциядорлар (иштирокчилар) ҳуқуқларини ҳимоя қилишнинг умумий тушунчалари ва механизмлари - Iqtisodiyot - Slaydlar

Акциядорлар (иштирокчилар) ҳуқуқларини ҳимоя қилишнинг умумий тушунчалари ва механизмлари

Yuklangan vaqt:

23.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

227 KB

Ko'chirib olish

Акциядорлар (иштирокчилар) ҳуқуқларини ҳимоя қилишнинг умумий тушунчалари ва механизмлари РЕЖА: 1. Акциядорлар (иштирокчилар) ҳуқуқлари нинг тизими 2. Корпоратив низоларнинг келиб чиқиш сабаблари ва уларни ҳал этиш 3. Акциядорлар ҳуқуқларини таъминлашнинг асосий элементлари, ҳ имоя қ илиш усуллари ва институтлари 4. Акциядорлар (иштирокчилар) ҳуқуқларини суд тартибида ҳимоя қилиш www.arxiv.uz

Жамиятнинг фаолияти тўғрисида ахборот олиш ҳамда унинг бухгалтерия дафтарлари ва бошқа ҳужжатлари билан танишиш ИШТИРОКЧИ ЛАРНИНГ ҲУҚУҚЛАРИ (“ Масъулияти чекланган ҳамда қўшимча масъулиятли жамиятлар тўғрисида ”ги Қонуннинг 8 -моддаси) Устав фондидаги ўз улушини ёхуд унинг бир қисмини жамиятнинг бир ёки бир неча иштирокчисига сотиш ёки ўзга тарзда уларнинг фойдасига воз кечиш Жамиятнинг ишларини бошқаришда иштирок этиш Фойдани тақсимлашда иштирок этиш Бошқа иштирокчиларнинг розилигидан қатъи назар исталган вақтда жамиятдан чиқиш Жамият тугатилган тақдирда, кредиторлар билан ҳисоб-китоб қилинганидан кейин қолган мол-мулкнинг бир қисмини ёки унинг қийматини олиш Жамият иштирокчилари қонун ҳужжатларида ва таъсис ҳужжатларида назарда тутилган бошқа ҳуқуқларга ҳам эга бўлишлари мумкин. www.arxiv.uz

АЖ фойдасининг бир қисмини дивидендлар тарзида олишЎзи ҳақида депозитарийдаги депо ҳисобварағидан кўчирма олиш АКЦИЯДОРЛАРНИНГ ҲУҚУҚЛАРИ (“ Акциядорлик жамиятлари ва акциядорларнинг ҳуқуқларини ҳимоя қилиш тўғрисида ”ги Қонуннинг 27-моддаси) АЖ тугатилганда ўзларига тегишли улушга мувофиқ мол-мулкнинг бир қисмини олиш АЖнинг уставига мувофиқ эмитентнинг молия-хўжалик фаолияти натижалари тўғрисида тўлиқ ва тўғри ахборот олиш АЖнинг акциядорлари реестрига киритилиш Олган дивидендини эркин тасарруф этиш Қимматли қоғозлар бозорини тартибга солиш бўйича ваколатли давлат органида, шунингдек судда ўз ҳуқуқларини ҳимоя қилиш Қимматли қоғозлар бозорининг профессионал иштирокчилари ва эмитентларнинг уқувсиз ёки ғаразли хатти-ҳаракатлари туфайли кўрган зарарнинг тўланишини талаб қилиш АЖни бошқаришда иштирок этиш Қимматли қоғозлар сотиб олиш вақтида зарар кўриш ва (ёки) фойданинг бир қисмини йўқотиш эҳтимоли билан боғлиқ таваккалчиликни суғурталашЎз манфаатларини ифодалаш ва ҳимоя қилиш мақсадида уюшмалар ва бошқа жамоат ташкилотларига бирлашиш Акциядорлар қонун ҳужжатларида ва уставда назарда тутилган бошқа ҳуқуқларга ҳам эга бўлишлари мумкин. www.arxiv.uz

