Huquqiy munosabatlar 3 - Huquqshunoslik - Slaydlar

Huquqiy munosabatlar 3

Yuklangan vaqt:

07.05.2024

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

168.5849609375 KB

Ko'chirib olish

Huquqiy munosabatlar

SEMINAR REJASI: • Huquqiy munosabatlar tushunchasi, belgilari va turlari • Huquqiy munosabatlarning yuzaga kelish asoslari • Huquqiy munosabatlar tarkibi • Yuridik fakt tushunchasi va turlari • Huquqdagi prezumpsiyalar va fiksiyalar

HUQUQIY MUNOSABATLAR TUSHUNCHASI, BELGILARI VA TURLARI Huquqiy munosabatlar – shaxslar o’rtasidagi yuridik aloqa bo’lib, bu ularning huquq va majburiyatlarida ifodalanadi O’zaro huquq va burchlarsiz huquqiy munosabat vujudga kelmaydi

HUQUQIY MUNOSABATLAR TUSHUNCHASI, BELGILARI VA TURLARI Huquqiy munosabatning belgilari: Ijtimoiy subyektlar o’rtasidagina yuzaga keladigan muayyan aloqalar Huquq normalari asosida yuzaga kelishi Irodaviy xarakterga ega (munosabat yuzaga kelishi uchun kamida bitta tomonning istagi talab qilinadi) Davlat tomonidan qo’riqlanishi va bajarilishi ta’minlanishi Muayyan predmet yoki ashyoga yoxud muayyan xizmatga nisbatan yuzaga kelishi va shu asosda subyektlar o’zlariga tegishli bo’lgan subyektiv huquq va yuridik majburiyatlarni amalga oshirishi

HUQUQIY MUNOSABATLAR TUSHUNCHASI, BELGILARI VA TURLARI Huquqiy munosabatlarni quyidagi mezonlar bo’yicha tasniflash mumkin: Huquq sohalariga ko’ra: konstitutsiyaviy, ma’muriy, mehnatga oid va h.k. Mazmuniga ko’ra: umumiy tartibga soluvchi, nisbiy, qo’riqlovchi Taraflarning aniqlik darajasiga ko’ra: mutlaq, regulyativ Majburiyatlar xarakteriga ko’ra: sust tipdagi, faol tipdagiSubyektlariga ko’ra: umumiy, muayyan (konkret) Ta’sir etish maqsadiga ko’ra: statik, dinamik Genetik va funksional aloqalarga ko’ra: moddiy va protsessual

HUQUQIY MUNOSABATLARNING YUZAGA KELISH ASOSLARI Huquqiy munosabatning yuzaga kelish asoslari: Moddiy asoslar: tomonlarning xohish-istagi, manfaati Yuridik asoslar: mazkur ijtimoiy munosabatni tartibga soladigan tegishli huquq normasining mavjudligi Tomonlarning huquq va muomala layoqatiga ega bo’lishligi Yuridik faktning mavjudligi

HUQUQIY MUNOSABATLAR TARKIBI Huquqiy munosabatlarning elementlari: Huquq obyekti Huquq subyektiYuridik fakt (harakat va hodisalar)Subyektiv huquq va yuridik majburiyat

HUQUQIY MUNOSABATLAR TARKIBI Huquqiy munosabat obyekti – bu huquqiy munosabat subyektlari (ishtirokchilari)ning huquq va majburiyatlari qaratilgan narsa, ya’ni huquqiy munosabat nimaga qaratilgan bo’lsa, shu narsa uning obyektini tashkil etadi Obyektlar quyidagilar: 1) moddiy qadriyatlar (ashyolar, mulk va h.k.); nomoddiy qadriyatlar (hayot, sog’lik, sha’n, qadr-qimmat va h.k.); 2) ma’naviy ijod mahsullari (adabiy asarlar, san’at, musiqa, fan, kompyuter dasturlari va h.k.); 3) huquqiy munosabat ishtirokchilarining faoliyati natijalari (mahsulot yetkazib berish shartnomasi, kapital qurilish pudrati asosida yuzaga keladigan munosabatlar); 4) qimmatbaho qog’ozlar va hujjatlar (pul, aksiyalar, plastik kartochkalar, shaodatnomalar va h.k.)

HUQUQIY MUNOSABATLAR TARKIBI Huquqiy munosabat subyektlari – huquqiy munosabatlarning subyektiv huquq va yuridik majburiyatlarga ega bo’lgan ishtirokchilari Huquq subyekti – bu qonunga binoan huquqqa ega bo’lish va zimmasiga yuridik majburiyatlarni olish layoqatiga ega bo’lgan jismoniy yoki yuridik shaxs

HUQUQIY MUNOSABATLAR TARKIBI Huquq layoqati – shaxsning qonunda nazarda tutilgan subyektiv huquq va yuridik majburiyatlarga ega bo’lish layoqati. Fuqarolarning huquq layoqati u tug’ilgan paytdan e’tiboran vujudga keladi va vafot etishi bilan tugaydi Muomala layoqati – fuqaro yoki yuridik shaxsning o’z harakatlari bilan huquqqa ega bo’lish va o’zi uchun majburiyatlar yaratish qobiliyati. Fuqaroning muomala layoqati, u voyaga yetgach, ya’ni 18 yoshga to’lgach to’la hajmda vujudga keladi

