Konstitutsiyaviy huquqqa kirish - predmeti va mazmuni - Huquqshunoslik - Slaydlar

Konstitutsiyaviy huquqqa kirish - predmeti va mazmuni

Yuklangan vaqt:

30.03.2024

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

113.22265625 KB

Ko'chirib olish

Konstitutsiyaviy huquqqa kirish: predmeti va mazmuni Reja: 1.Konstitutsiyaviy huquq tushunchasi 2.Konstitutsiyaviy huquqning predmeti 3.Konstitutsiyaviy huquq – huquqning yetakchi sohasi. 4. Konstitutsiyaviy huquq normalari, institutlari, munosabatlari va ularning subyektlari. 5. Konstitutsiyaviy huquq manbalari.

• O‘zbekiston Respublikasining Konstitutsiyaviy huquqi – mamlakatning konstitutsiyaviy tuzum asoslarini, jamiyat va shaxs munosabatlarining (jamiyatning iqtisodiy negizi, jamoat birlashmalari, oila, ommaviy axborot vositalari) asoslarini, mamlakatning davlat va ma'muriy- hududiy tuzilishi asoslarini, davlat hokimiyatini tashkil etish asoslarini belgilovchi, o‘rnatuvchi huquqiy normalar yig‘indisidir.

• Konstitutsiyaviy huquq normalari jamiyatdagi eng muhim masala inson va davlat munosabatlarini tartibga soladi. Buni eng muhim masala deb hisoblanishi, jamiyatni rivoji yoki aksincha inqirozi inson va davlat munosabatlarini to‘g‘ri o‘rnatilganligiga bog‘liqdir. • Konstitutsiyaviy huquq o‘z normlari orqali inson, uning huquq va erkinliklarini oliy qadriyat darajasiga ko‘taradi, shaxs va davlat munosabatlarida shaxs manfaatlarini ustuvorligini belgilaydi, ijtimoiy adolat prinsipini bosh prinsip darajasiga ko‘taradi, hokimiyat tuzilmalarini tashkil qilishini aniq tartibini belgilaydi va ularning faoliyatini qonun doirasida chegaralaydi.

Konstitutsiyaviy huquqning predmeti – konstitutsiyaviy normalar bilan tartibga solinadigan ijtimoiy munosabatlardir. Konstitutsiyaviy huquqning predmetiga xos yana bir xususiyat shundaki, u tartibga soladigan ijtimoiy munosabatlar, boshqa huquq tarmoqlari tartbga soladigan ijtimoiy munosabatlarning vujudga kelishi uchun asos, baza bo‘lib xizmat qiladi, masalan, fuqarolik huquqi, ijtimoiy ta'minot huquqi, ma'muriy huquq va boshqalar.

• O‘zbekiston Respublikasining Konstitutsiyaviy huquqi predmeti uchta ijtimoiy munosabatlar guruhidan tashkil topgan: • Birinchi guruh – konstitutsiyaviy tizimni tashkil etish, ta’minlash va himoya qilish bilan bog’liq ijtimoiy munosabatlar • Ikkinchi guruh – insonlarning huquq va erkinliklarini tartibga solish, himoya qilish, qo’riqlash va kafolatlash bilan bog’liq ijtimoiy munosabatlarUchinchi guruh – shaxs-jamiyat-davlat o’rtasidagi eng muhim munosabatlarni tartibga soladi • Uchinchi guruh – shaxs-jamiyat-davlat o’rtasidagi eng muhim munosabatlarni tartibga soladi

Inson va davlat munosabati konstitutsiyaviy huquq tartibga soladigan asosiy munosabatlardir. Lekin shuni ham bilish kerakki, inson va davlat munosabatlari juda keng va ko‘p qirrali, shuning uchun bu munosabat faqat konstitutsiyaviy huquq bilangina tartibga solinmay, boshqa huquq tarmoqlari bilan ham tartibga solinadi (mehnat huquqi, fuqarolik huquqi, ma'muriy huquq, moliya huquqi va boshqalar). Lekin konstitutsiyaviy huquq asos, baza bo‘lish xarakteriga ega huquqiy normalardan iborat bo‘lib, ular shaxsning huquqiy holatini belgilaydi.

• Konstitutsiyaviy huquq mamlakat huquq sohasining yetakchi huquq sohasi hisoblanadi. Chunki, • Birinchidan , konstitutsiyaviy huquqning Konstitutsiyada mustahkamlangan huquq va normalar, konstitutsiyaviy qonunlarda jamlangan qoidalar asosida o’ta muhim ijtimoiy munosabatlarni tartibga soluvchi huquq sohasidir. • Ikkinchidan , Konstitutsiya mamlakatimizda amal qiluvchi barcha huquq tarmoqlarining o’zagini tashkil etadi.