ОДДИЙ АКЦИЯЛАР ЭГАСИ БЎЛГАН АКЦИЯДОРЛАРНИНГ Ҳ У Қ У Қ ЛАРИ ИМТИЁЗЛИ АКЦИЯЛАР ЭГА СИ БЎЛ ГАН АКЦИЯДОРЛАРНИНГ ҲУҚУҚЛАРИ Акциядорларнинг умумий йиғилиши ваколатига кирадиган барча масалалар бўйича овоз бериш ҳуқуқи билан иштирок этиш ҳуқуқига эга. Акциядорларнинг умумий йиғилишида овоз бериш ҳуқуқига эга эмаслар (Қонунда ёки уставда овоз бериш ҳуқуқ и назарда тутилиши мумкин) .Бир турдаги имтиёзли акциялар уларнинг эгалари бўл ган акциядорларга бир хил ҳажмда ҳуқуқлар беради ва оддий акциялар билан бир хил номинал қийматга эга бўлади .Ҳ ар бир оддий акция унинг эгаси бўлган акциядорга бир хил ҳ ажмда ҳ у қ у қ лар беради. И мтиёзли акциялар бўйича дивидендлар т ў ланганидан с ў нг оддий акциялар бўйича дивидендлар тўланади. АЖ тугатил аёт ганда АЖ мол-мулкининг бир қисмини олиш ҳуқуқига эга. Дивидендлар тўлаш вақтида биринчи навбатда имтиёзли акциялар бўйича дивидендлар тўланади. А Ж тугатилаётганда имтиёзли акциялар бўйича тўланмаган дивидендлар ва тугатиш қиймати тўланади, сўнгра АЖ мол-мулки оддий ва имтиёзли акцияларнинг эгалари бўлмиш акциядорлар ўртасида тақсимланади.АКЦИЯЛАРНИНГ ТУРИГА КЎРА АКЦИЯДОРЛАРНИНГ ҲУҚУҚЛАРИ (“ Акциядорлик жамиятлари ва акциядорларнинг ҳуқуқларини ҳимоя қилиш тўғрисида ”ги Қонуннинг 28, 29 , 56, 103 -моддалари) www.arxiv.uz

ИМТИЁЗЛИ АКЦИЯЛАРНИНГ ТУРЛАРИ (“ Акциядорлик жамиятлари ва акциядорларнинг ҳуқуқларини ҳимоя қилиш тўғрисида ”ги Қонуннинг 2 9 -модда с и) Кумулятив имтиёзли акциялар (тўланмаган ёки ҳаммаси тўланмаган дивиденд жамғариб борилади ва кейинчалик тўланади)Уставда дивиденд миқдори ва тугатилиш қиймати белгиланган ( дивиденд қатъий пул суммасида ёки имтиёзли акцияларнинг номинал қийматига нисбатан фоизларда тўланади ) Оддий акциялар ёки бошқа турдаги имтиёзли акцияларга эркин айирбошланадиган (уставда айирбошлаш имконияти ва шартлари белгилаб қўйилади) Уставда дивиденд миқдори белгиланмаган (имтиёзли акцияларнинг эгалари оддий акцияларнинг эгалари билан баравар дивидендлар олиш ҳуқуқига эга бўлади ) www.arxiv.uz

Муайян турдаги имтиёзли акцияларнинг эгалари бўлган акциядорлар АЖ уставига шу турдаги имтиёзли акцияларнинг эгалари бўл ган акциядорларнинг ҳуқуқларини чеклайдиган ўзгартиришлар ва қўшимчалар киритиш масалалари, шунингдек бошқа турдаги имтиёзли акцияларнинг эгалари бўлган акциядорларга дивиденд ва (ёки) акциянинг тугатилиш қийматини тўлаш навбати бўйича имтиёзлар бериш масалалари ҳал этилаётгандаИМТИЁЗЛИ АКЦИЯЛАР ЭГА С И БЎЛГАН АКЦИЯДОРЛАРНИНГ АКЦИЯДОРЛАР УМУМИЙ ЙИҒИЛИШИДА ОВОЗ БЕРИШ ҲУҚУҚИ БИЛАН ИШТИРОК ЭТИШ ҲОЛЛАРИ (“ Акциядорлик жамиятлари ва акциядорларнинг ҳуқуқларини ҳимоя қилиш тўғрисида ”ги Қонуннинг 29-моддаси) Барча турдаги имтиёзли акцияларнинг эгалари бўлган акциядорлар АЖни қайта ташкил этиш ва тугатиш масалалари ҳал этилаётганда Дивиденд миқдори уставда белгилаб қўйилган муайян турдаги имтиёзли акцияларнинг эгалари бўлган акциядорлар ана шу турдаги имтиёзли акциялар бўйича дивидендларни тўлаш тўғрисида қарор қабул қил ин маган ёки дивидендларни тўлиқ миқдорда тўламаслик тўғрисида қарор қабул қил ин ган акциядорларнинг йиллик умумий йиғилишидан кейинги йиғилишдан бошлаб умумий йиғилишнинг ваколатига кирадиган барча масалалар бўйича ( дивидендлар биринчи марта тўлиқ миқдорда тўланган пайт гача) Уставда муайян турдаги имтиёзли акцияларни од дий акцияларга айирбошлаш мумкинлиги назарда тутилган бўлса, бу турдаги имтиёзли акциялар бўйича ( ана шундай имтиёзли акция эгаси ўзига қарашли имтиёзли акция айирбошланиши мумкин бўлган одди й акциялар бўйича овозлар сонидан ошиб кетмайдиган миқдорда овозларга эга бўлади )Муайян турдаги кумулятив имтиёзли акцияларнинг эгалари бўл ган акциядорлар ана шу акциялар бўйича жамғарилиб қолган дивидендларни тўлаш тўғрисида қарор қабул қил ин маган ёки дивидендларни тўлиқ миқдорда тўламаслик тўғрисида қарор қабул қил ин ган акциядорларнинг йиллик умумий йиғилишидан кейинги йиғилишдан бошлаб умумий йиғилишнинг ваколатига кирадиган барча масалалар бўйича ( дивидендлар биринчи марта тўлиқ миқдорда тўланган пайт гача) www.arxiv.uz

