Turbo Paskalda takrorlash operatorlari bilan ishlash mavzusida - Informatika va AT - Slaydlar

Turbo Paskalda takrorlash operatorlari bilan ishlash mavzusida

Yuklangan vaqt:

23.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

706.5 KB

Ko'chirib olish

MUNDARIJAMUNDARIJA  Mavzuning nomi  Maqsadi  Kutiladigan natija  Mavzu rejasi  Mavzu mazmuni  Tayanch iboralari  Hazorat savollari  Mustaqil ishlash uchun topshiriqlar  Test topshiriqlari  O’quv vaqtining davomiyligi  O’quv vaqtining mavzular bo’yicha taqsimoti  O’quv jarayonini tashkil etish metod va shakllari  Baholash metodi va mezonlari  O’quvchiga qo’yiladigan talablar  O’qituvchiga qo’yiladigan talablar  Ta’lim vositalari  Tavsiya etiladigan adabiyotlar  Darsning texnologik xaritasi, mantiqiy strukturasi  Slaydlar tayyorlash www.arxiv.uzwww.arxiv.uz

Turbo Paskalda takrorlash Turbo Paskalda takrorlash operatorlari bilan ishlashoperatorlari bilan ishlash www.arxiv.uzwww.arxiv.uz

Maqsad:Maqsad: O’quvchilarda bir hil amal bajaruvchi O’quvchilarda bir hil amal bajaruvchi buyruqlarni takroran ishlatish operatorlari bilan buyruqlarni takroran ishlatish operatorlari bilan ishlashga bilim va ko’nikma xosil qilish.ishlashga bilim va ko’nikma xosil qilish. Kutiladigan natija: Kutiladigan natija: O’quvchilar matematika va O’quvchilar matematika va boshqa fanlarga oid masalalar uchun dastur boshqa fanlarga oid masalalar uchun dastur tuza oladi.tuza oladi. www.arxiv.uzwww.arxiv.uz

Mavzu: Turbo Paskalda takrorlash Mavzu: Turbo Paskalda takrorlash operatorlari bilan ishlashoperatorlari bilan ishlash Reja:Reja: 1.1. Takrorlash operatorlari va ulardan Takrorlash operatorlari va ulardan foydalanish.foydalanish. 2.2. For i:=x to p operatori to`g`risinda For i:=x to p operatori to`g`risinda tushuncha.tushuncha. 3.3. Whele L do p operatori to`g`risinda Whele L do p operatori to`g`risinda tushuncha.tushuncha. 4.4. Repeat a..; p..; p2..; untel L operatori Repeat a..; p..; p2..; untel L operatori to`g`risinda tushuncha.to`g`risinda tushuncha. www.arxiv.uzwww.arxiv.uz

Mavzu mazmuniMavzu mazmuni Takrorlash operatorlarining ahamiyatiTakrorlash operatorlarining ahamiyati Zamonaviy dasturlash tezkor va aniqlikni talab etgan Zamonaviy dasturlash tezkor va aniqlikni talab etgan holda, tuzilayotgan dasturlarimizni kam joy holda, tuzilayotgan dasturlarimizni kam joy egallaydigan hamda operatorlardan unumli egallaydigan hamda operatorlardan unumli foydalanishga undaydi. Zamonaviy dasturlash foydalanishga undaydi. Zamonaviy dasturlash tillarining eng unimdir jihati ma`lum bir operator tillarining eng unimdir jihati ma`lum bir operator yordamida bir necha amallarni bir vaqtda va turli yordamida bir necha amallarni bir vaqtda va turli berilmalar bilan aniq natijaga ega bo`lishini berilmalar bilan aniq natijaga ega bo`lishini ta`minlaydi. ta`minlaydi. Masalan: Bir hil ko`rinishdagi boshqa-boshqa berilma Masalan: Bir hil ko`rinishdagi boshqa-boshqa berilma va natijaga ega masalani uzundan uzoq dastur va natijaga ega masalani uzundan uzoq dastur tuzish yordamida bajarishimiz mumkin. Hozirda tuzish yordamida bajarishimiz mumkin. Hozirda shunday amallarni takrorlash operatori yordami bilan shunday amallarni takrorlash operatori yordami bilan qisqa dastur bo`limini bir necha marta takrorlash qisqa dastur bo`limini bir necha marta takrorlash natizasida bajarish mumkin. Ya’ni qisqa dastur natizasida bajarish mumkin. Ya’ni qisqa dastur tuzish mumkin. Takrorlash operatorlaini Turbo tuzish mumkin. Takrorlash operatorlaini Turbo Paskalda 3 hil ko`rinishini taxlil qilamiz. Paskalda 3 hil ko`rinishini taxlil qilamiz. www.arxiv.uzwww.arxiv.uz

