Matlabda dasturlash asoslari - Informatika va AT - Slaydlar

Matlabda dasturlash asoslari

Yuklangan vaqt:

08.04.2023

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

1317.341796875 KB

Ko'chirib olish

1Mavzu: Matlabda dasturlash asoslari

2MATLAB тизимида дастурлар матн форматидаги m- файллардир. MATLAB тизимида дастурлаш тили қуйидаги воситаларга эга:  ҳар хил турдаги маълумотлар;  константалар ва ўзгарувчилар;  операторлар (математик ифодаларнинг операторларини ҳам ўз ичига олади);  бириктирилган командалар ва функциялар;  фойдаланувчининг функцилари;  бошқарувчи структуралар;  система операторлари ва функциялари;  дастурлаш тилини кенгайтириш воситалари.

MATLAB тизимида дастур кодлари юқори даражали тилда ёзилади ва ушбу тил типик интерпретатор бўлиб ҳисобланади, яъни дастурнинг ҳар бир инструкцияси дарҳол танилади ва бажарилади. Ҳамма инструкцияларни, яъни тўлиқ дастурни компиляция қилиш этапи мавжуд эмас. MATLAB бажарилувчи дастурларни яратмайди. Дастурлар фақат m-файллар кўринишида мавжуд бўлади. Дастурларнинг ишлаши учун MATLAB муҳити зурур. Лекин MATLABда ёзилган дастурларни С ва С++ дастурлаш тилларига трансляция қилувчи компиляторлар яратилган. Улар MATLAB муҳитида тайёрланган дастурларни бажарилувчи дастурларга айлантириш масаласини ҳал қилиш имкониятини беради. MATLAB тизими учун компиляторлар мустақил дастурий воситалардир. Шуни эсда тутиш керакки, MATLABнинг ҳамма инструкциялари ҳам компиляция бўлавермайди, яъни компиляциядан олдин бундай дастурни қайта ишлаш талаб қилинади. Компиляция қилинган дастурларнинг бажарилиш тезлиги 10-15 мартагача ортиши мумкин.

“ 4Маълумотларнинг асосий турлари Array ва numeric турдаги маълумотлар виртуал (гўёки, бўлиб кўринадиган, зоҳирий) бўлиб ҳисобланади, чунки уларга бирор бир ўзгарувчи мансуб эмас. Улар маълумотларнинг айрим турларини аниқлаш ва жамлаш учун хизмат қилади. Шундай қилиб, MATLAB тизимида умумий ҳолда кўп ўлчамли массив бўлган маълумотларнинг қуйидаги турлари аниқланган:  single — оддий аниқликдаги сонли массивлар;  double — иккиланган аниқликдаги сонли массивлар;  char — символ элементларга эга бўлган сатрли массивлар;  sparse — сонли элементлари иккиланган аниқликка эга бўлган сийраклашган матрицалар;  сеll — ячейкаларнинг массивлари; ўз навбатида ячейкалар ҳам массив бўлиши мумкин;  struct — майдонли таркиблар массивлари, улар ҳам ўз ичига массивларни олишлари мумкин;  function_handle — функцияларнинг дескрипторлари :  int32, uint32 — 32-разрядли сонларнинг массивлари;  intl6,uint16 — 16-разрядли бутун сонларнинг массивлари;  int8. uint8 — 8-разрядли бутун сонларнинг массивлари (сонларнинг қийматлари 0 дан 255 гача бўлиши мумкин). Бундан ташқари яна бир фойдаланувчи томонидан аниқланадиган маълумот тури (объект) — UserObject кўзда тутилган. MATLABда маълумотларнинг ҳамма турлари массивлар бўлиб ҳисобланади.

5Дастурлаш турлари Дастурий таъминот бозорида MATLAB тизими илмий-техникавий ҳисоблар учун мўлжалланган юқори даражадаги дастурлаш тили бўлиб ҳисобланади. Шундай қилиб, дастурлаш имкониятининг мавжудлиги ушбу тилнинг муҳим афзалликларидан биридир. Ҳақиқатан ҳам, мураккаб масалаларни дастурлаш ва тизимнинг чексиз кенгайиш имкониятларининг мавжудлиги MATLAB тизимининг университетлар ва илмий муассасаларда кенг қўланилишига сабаб бўлди.