Жамиятнинг устав фонди Жамиятнинг бошқарув органларига сайловларни ўтказишга тайёргарлик ва уни ўтказишҚУЙИДАГИЛАРНИ ТАРТИБГА СОЛУВЧИ ҲУЖЖАТЛАР МЕЪЁРЛАРИНИНГ БУЗИЛИШИ КОРПОРАТИВ НИЗОЛАРНИНГ САБАБЛАРИ ҲИСОБЛАНАДИ: Қимматли қоғозлар эмиссиясиҚимматли қоғоз эгалари реестриЖамиятнинг таъсис ҳужжатлари Қимматли қоғозлар муомаласи Акцияларнинг бир қанча турлари бўйича дивидендларни аниқлаш ва уларни тўлаш тартиби Маълумотни ошкор этиш Манфаат дорлик бўлган ва йирик битимларни тузишҚимматли қоғозлар ва дивиденд ларга нисбатан мерос Монополияга қарши тадбирлар Хорижий акциядорлар ва инвесторларнинг ҳуқуқ лари ва қонуний манфаатлари www.arxiv.uz

Корпоратив назорат мақсадлари учун бозорлар нинг самарали ва очиқ тарзда фаолият юритиш имкониятига эга бўлиши Алоҳида акциядорларга уларга тегишли акциялар асосида назорат даражасини олишга ёрдам берадиган капитал тузилиши ва механизмларининг ошкоралик тамойилига асосланишиКОРПОРАТИВ БОШҚАРУВ ТИЗИМИДА АКЦИЯДОРЛАР ҲУҚУҚЛАРИНИ ТАЪМИНЛАШНИНГ АСОСИЙ ЭЛЕМЕНТЛАРИ К орпорация активларини қўшиб юбориш ёки сотиш каби битимлар нинг инвесторлар ўз ҳуқуқлари ва уларни ҳимоя қилиш воситаларини билишлари учун ошкоралик асосида ифодаланиши Акциядорларнинг асосий ҳуқуқларини белгилаш Корпоратив бошқарув тузилишида миноритар акциядорлар ҳуқуқларининг инобатга олиниши Акциядорлар умумий йиғилишини ўтказиш тартиби ва жараёнида барча акциядорларга нисбатан тенг муносабатнинг таъминланишиЎз манфаати йўлида ички ахборотдан фойдаланган ҳ олда амалга оширилган ва суиистеъмол кўриниш и даги опера ц ияларнинг тақиқланиши Бошқарув аъзолари нинг корпорацияга тегишли битим ва бошқа масалаларда ўзларининг моддий манфаатдорликлари тўғрисида хабар қилишлари www.arxiv.uz