Mavzu mazmuniMavzu mazmuni For to do operatoriFor to do operatori For to operatori shartlar asosida ishlashi lozim bo’lgan ammo For to operatori shartlar asosida ishlashi lozim bo’lgan ammo bajariladigan vazifasi bir bo`lgan masalani ko`rib o`tamiz.bajariladigan vazifasi bir bo`lgan masalani ko`rib o`tamiz. Masala: “Salom” so`zini dastur monitorda 10 marotaba yozishi Masala: “Salom” so`zini dastur monitorda 10 marotaba yozishi lozim.lozim. Program salom;Program salom; Var i:integer;Var i:integer; BeginBegin i:=1;i:=1; For i=i+1 to 10 doFor i=i+1 to 10 do Writeln(‘Salom’);Writeln(‘Salom’); End.End. Bunda I o`zlashtiriluvchi butun songa teng bo’lib toki 10 Bunda I o`zlashtiriluvchi butun songa teng bo’lib toki 10 raqamiga ega bo`lmaguncha protsedura takrorlanadi. Bu raqamiga ega bo`lmaguncha protsedura takrorlanadi. Bu operatorni aniq chegaralangan echimga ega bo`lgan operatorni aniq chegaralangan echimga ega bo`lgan masalalarda qo’llash qulay hisoblanadi.masalalarda qo’llash qulay hisoblanadi. www.arxiv.uzwww.arxiv.uz

While L do P; operatori While L do P; operatori Bu operator ham ma`lum masalani turli echimlarini bir hil Bu operator ham ma`lum masalani turli echimlarini bir hil amal bilan qullanishda foydalanish uchun ishlatiladi. amal bilan qullanishda foydalanish uchun ishlatiladi. Bunga quyidagi misolni keltirib o`tamiz.Bunga quyidagi misolni keltirib o`tamiz. Shu operator yordamida faktoriallarni hisoblash dasturini Shu operator yordamida faktoriallarni hisoblash dasturini ko`rib o`tamiz.ko`rib o`tamiz. Program factorial;Program factorial; VarVar I,n,p:integer;I,n,p:integer; BeginBegin Readln(n);Readln(n); P:=1;P:=1; i:=1;i:=1; While i<=n doWhile i<=n do BeginBegin P:=p*I;P:=p*I; i:=i+1;i:=i+1; End;End; End.End.Mavzu mazmuniMavzu mazmuni www.arxiv.uzwww.arxiv.uz

Repeat p1..; p2..; pn..; untel LRepeat p1..; p2..; pn..; untel L Mazkur operator yordamida toki berilmaga erishmaguncha, natijaga Mazkur operator yordamida toki berilmaga erishmaguncha, natijaga chiqmaguncha yoki foydalanuvchi tomonidan bekor qilinmaguncha chiqmaguncha yoki foydalanuvchi tomonidan bekor qilinmaguncha takrorlash operatori vazifasini bajarishda davom etadi.takrorlash operatori vazifasini bajarishda davom etadi. Program takror;Program takror; VarVar i:integer;i:integer; BeginBegin i:=1;i:=1; writeln(‘I qiymati 20 bulmaguncha davom etsin’,i);writeln(‘I qiymati 20 bulmaguncha davom etsin’,i); RepeatRepeat beginbegin i:=i+1;i:=i+1; writeln(‘I qiymati =’,i);writeln(‘I qiymati =’,i); untel i=20;untel i=20; writeln(‘I qiymati 20ga ten bo`ldi’);writeln(‘I qiymati 20ga ten bo`ldi’); Readln;Readln; End.End.Mavzu mazmuniMavzu mazmuni www.arxiv.uzwww.arxiv.uz