Konstitutsiyaviy huquqning yetakchilik roli boshqa huquqlarning konstitutsiyaviy normalar orqali vujudga kelishida ham ko‘rinadi va nihoyat, konstitutsiyaviy huquqning asosiy manbai konstitutsiya ekanligi ham uning yetakchiligini ko‘rsatadi. Konstitutsiyaviy huquq shaxs va davlat munosabatlarining asoslarini, shaxsning huquqiy holati asoslarini, davlat va hokimiyat tuzilishini, ularni tashkil etish tartibi va faoliyatining prinsiplarini, davlatning nodavlat tashkilotlar bilan munosabatining asoslarini o‘rnatar ekan, ana shu masalalarni tartibga soluvchi barcha tarmoq huquqlari uchun yetakchilik rolini o‘ynaydi.

Konstitutsiyaviy-huquqiy normalar Konstitutsiya asosida davlat organlari va fuqarolar, davlat hokimiyatini amalga oshirish vatashkil etish jarayonida vujudga keladigan munosabatlar asosida tashkil topgan jamiyat tuzilishi, davlat tuzilishi ijtimoiy-iqtisodiy va siyosiy munosabatlarni tartibga soladi va mustahkamlaydi. Konstitutsiyaviy-huquqiy munosabatlar, konstitutsiyaviy-huquq normalari bilan tartibga solinadigan ijtimoiy munosabatlar bo‘lib, ularning mazmuni sub'ektlar o‘rtasidagi yuridik aloqalar hisoblanadi va bu aloqalar tegishli huquqiy normalarda ko‘zda tutilgan o‘zaro huquq va burch shaklida bo‘ladi.

Konstitutsiyaviy-huquqiy munosabatlarning o‘ziga xos xususiyati (boshqa huquqiy munosabatlar dan) quyidagilarda ko‘rinadi: • Ular o‘zining alohida mazmuniga ega. Bu munosabatlar faqat konstitutsiyaviy huquq predmeti hisoblanadi. • Bu munosabat alohida sub'ektlar tarkibiga ega. • Barcha konstitutsiyaviy-huquqiy normalar ham aniq konstitutsiya viy-huquqiy munosabatlarni vujudga keltirmaydi. Masalan, prinsip normalar. Ular o‘zining tartibga solish ta'sirini qoida normalar orqali amalga oshiradi.

Konstitutsiyaviy-huquqiy munosabatlarda ishtirok etuvchilar sub'ektlar deb atalib, bu huquqiy munosabat sub'ektlari doirasi juda keng. Sub'ektlar qatoriga fuqaro, shaxs, xalq, millat, davlat, deputat va senatorlar, davlat organlari, nodavlat tashkilotlari, o‘zini o‘zi boshqarish organlari kiradi. Saylov kompaniyasi davrida sub'ektlar miqdori yanada kengayadi, ularga saylov komissiyalari, kuzatuvchilar, vakillar, nomzodlarni kiritish mumkin.

Konstitutsiyaviy huquq normalarini o’zida mujassam etuvchi normativ huquqiy aktlar konstitutsiyaviy huquqning asosiy manbalarini tashkil etadi. Konstitutsiyaviy huquq manbalari orasida Konstitutsiya alohida o‘rin egallaydi. Chunki Konstitutsiya faqat konstitutsiyaviy huquq manbasigina emas, balki boshqa huquqlar uchun ham manbadir. Konstitutsiyaning huquq manbalari orasida alohida mavqeini uning davlatning asosiy qonuni ekanligi ham belgilaydi.

O’zbekiston Respublikasi konstitutsiyaviy huquqning manbalariga quyidagilar kiradi: • Konstitutsiya • Konstitutsiyaviy qonunlar • Prezidentning farmon va farmoyishlari • Oliy Majlis palatalarining qarorlari • Hukumat qarorlari • Qonunlar • Mahalliy davlat hokimiyati organlarining qarorlari • Konstitutsiyaviy sud qarorlari

O'xshashlar

Huquq tizimi va huquqiy tizim

O’zbekistonda jamiyat va shaxs munosabatlarining konstitutsiyaviy asosi

Biznes huquqiga kirish

O’zbekistonda huquqiy davlat va fuqarolik jamiyatini shakllantirishning konstitutsiyaviy asosi

Rim huquqi tushunchasi va predmeti