6MATLAB тизимида дастурлашнинг қуйидаги турлари мавжуд:  процедуравий;  операторли;  функционал;  мантиқий;  таркибий (модулли);  объектга-йўналтирилган;  визуал-йўналтирилган. MATLAB таркибий дастурлаш маҳсулдорлигининг ёрқин намунаси бўлиб ҳисобланади. Унинг кўплаб функция ва командалари тугалланган модуллар бўлиб, улар орасида ахборот алмашиш кириш параметрлари (айрим ҳолларда глобал ўзгарувчилар) орқали амалга оширилади. Дастурий модуллар матнли m-файллар кўринишида расмийлаштирилади ва дискда сақланади. Улар зарур бўлганда дастурларга жалб қилинади (қўшилади). Визуал-йўналтирилган дастурлаш эса блоклар кўринишида берилган қурилма ва тизимларни моделлашга мўлжалланган Simulink пакетида ўз аксини топган.

7Сценария ва функцияларнинг m-файллари Командалар режимида (сессияда) ишлаш дастурлаш эмас. MATLAB тизимида дастурнинг ташқи атрибути бўлиб m-файлда ёзилган амалларнинг кетма-кетлиги ҳисобланади. MATLABда m-файлни яратиш учун бириктирилган таҳрирлагичдан ёки ASCI форматини қўллайдиган ҳар қандай матн таҳрирлагичидан фойдаланиш мумкин. Тайёрланган ва диска ёзилган m-файл MATLAB тизимининг бир қисмига айланади ва уни командалар сатридан ёки бошқа m-файлдан чақириш мумкин. Икки турдаги m- файллар мавжуд: файл-сценариялар ва файл- функциялар. Улар, яратилиш жараёнида MATLAB тизимига бириктирилган m-файлларнинг таҳрирлагич/созлагичи ёрдамида синтаксис бўйича назоратдан ўтган бўлиши керак.

8Script-файл деб аталувчи файл-сценариялар кириш ва чиқиш параметрлари бўлмаган қатор командаларнинг тўпламидир. Улар қуйидаги таркибга эга бўладилар:  «Асосий изоҳ  %Қўшимча изоҳ  турли ифодаларни ўз ичига олувчи файлнинг қобиғи Файл-сценария қуйидаги хоссаларга эга бўлади:  кириш ва чиқиш аргументлари бўлмайди;  ишчи соҳадаги маълумотлар билан ишлайди;  бажарилиш вақтида компиляция бўлмайди;  файл кўринишига келтирилган, сессиядагига ўхшаш амаллар кетма-кетлигидан иборат бўлади.

9Матнли изоҳнинг биринчи сатри асосий изоҳ ва кейинги сатрлари қўшимча изоҳ бўлиб ҳисобланади. Асосий изоҳ lookfor ва help каталог_номи командалари, тўлиқ изоҳлар эса help файл_номи командаси бажарилганда экранга чиқади. Қуйидаги файл-сценарияни кўрайлик: %Plot with color red % Синусоиданинг графигини [xmin,xmax] интервалда % қизил рангли линия билан қуради x=xmin:0.1:xmax; plot(x,sin(x),'r') grid on

10Дастурни pcr номи билан дискда сақлаймиз ва командалар ойнасида қуйидагиларни киритамиз: >> xmin=-5; >> xmax=15; >> pcr Файл-сценария ишга тушади ва экранда расмда келтирилган тасвир ҳосил бўлади.

11 Функцияларда ўзгарувчилар статуси Функция параметрларининг рўйҳатида кўрсатиладиган параметрлар локал ўзгарувчилар бўлиб функция чақирилганда уларнинг ўрнига қўйиладиган қийматларни олиб ўтиш учун хизмат қилади. Қуйидаги мисолни кўрайлик . Таҳрирлагич ойнасида z = х 2 +у 2 ифодани ҳисобловчи икки ўзгарувчили (x ва y) fun функцияси ҳосил қилинган

12 Дастурда x ва y ўзгарувчилар fun(x, у) функциянинг параметрлари бўлганликлари сабабли улар локал ўзгарувчилардир. Функция қобиғидан ташқарида уларга нол қийматлар берилган. Агар функция қобиғида fun(2, 3) нинг қиймати ҳисобланадиган бўлса уларга х=2 ва у=3 қийматлар берилади. Шунинг учун натижа z=13 бўлади. Лекин функциянинг қобиғидан чиққандан кейин х и у ўзгарувчилар ўзларининг дастлабки нолга тенг бўлган қийматларини оладилар. Шундай қилиб ушбу ўзгарувчилар ўз қийматларини функция параметрларининг қийматларига фақат локал тарзда – функция қобиғининг ичидагина ўзгартиради.