Битимни ҳақиқий эмас деб топиш ва унинг ҳақиқий эмаслиги оқибатларини қўллашҲуқуқ бузилгунига қадар мавжуд бўлган ҳолатни тиклаш ва ҳуқуқни бузувчи ёки ҳуқуқни бузиш таҳдидини солувчи хатти- ҳаракатларнинг олдини олиш АКЦИЯДОРЛАРНИНГ ҲУҚУҚЛАРИНИ ҲИМОЯ ҚИЛИШ УСУЛЛАРИ (“ Акциядорлик жамиятлари ва акциядорларнинг ҳуқуқларини ҳимоя қилиш тўғрисида ”ги Қонуннинг 115-моддаси) Ўзини ўзи ҳимоя қилиш Зарарларни қоплатишҲуқуқни тан олиш Неустойка ундиришНатура ҳолида ижро этишга ҳукм қилиш Маънавий зарар учун товон ундиришҲуқуқий муносабатларни тўхтатиш ёки ўзгартириш www.arxiv.uz

Қимматли қоғозлар бозори профессионал қатнашчиларининг кўнгилли бирлашмалариИнвестиция институтлари ва фонд биржалари АКЦИЯДОРЛАРНИНГ ҲУҚУҚЛАРИНИ ҲИМОЯ ҚИЛИШ ИНСТИТУТЛАРИ (“ Акциядорлик жамиятлари ва акциядорларнинг ҳуқуқларини ҳимоя қилиш тўғрисида ”ги Қонуннинг 114-моддаси) Суғурта ташкилотлари Аудиторлик ташкилотлариЭмитент ( АЖ бошқарув органлари) Ҳуқуқни муҳофаза қилувчи органлар Қимматли қоғозлар бозорини тартибга солиш бўйича ваколатли давлат органи Суд органлари www.arxiv.uz

Йирик битимларни ҳақиқий эмас деб топиш тўғрисидаги даъволар (Қонуннинг 89, 90- моддалари нинг бузилиши )Акцияларни қайтариб сотиб олишга мажбур қилиш тўғрисидаги даъволар (АЖ талаб қўйилгандан сўнг 30 кун ичида сотиб олмаса) (Қонуннинг 45-моддаси) АКЦИЯДОРЛАРНИНГ ҲУҚУҚЛАРИНИ СУД ТАРТИБИДА ҲИМОЯ ҚИЛИШ Тузилишидан манфаатдорлик бўлган битимларни ҳақиқий эмас деб топиш тўғрисидаги даъволар (Қонуннинг 93, 94-моддалари)АЖ дан дивидендлар суммасини ундириш тўғрисидаги даъволар (уставда белгиланган муддатларда тўланмаса, қарор қабул қилинганидан сўнг кечи билан 60 кун ичида тўланиши лозим) (Қонуннинг 56, 58-моддалари)Қимматли қоғозлар марказий депозитарийси томонидан АЖ акциядорлари реестрини шакллантириш рад этилганлиги устидан шикоят қилиш (Қонуннинг 4 9 -моддаси) Акциядорларнинг умумий йиғилишида қабул қилинган қарор устидан шикоят қилиш (узрли сабабларга кўра йиғилишда иштирок этмаган ёки бундай қарор қабул қилинишига қарши овоз берган акциядор томонидан ) (Қонуннинг 66-моддаси) К узатув кенгашининг масалани акциядорлар умумий йиғилишининг кун тартибига ёки номзодни АЖ кузатув кенгаши ва тафтиш комиссиясига сайлов юзасидан овоз бериш учун номзодлар рўйхатига киритишни рад этиш тўғрисидаги қарори устидан шикоят қилиш (Қонуннинг 70-моддаси) К узатув кенгашининг акциядорларнинг навбатдан ташқари умумий йиғилишини чақиришни рад этиш тўғрисидаги қарори устидан шикоят қилиш (Қонуннинг 72-моддаси) Кузатув кенгаши аъзоси, яккабошчилик асос и даги ижроия органи ва коллегиал асосдаги ижроия органи аъзоси, бошқарувчи ташкилот ёки бошқарувчи томонидан АЖга етказилган зарарнинг ўрнини қоплаш тўғрисидаги даъво лар (о ддий акцияларнинг камида 1 фоиз ига эга бўлган акциядор лар томонидан) (Қонуннинг 88-моддаси)www.arxiv.uz

