Sahroi Kabir 2 - Geografiya - Slaydlar

Sahroi Kabir 2

Yuklangan vaqt:

23.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

1156.1640625 KB

Ko'chirib olish

Sahroi Kabir

 Sahroi Kabir — Yer sharidagi eng katta cho`l . Hududi 9 065 000 km². Sahroi Kabir Shimoliy Afrikada 10 davlatning territoriyasida joylashgan( Misr , Liviya , Tunis , Aljir , Marokash , G'arbiySaxara, Mavritaniya, Mali , Niger, Chad,Sudan)

 Sahroi Kabir (arab. Katta cho`l) — Yer yuzidagi eng katta tropik cho`l. Afrikaning shim.da. Maydoni 7 mln. km² dan ziyod (Afrika hududining 25%). G`arbdan sharqqa 5700 km ga cho`zilgan, eni 2000 km gacha. SAHROI KABIRda Marokash, Tunis, Jazoir. Liviya, Misr, G`arbiy Sahroi Kabir, Mavritaniya, Mali, Niger, Chad, Sudan davlatlari to`liq va qisman joylashgan.

 Yer yuzasining 80% tekislikdan iborat bo`lib, bal. 200–500 m. Sharqiy va shim. qismida berk xavzalar bor, ba`zilarining yer yuzasi dengiz sathidan ancha past, mas, Kattara (—133 m), AlFayyum va boshqa Markazida Axajjar (eng baland joyi Taxat cho`qqisi, 3003 m) va Tibasti (eng baland joyi 3415 m, SAHROI KABIRda eng baland) vulkanik massivlar joylashgan. SAHROI KABIRning landshafti juda xilmaxil.

 Hududining 70% toshloqli cho`l, per, serir, qumli cho`l (erg) va sho`rxoklar bilan band, tog`li yerlar ham chaqirtoshlardan iborat. Cho`lning shim. va shim.sharqiy qismida qum uyumlari shamolda ko`chib yuradi. Katta maydonlarni kserofit o`simliklar ildizi bilan mustahkamlangan jo`yakli kum uyumlari (bal. 200–300 m) egallagan.

 SAHROI KABIR geologik jihatdan Afrika Arabiston platformasining shim.karbiy qismidir. Uning kembriygacha bo`lgan zamini tomik qismida va Nubiya Arabiston qalqonining g`arbiy chekkasida yer yuziga chiqib qolgan. Boshqa joylarida qad. jinslar ustini dengiz yotqiziklari qoplagan. Foydali qazilmalardan neft va gaz, temir va mis rudalari, oltin, volfram, uran konlari bor.

 SAHROI KABIRning katta qismida tropik, quruq va issiq, shim.da subtropik iqlim. Hududining aksari qismida yil davomida shim.sharqiy passat shamollari esib turadi. Muzlanish davrida SAHROI KABIRda iqlim sernamroq bo`lgan.

 SAHROI KABIRning sohil qismidan boshqa joylarida havo quruq. Yog`in cho`lning shim. da, asosan, qishda, jan.da yozda yog`adi. Yillik yog`in SAHROI KABIRning tekislik qismida 50 mm dan, tog`liklarda 100 mm dan kam, chekkalarida 100– 200 mm. Ichki r-nlarda yillab yog`in yog`maydi, lekin ayrim vaqtlarda tog`larda jala yog`ib sel keladi. Ahajjar va Tibasti tog`liklarining tepalarida qishda qisqa muddat qor yog`adi.

OB-HAVOSI  Havoning sutkali va yillik temperaturasi farqi katta. Ayrim joylarda tra 56—58° ga yetadi. Iyul oyining o`rtacha temperaturasi 37,2°, yanv.niki 10°. Kishda hamma qismida kechasi tuproq muzlaydi. Eng past tra (—18°) Tibasti tog`ida kuzatilgan. Yilning salqin oylarida kuchli shamol (tezligi 50 m/sek. gacha) esib chang va qum bo`ronlari (samum) bo`ladi.

 SAHROI KABIRda oqar suvlar kam. Cho`lni kesib o`tuvchi eng yirik daryo — Nil. Ba`zan kuchli yomg`ir yoqqandan so`ng quruq o`zanlar qisqa muddat suvga to`ladi. Tog`larda suvi juda minerallashgan kichik qoldiq ko`llar uchraydi. SAHROI KABIR yer osti suvlariga boy. Buloq va quduklar atrofida vohalar vujudga kelgan. Cho`lning shim.da yer osti suvlari yer yuziga yaqin, artezian qudug`i ko`p.

TABIATI  Tuprog`i SAHROI KABIRning aksari qismida tropik cho`l va chala cho`lga xos oddiy tuproq. Ohakgipsli qatlamlari ko`p uchraydi. SAHROI KABIR o`simliklari Golarktika flora oblastiga mansub. Yuksak o`simliklarning 1200 turi mavjud. O`simliklarining aksari qurg`oqchilikka chidamli boshokli o`tlar va butazorlardan iborat. Yomg`irdan keyin efemerlar usadi.

O`SIMLIK DUNYOSI  SAHROI KABIRda o`simlik juda siyrak, kattagina maydonlarda esa umuman o`simlik o`smaydi. SAHROI KABIRning shim. qismida O`rta dengiz atrofiga xos o`simliklar, jan.da esa akatsiya, yulg`un, chakanda va boshqa o`sadi. Tog`li yerlarda qad. o`simlik vakillari uchraydi, endemik turlari ham ko`p. Cho`ddagi vohalarda va Nil vodiysida xurmo, anjir, zaytun va mevali daraxtlar, sitrus o`simliklar o`stiriladi, sabzavot yetishtiriladi.

HAYVONOT DUNYOSI  Hayvonot dunyosi Golarktika va Efiopiya zoogerografik oblastlariga mansub, 4000 tur hayvon yashaydi. Jami hayvon turlarining 40% faqat Afrikada uchraydi, lekin SAHROI KABIR uchun endemiklari 10—12% dan oshmaydi. Sut emizuvchilarning 60 turi maʼlum. Hayvonlarning aksari qismi tungi hayot kechiradi.

AHOLISI  SAHROI KABIR aholi eng siyrak joylardan. Uning Nil vodiysi va deltasidan tashqari qismida aholi juda kam. Aholi doimiy yashamaydigan joylar bilan bir qatorda 1 km² ga 1000 kishi to`g`ri keladigan joylar ham bor. Aholining etnik tarkibi ham xilmaxil. SAHROI KABIR aholisi qadimdan ko`chmanchi chorvachilik, foydali yovvoyi o`simlik va mevalarni terish, vohalarda dehqonchilik qilish bilan shug`ullanadi. Asosan, xurmo o`stiriladi, donli ekinlar va sabzavot ham yetishtiriladi. Qo`y, echki va tuya boqiladi.

RAYONLARI  Cho`l janubda yirik neft va gaz konlarining topilishi va ishga tushirilishi SAHROI KABIRning iqtisodiy ahamiyatini tubdan o`zgartirib yubordi. Dunyoda neft qazib chiqariladigan yirik r- nlardan biriga aylandi. SAHROI KABIRning ichki rayonnlaridan xom ashyoni tashib chiqish uchun avtomobil yo`llari qurilgan.

O'xshashlar

Sahroi Kabr

Atlas tog’lari

Afrika

Floristik oblastlar

Germaniya 2