Tayanch iboralari:Tayanch iboralari: FOR - uchunFOR - uchun WHILE – agardaWHILE – agarda REPEAT - qaytarish REPEAT - qaytarish WRITELN – yozishWRITELN – yozish READLN – o’qish READLN – o’qish www.arxiv.uzwww.arxiv.uz

Hazorat savollariHazorat savollari  Sikl deganda nimani tushunasiz?Sikl deganda nimani tushunasiz?  Paskal tilida necha xil sikl operatorlari mavjud?Paskal tilida necha xil sikl operatorlari mavjud?  THEN operatorining sikldagi vazifasi?THEN operatorining sikldagi vazifasi?  END operatori ikki marta dasturda qanday paytda END operatori ikki marta dasturda qanday paytda takrorlanadi? takrorlanadi?  VAR operatoridan so’ng o’zgaruvchilar qanday VAR operatoridan so’ng o’zgaruvchilar qanday yoziladi?yoziladi?  BEGIN operatorining vazifasi?BEGIN operatorining vazifasi? www.arxiv.uzwww.arxiv.uz

Mustaqil ishlash uchun topshiriqlarMustaqil ishlash uchun topshiriqlar 1 Topshiriq: Takrorlash operatori yordamida A va B, C va D, 1 Topshiriq: Takrorlash operatori yordamida A va B, C va D, G va J nuqtalari orasidagi masofani topish dasturini tuzing.G va J nuqtalari orasidagi masofani topish dasturini tuzing. 2 Topshiriq: Takrorlash operatori yordamida uchburchakni 2 Topshiriq: Takrorlash operatori yordamida uchburchakni yuzini topish dasturini tuzing.yuzini topish dasturini tuzing. 3 Topshiriq: Takrorlash operatori yordamida berilgan so`z ikki 3 Topshiriq: Takrorlash operatori yordamida berilgan so`z ikki tomondan bir hil o`qilishi mumkinligini tekshiruvchi dastur tomondan bir hil o`qilishi mumkinligini tekshiruvchi dastur tuzing.tuzing. 4 Topshiriq: N natural soni berilgan. Birdan n gacha bo’lgan 4 Topshiriq: N natural soni berilgan. Birdan n gacha bo’lgan sonlar yig’indisini xisoblovchi dastur tuzilsin. sonlar yig’indisini xisoblovchi dastur tuzilsin. 5 Topshiriq: ikkita natural sonlarning eng katta umumiy 5 Topshiriq: ikkita natural sonlarning eng katta umumiy bo’luvchisini topish dasturini tuzing.bo’luvchisini topish dasturini tuzing. 6 Topshiriq: Uchta sondan eng kattasini xisoblash dasturini 6 Topshiriq: Uchta sondan eng kattasini xisoblash dasturini tuzing.tuzing. www.arxiv.uzwww.arxiv.uz

TALABALARGA NAZORAT TEST SAVOLLARITALABALARGA NAZORAT TEST SAVOLLARI 1.1. Takrorlash operatori qanday vazifani bajaradi?Takrorlash operatori qanday vazifani bajaradi? a)a) Berilmalarni qiymatga aylantirib beradi;Berilmalarni qiymatga aylantirib beradi; b)b) Berilmalarni solishtiradi.Berilmalarni solishtiradi. c)c) Bir hil vazifaga ega turli natija beruvchi amalni takrorlanishini ta`minlaydi;Bir hil vazifaga ega turli natija beruvchi amalni takrorlanishini ta`minlaydi; d)d) Qiymatni tipini aniqlaydi.Qiymatni tipini aniqlaydi. 2.2. If then operatori qanday takrorlash operatori hisoblanadi?If then operatori qanday takrorlash operatori hisoblanadi? a)a) Berilma qiymat bilan teng bulgunga qadar davom etishini ta`minlaydi.Berilma qiymat bilan teng bulgunga qadar davom etishini ta`minlaydi. b)b) Biror bir tugmani bosgunga qadar davom etadi.Biror bir tugmani bosgunga qadar davom etadi. c)c) Berilma qiymati 10 raqamiga ega bulgunga qadar davom etadi.Berilma qiymati 10 raqamiga ega bulgunga qadar davom etadi. d)d) Mazkur operator takrorlash operatori hisoblanmaydi.Mazkur operator takrorlash operatori hisoblanmaydi. 3.3. For operatorini tug`ri ishlatilgan qatorni ko`rsating.For operatorini tug`ri ishlatilgan qatorni ko`rsating. a)a) For i:=1 then 10 beginFor i:=1 then 10 begin b)b) For i:=1 to 10 doFor i:=1 to 10 do c)c) While a<>b doWhile a<>b do d)d) For 1 to 10=1 thenFor 1 to 10=1 then 4.4. Turbo Paskalda dasturning to`g`ri tartibini ko`rsating.Turbo Paskalda dasturning to`g`ri tartibini ko`rsating. a)a) uses,label,var,begin,end.uses,label,var,begin,end. b)b) Uses,var,label,begin,end.Uses,var,label,begin,end. c)c) Label,var,uses,begin,end.Label,var,uses,begin,end. d)d) Var,label,usas,begin,end.Var,label,usas,begin,end. 5.5. While takrorlash operatorini to`g`ri qatorini aniqlang.While takrorlash operatorini to`g`ri qatorini aniqlang. a)a) For to while For to while b)b) Repeat l while doRepeat l while do c)c) While l do p untel pWhile l do p untel p d)d) Operatorning to`g`ri qatori kiritilmaganOperatorning to`g`ri qatori kiritilmagan www.arxiv.uzwww.arxiv.uz