Йирик битимларни ҳақиқий эмас деб топиш тўғрисидаги даъволар (жамият ёки иштирокчи томонидан) (Қонуннинг 44 -модда си )ИШТИРОКЧИЛАР НИНГ ҲУҚУҚЛАРИНИ СУД ТАРТИБИДА ҲИМОЯ ҚИЛИШ Тузилишидан манфаатдорлик бўлган битимларни ҳақиқий эмас деб топиш тўғрисидаги даъволар (жамият ёки иштирокчи томонидан) (Қонуннинг 4 3- модда си )Сотиб олишнинг имтиёзли ҳуқуқи бузилган ҳолда улуш сотилган тақдирда, сотувчининг ҳуқуқлари ва мажбуриятларини ўзларига ўтказиш тўғрисидаги даъволар (исталган иштирокчи ёки жамият (уставда жамият имтиёзли ҳуқуққа эгалиги назарда тутилган бўлса) томонидан бундай бузилишни билган ёхуд уни билиши лозим бўлган пайтдан бошлаб 3 ой ичида) ( Қонуннинг 20-моддаси )Ўз мажбуриятларини қўпол бузаётган, жамиятнинг фаолият кўрсатишига имкон бермаётган ёки уни қийинлаштираётган иштирокчини жамиятдан чиқариш тўғрисидаги даъволар ( жами улушлари устав фондининг камида 10 фоизини ташкил этадиган иштирокчилар томонидан) ( Қонуннинг 8- моддаси ) Кузатув кенгашининг аъзоси, яккабошчилик асосидаги ижро этувчи органи ва коллегиал ижро этувчи органи аъзоси томонидан жамиятга етказилган зарар ўрнини қоплаш тўғрисидаги даъво лар (жамият ёки иштирокчи томонидан) ( Қонуннинг 42-моддаси )Иштирокчилар умумий йиғилишининг иштирокчиларнинг ҳуқуқларини бузадиган қарор лар и ни ҳақиқий эмас деб топиш тўғрисидаги аризалар ( овоз беришда иштирок этмаган ёки баҳсли қарорга қарши овоз берган жамият иштирокчиси томонидан иштирокчи қабул қилинган қарор тўғрисида билган кундан бошлаб 2 ой ичида, агар иштирокчи иштирокчилар умумий йиғилишида иштирок этган бўлса, қарор қабул қилинган кундан бошлаб 2 ой ичида ) ( Қонуннинг 41- моддаси ) Жамиятни улушнинг ҳақиқий қиймати ни тўлаган ҳолда уни сотиб олишга мажбур қилиш тўғрисидаги даъволар (ўз улушини сотаётган иштирокчи томонидан уставда иштирокчининг ў з улушидан учинчи шахслар фойдасига воз кечиш и тақиқланган бўлса, бошқа иштирокчилар эса уни олишни рад этса , жамият улушни 1 йил ичида сотиб олмаса) (Қонуннинг 22-моддаси) www.arxiv.uz

ФОЙДАЛАНИЛГАН АДАБИЁТЛАР Р Ў ЙХАТИ  Рахманкулов Х.Р., Гулямов С.С. Корпоратив ҳуқуқ: Дарслик. –Т.: ТГЮИ, 2007  Рахманкулов Х.Р., Гулямов С.С. Корпоративное право: Учебник. –Т.: ТГЮИ, 2004  Кашанина Т.В. Корпоративное (внутрифирменное) право. –М.: Норма, 2005. Краткие учебные курсы юридических наук  Макарова О.А. Корпоративное право: Учебник. –М.: Волтерс Клувер, 2005  Лаптев В. Акционерное право. –М.: ИНФРА-М, 1998  Долинская В.В. Акционерное право: Учебник. – М.: Юридическая литература, 1997  Цепов Г.В. Акционерные общества: теория и практика: Учебное пособие. – М.: Велби, 2006  Гулямов С.С. О концепции правового статуса акционеров в корпорации //Ж. Общественные науки Узбекистана. 2 004. № 2 - 3  Гулямов С.С. Права акционеров в Узбекистане: законодательная регламентация и защита //Ж. Хозяйство и право. 2004. № 12  Анохин В., Асташкина Е. Теория и практика гражданско-правовых способов защиты прав акционеров //Ж. Хозяйство и право. 2003. № 8  Валеев Д. Защита прав миноритарных акционеров в корпоративных конфликтах //Ж. Обзор законодательства Узбекистана. 2004. № 1  Виноградская Н.Ф. О подведомственности корпоративных споров //Ж. Арбитражная практика. 2003. № 8 www.arxiv.uz

O'xshashlar

Солиқни прогноз қилишнинг турлари ва усуллари

Солиқни прогноз қилишнинг турлари ва усуллари

Корпоратив молиялар. Корпоратив қимматли қоғозлар

Корпоратив бошқарув органлари тизими

Тижорат банклари ва уларнинг функциялари