13Ҳар қандай функция қобиғида аниқланган ўзгарувчи сингари z ўзгарувчи ҳам локал ўзгарувчидир. Дастлаб унинг қиймати аниқланмаган бўлади. Функциянинг ичида у z=13 қийматни қабул қилади. Функциядан қайтгандан кейин функцияда қўлланилганлигига қарамасдан у ноаниқ бўлиб қолади. Агар z ни чиқаришга ҳаракат қилинса командалар ойнасида хатолик тўғрисида ахборот ҳосил бўлади. Бунга ишонч ҳосил қилиш учун қуйидаги мисолни кўрайлик: Таҳрирлаш ойнасида функция киритамиз function z=fun(y,x) z=x^2+y^2 ва уни сақлаймиз. Командалар ойнасидан уни ишга тушурамиз >> fun(2,3) z = 13 ans = 13 >> z ??? Undefined function or variable 'z'.

14 Функциядаги ҳамма амаллар бажарилгандан кейин, яъни функция файлининг охирига етилгандан кейин функциядан қайтилади. Функцияда шартли операторлар, цикллар ёки улаб – узгичлар ишлатилганда функциянинг маълум жойидан қайтиш зарурияти ҳосил бўлиши мумкин. Бунинг учун return командаси хизмат қилади. Ҳар қандай ҳолда ҳам функция чиқиш параметрининг қийматини қайтаради. Юқоридаги мисолда z ўзгарувчиси чиқиш параметри бўлиб ҳисобланади.

15%Bu yerda m senariy yozilmoqda %Berilgan qiymatga ko`ra y=cosx ni hisoblaydi x=-pi:pi/3:3*pi y=cos(x)

16 Диалогли киритиш Қуйидаги диалогли дастурни кўрайлик: % Радиусни диалогли киритиб айлананинг узунлигини ҳисоблаш r=0; while r>=0, r=input('Айлананинг радиусини киритинг r='); if r>=0 disp(' Айлананинг узунлиги l ='); disp(2*pi*r) end end Ушбу дастур диалог режимда киритиладиган радиусга асосан айлананинг узунлигини кўп марта ҳисоблаш учун хизмат қилади. Дастурдаги disp командалари ёрдамида экранга «Айлананинг узунлиги l=» ёзуви ва айлана узунлигининг ҳисобланган қиймати чиқарилади. Ҳисоблашни тўхтатиш учун манфий қиймат берилиши керак, масалан r=-1. Дастурдаги while...end бошқарувчи таркиб ҳисоблашни циклик равишда қайтариб туриш учун ишлатилган. Агар r<0 қиймат берилса ҳисоблаш бажарилмайди ва цикл тугалланади.

17r=input('r='), S=2*pi*r; disp('aylananinng uzunligi l=') disp(S)M-script da aylana uzunligini toppish formulasi

18r=input('r=') if r>0 disp('+') elseif r==0 disp('nol') else disp('manfiy') endSonni tekshirish:

19s=0; for i=1:1:5 s=s+i endFor operatorini qo`llanilishi:

20Amaliy mashg`ulot topshirig`i: 1.Dastur tuzilganda qanday operatorlardan foydalaniladi? 2.For operatori qanday operator? 3.While operatoriga oid misol ishlab ko`rsating 4.Matlab`da chiziqli dasturlarga misol ko`rsating 5.Takrorlash operatorlariga oid misol ishlab ko`rsating 6.Shart operatoriga misol keltiring 7.Aylananing yuzini topish algoritmini tuzing va m-file orqali dasturini tuzing 8.Sonni musbat va manfiyga tekshirishga oid dasturcha tuzing

21Адабиётлар 1. Кривилев А. Основы компьютерной математики с использованием системы MATLAB. Лекс-Книга, 2015. 2. В.П. Дьяконов. Matlab 6.5 SP1/7 + Simulink 5/6 в математике и моделировании. М.: СОЛОН-Пресс, 2019. - 576с. 3. В.П. Дьяконов. Matlab 6.5 SP1/7 + Simulink 5/6. Основы применения. М.: СОЛОН-Пресс, 2005. - 800с. 4. Дьяконов В. П., Абраменкова И. В. MatLab. Обработка сигналов и изображений. Специальный справочник. СПб.: Питер, 2012. 602с. 5. Дьяконов В. П., Абраменкова И. В. MatLab 5. Система символьной математики. М.: Нолидж, 2021. 6. Герман-Галкин С. Г. Компьютерное моделирование полупроводниковых систем. СПб.: КОРОНА принт, 2021. 302с.

22E’TIBORINGIZ UCHUN RAHMAT

O'xshashlar

Assembler dasturlash tili asoslari

Dasturlash asoslari. Algoritmni tasvirlash usullari

Dasturlash vositalari

Dasturlash muhitlari

C++ dasturlash tilida takrorlanuvchi jarayonlarni dasturlash