TALABALARGA NAZORAT TEST SAVOLLARITALABALARGA NAZORAT TEST SAVOLLARI 1.1. If then operatori qanday takrorlash operatori hisoblanadi?If then operatori qanday takrorlash operatori hisoblanadi? a)a) Berilma qiymat bilan teng bulgunga qadar davom etishini ta`minlaydi.Berilma qiymat bilan teng bulgunga qadar davom etishini ta`minlaydi. b)b) Biror bir tugmani bosgunga qadar davom etadi.Biror bir tugmani bosgunga qadar davom etadi. c)c) Berilma qiymati 10 raqamiga ega bulgunga qadar davom etadi.Berilma qiymati 10 raqamiga ega bulgunga qadar davom etadi. d)d) Mazkur operator takrorlash operatori hisoblanmaydi.Mazkur operator takrorlash operatori hisoblanmaydi. 2.2. Takrorlash operatori qanday vazifani bajaradi.Takrorlash operatori qanday vazifani bajaradi. a)a) Berilmalarni qiymatga aylantirib beradi;Berilmalarni qiymatga aylantirib beradi; b)b) Berilmalarni solishtiradi.Berilmalarni solishtiradi. c)c) Bir hil vazifaga ega turli natija beruvchi amalni takrorlanishini ta`minlaydi;Bir hil vazifaga ega turli natija beruvchi amalni takrorlanishini ta`minlaydi; d)d) Qiymatni tipini aniqlaydi.Qiymatni tipini aniqlaydi. 3.3. For operatorini tug`ri ishlatilgan qatorni ko`rsating.For operatorini tug`ri ishlatilgan qatorni ko`rsating. a)a) For i:=1 then 10 beginFor i:=1 then 10 begin b)b) For i:=1 to 10 doFor i:=1 to 10 do c)c) While a<>b doWhile a<>b do d)d) For 1 to 10=1 thenFor 1 to 10=1 then 4.4. While takrorlash operatorini to`g`ri qatorini aniqlang.While takrorlash operatorini to`g`ri qatorini aniqlang. a)a) For to while For to while b)b) Repeat l while doRepeat l while do c)c) While l do p untel pWhile l do p untel p d)d) Operatorning to`g`ri qatori kiritilmaganOperatorning to`g`ri qatori kiritilmagan 5.5. Turbo Paskalda dasturning to`g`ri tartibini ko`rsating.Turbo Paskalda dasturning to`g`ri tartibini ko`rsating. a)a) uses,label,var,begin,end.uses,label,var,begin,end. b)b) Uses,var,label,begin,end.Uses,var,label,begin,end. c)c) Label,var,uses,begin,end.Label,var,uses,begin,end. d)d) Var,label,usas,begin,end.Var,label,usas,begin,end. www.arxiv.uzwww.arxiv.uz