HUQUQIY MUNOSABATLAR TARKIBI Subyektiv huquq – bu subyektning sodir etishi mumkin bo’lgan xatti-harakati turi va o’lchovi. Subyektiv huquq muayyan subyektga tegishli bo’lgan va faqat uning ixtiyoriga ko’ra amalga oshiriladigan huquq sifatida amal qiladi : inson huquqlari to’g’risidagi xalqaro hujjatlar, konstitutsiyalar Subyektiv yuridik majburiyat – subyektning sodir etishi lozim bo’lgan xatti-harakati turi va o’lchovi. Yuridik majburiyat o’z mazmuniga ko’ra muayyan harakatlar sodir etishdan yoki, aksincha, sodir etishdan o’zini tiyishdan iborat bo’lishi mumkin

YURIDIK FAKT TUSHUNCHASI VA TURLARI Yuridik faktlar – huquqiy munosabatlarni vujudga keltiruvchi, o’zgartiruvchi va bekor qiluvchi holatlar Oqibatlarining xususiyatiga ko’ra: huquqni vujudga keltiruvchi, huquqqa barham beruvchi va huquqni o’zgartiruvchi faktlar Hodisalar – huquq subyektlarining xohish-irodasidan qat’iy nazar, yuz beradigan vaziyatlar: tabiiy ofatlar Harakatlar (harakatsizliklar) – kishilar xohish-irodasiga bog’liq bo’lgan, ularning o’zi sodir qiladigan yoki qilishdan tiyiladigan faktlardir: qonuniy va noqonuniy (huquqbuzarliklarning barcha turlari)Harakatsizlik – bu insonlarning tashqi ifodaga ega bo’lmagan passiv yurish-turishidir: huquqqa mos hamda huquqqa xilof

YURIDIK FAKT TUSHUNCHASI VA TURLARI Huquqni yaratuvchi faktlar – huquqiy munosabatlarni keltirib chiqaruvchi faktlar: mehnat shartnomasining tuzilishi, nikoh qurish va h.k. Huquqni o’zgartiruvchi faktlar – huquqiy munosabatlarni o’zgartiruvchi faktlar: boshqa ishga o’tish Huquqni bekor qiluvchi faktlar – huquqiy munosabatlar to’xtatilishini taqozo etadigan faktlar: subyektiv huquqni amalga oshirishi, subyektiv majburiyatni bajarishi, shaxsning o’limi, ashyoning nobud bo’lishi Bitta fakt bir necha yuridik oqibat keltirib chiqarishi mumkinligi

HUQUQDAGI PREZUMPSIYALAR VA FIKSIYALAR Prezumpsiya – aksi tasdiqlanmaguncha biror dalilni yuridik jihatdan to’g’ri deb hisoblash; qonunni bilish prezumpsiyasi Huquqiy prezumpsiya – nazarda tutilayotgan va mavjud bo’lgan faktlar orasidagi aloqalarga asoslangan holda muayyan faktlarning mavjudligi yoki mavjud emasligi to’g’risidagi faraz; Prezumpsiya lot, “praesumtio” so’zidan olingan bo’lib, taxminga asoslangan faraz degan ma’noni anglatadi

HUQUQDAGI PREZUMPSIYALAR VA FIKSIYALAR Prezumpsiyalarni huquqiy mustahkamlanganlik faktiga ko’ra quyidagi turlarga ajratish mumkin: Faktik, ya’ni qonunchilikda o’zifodasini topmagan va yuridik ahamiyatga ega bo’lmagan, lekin muayyan yuridik ishlarni amalga oshirishda e’tiborga olinadigan prezumpsiyalar Qonuniy prezumpsiyalar Preyuditsiya, ya’ni oldin muayyan ishlar bo’yicha qonunning kuchga kirgan qarorlari yoki hukmi bilan o’rnatilgan faktik dalillar va tekshiruvlarni ishni ko’rib chiqayotgan sudlar tomonidan tan olish majburiyligi

HUQUQDAGI PREZUMPSIYALAR VA FIKSIYALAR Prinsiplarni amal qilish doirasiga ko’ra: umumhuquqiy – halollik prezumpsiyasi hamda huquq sohalariga tegishli bo’lgan prezumpsiyalar – aybsizlik prezumpsiyasi Huquqdagi fiksiyalar – joriy qonunchilik bilan tan olingan va umummajburiy xarakter kasb etgan, lekin amalda mavjud bo’lgan holatlar (muayyan shaxsning bedarak yo’qolganligi sababli ma’lum muddat o’tgandan leyin uni vafot etgan deb e’lon qilinganligi va keyinchalik mazkur shaxsning tirik ekanligi aniqlanganligi

E ’T I B O R I N G I Z U C H U N T A S H A K K U R !!!

O'xshashlar

Huquqiy munosabatlar

Huquqiy munosabatlar 2

Rim huquqida oilaviy-huquqiy munosabatlar

Fuqarolik-huquqiy munosabatlar. Fuqarolik huquqlarini amalga oshirish va himoya qilish

Huquqiy ong va huquqiy madaniyat