O’quv vaqtining davomiyligi 80 min O’quv vaqtining davomiyligi 80 min O’quv vaqtining mavzular bo’yicha taqsimoti:O’quv vaqtining mavzular bo’yicha taqsimoti: №№ Mavzu nomiMavzu nomi NazariyNazariy AmaliyAmaliy JamiJami 11 Turbo Paskalda takrorlash Turbo Paskalda takrorlash operatorlari bilan ishlashoperatorlari bilan ishlash 11 11 22 O’quv jarayonini tashkil etish metod va shakllari: Aqliy xujum metodi, individual, guruhli shakllari. Baholash metodlari va mezonlari:Baholash metodlari va mezonlari: O’quvchilarning bilimlarini turli nazorat savollari O’quvchilarning bilimlarini turli nazorat savollari (og’zaki so’rov, yozma ishlar, test savollari) (og’zaki so’rov, yozma ishlar, test savollari) usullarida baholash.usullarida baholash. www.arxiv.uzwww.arxiv.uz

№№ Sinov turlariSinov turlari 1 ta topshiriq uchun 1 ta topshiriq uchun beriladigan ballberiladigan ball Topshiriq soniTopshiriq soni Umumiy ballUmumiy ball 11 TestTest 22 55 1010 22 Mustaqil ishMustaqil ish 22 55 1010 33 Amaliy Amaliy mashg`ulotmashg`ulot 22 55 1010 44 OG’ZAKI OG’ZAKI (Yakka (Yakka tartibda savol-tartibda savol- javob)javob) 22 1010 2020 JamiJami 5050Berilgan topshiriqni baholash uchun o`zimizgaBerilgan topshiriqni baholash uchun o`zimizga quyidagi tartibda jadval tuzib olamiz.quyidagi tartibda jadval tuzib olamiz. www.arxiv.uzwww.arxiv.uz

Foiz hisobidaFoiz hisobida Ball hisobidaBall hisobida BaxosiBaxosi 85%-100%85%-100% 42-5042-50 ““ 5”5” 70%-84%70%-84% 35-4135-41 ““ 4”4” 55%-69%55%-69% 27-3427-34 ““ 3”3” 54% kam54% kam 26 kam26 kam ““ 2”2”BAXOLASH TARTIBIBAXOLASH TARTIBI www.arxiv.uzwww.arxiv.uz

O’QUVCHILARGA QO’YILADIGAN O’QUVCHILARGA QO’YILADIGAN TALABLARTALABLAR  Dars jarayoniga qatnashishi (davomat)Dars jarayoniga qatnashishi (davomat)  Dars qurollari mavjudligi Dars qurollari mavjudligi  Psixologik tayyorgarligi Psixologik tayyorgarligi  Estetik madaniyati Estetik madaniyati www.arxiv.uzwww.arxiv.uz

O’QITUVCHIGA QO’YILADIGAN O’QITUVCHIGA QO’YILADIGAN TALABLARTALABLAR  Yillik taqvim rejasini mavjudligi Yillik taqvim rejasini mavjudligi  Ma’ruza matnlari Ma’ruza matnlari  Tarqatma materiallar.Tarqatma materiallar.  Estetik madaniyatiEstetik madaniyati  Psixologik maxoratiPsixologik maxorati  Bilim saviyasi Bilim saviyasi  Pedagogik tajribasiPedagogik tajribasi www.arxiv.uzwww.arxiv.uz

Ta’lim vositalariTa’lim vositalari  Komp’yuterlar Komp’yuterlar  ProektorProektor  Ekran Ekran  Plakatlar Plakatlar  Doska, bo’rDoska, bo’r www.arxiv.uzwww.arxiv.uz

Tavsiya etiladigan adabiyotlarTavsiya etiladigan adabiyotlar 1.1. ““ Informatika” Sh.M.Kamalov Toshkent “O`qituvchi” Informatika” Sh.M.Kamalov Toshkent “O`qituvchi” 2001 y2001 y 2.2. ““ Informatika” T.Qosimov Sh.Bazarova Toshkent Informatika” T.Qosimov Sh.Bazarova Toshkent “Ilm ziyo” 2004“Ilm ziyo” 2004 3.3. ““ Informatika” A.Ahmedov A.Toylaqov Toshkent Informatika” A.Ahmedov A.Toylaqov Toshkent “O`zbekiston” 2001 y“O`zbekiston” 2001 y 4.4. ““ Axborot texnologiyalari” Toshkent “O`qituvchi” 2002 Axborot texnologiyalari” Toshkent “O`qituvchi” 2002 5.5. ““ Informatika va axborot texnologiyalari” M.T.Boqiyev Informatika va axborot texnologiyalari” M.T.Boqiyev Toshkent “O`qituvchi” 2002 y Toshkent “O`qituvchi” 2002 y www.arxiv.uzwww.arxiv.uz

№№ Dars Dars bosqich-bosqich- larilari VaqtVaqt O`qituvchi faoliyatiO`qituvchi faoliyati O`quvchi faoliyatiO`quvchi faoliyati TexnologiyaTexnologiya MetodMetod ShaklShakl ii VositaVosita 11 Tashkiliy Tashkiliy qism qism 5 d5 d Salomlashish, yo’qlama, Salomlashish, yo’qlama, o`quvchilarni va xonani o`quvchilarni va xonani dars jarayoniga dars jarayoniga tayorlash.tayorlash. Berilgan savollarga Berilgan savollarga xozirjavoblik bilan xozirjavoblik bilan javob beradilar.javob beradilar. Og`zakOg`zak ii GuruGuru x x Jurnal, Jurnal, ruchka. ruchka. 22 Kirish Kirish qismiqismi 10 d10 d O’tilgan mavzu O’tilgan mavzu yuzasidan fikr almashish. yuzasidan fikr almashish. Yangi mavzuni e’lon Yangi mavzuni e’lon qilish.qilish. O`quvchilar berilgan O`quvchilar berilgan savollarga fikr savollarga fikr bildiradilar. Yangi bildiradilar. Yangi mavzu va rejasi bilan mavzu va rejasi bilan tanishadilartanishadilar Muxo-Muxo- kamakama GuruGuru hh doska, doska, bo’r,bo’r, Adabiyot-Adabiyot- larlar 33 Asosiy Asosiy qismqism 30 d30 d Yangi mavzuni Yangi mavzuni mazmunini tushuntirish.mazmunini tushuntirish. Tinglab, kerakli yangi Tinglab, kerakli yangi ma’lumotlarni yozib ma’lumotlarni yozib boradi.boradi. Og`zakOg`zak i i yozmayozma GuruGuru hh MultimedMultimed iya iya vositalari, vositalari, slaydlar.slaydlar. 44 MustaxkMustaxk amlash amlash qismiqismi 30 d30 d Amaliy topshiriqlarni har Amaliy topshiriqlarni har bir guruhga taqsimlab bir guruhga taqsimlab berish.berish. Berilgan Berilgan topshiriqlarni amaliy topshiriqlarni amaliy bajaradilar. bajaradilar. Kichik Kichik guruh-guruh- lar lar bilan bilan ishlashishlash .. KichiKichi k k gurux gurux lardalarda Komp’yu-Komp’yu- terlarterlar 55 Yakuniy Yakuniy qism qism 5 d 5 d Baholash va Baholash va topshiriqlarni berish.topshiriqlarni berish. Topshiriqlarni yozib Topshiriqlarni yozib olish va aniqlash olish va aniqlash Yozma Yozma GuruGuru h h Adabiyot-Adabiyot- lar lar TEXNOLOGIK HARITATEXNOLOGIK HARITA www.arxiv.uzwww.arxiv.uz

DARSNING MANTIQIY STRUKTURASI Mazmuni Maqsad Kirish O’tilgan mavzuni takrorlash Yangi mavzuning bayoni Mustaxkamlash Umumlashtirish. Baholash Yakun yasash. Uy vazifasi Metod Tashkiliy qism Og`zaki, yozma Ko`rgazmali, og`zaki, yozma Ko`rgazmali, yozma Vosita Yakkaog`zaki Savollar Veyer uslubi Multimediya vositasi, kompyuter Kompyuter, blits-o`yin, test Adabiyotlar ro`yxati Vaqt 5 daqiqa 10 daqiqa 25 daqiqa 30 daqiqa 5 daqiqa 5 daqiqa www.arxiv.uzwww.arxiv.uz

O'xshashlar

Paskalda dasturlash tili

8-sinf informatika Matematik formulalar bilan ishlash mavzusida ochiq dars ishlanmasi

Turbo-paskal dasturini yuklash. Dasturda ishlash imkoniyatlarni bajarish

Chiziqli, o’tish va tarmoqlanish, takrorlanish operatorlari

Elektron pochta bilan ishlash