Eron Islom Respublikasining iqtisodiyoti - Geografiya - Slaydlar

Eron Islom Respublikasining iqtisodiyoti

Yuklangan vaqt:

23.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

683 KB

Ko'chirib olish

Eron Islom Respublikasining Eron Islom Respublikasining iqtisodiyoti. iqtisodiyoti. Jahon mamlakatlari bilan olib Jahon mamlakatlari bilan olib borayotgan iqtisodiy borayotgan iqtisodiy munosabatlarimunosabatlari

Eron prezidenti hozirgiEron prezidenti hozirgi Hasan Ruhoniy — 2013-yildan boshlab Eron Islom Respublikasining Prezidenti. 1948-yil, 12- noyabrda Eronning Sorhe shahrida tug`ilgan. Hasan Ruhoniy siyosatchilikdan tashqari Islomning Shia mazhabi yetakchisi hamdir. Hasan Ruhoniy Eronning 7-prezidenti hisoblanadi. Diniy savodni 1960-yildan boshlab oldi. 1969-yil Tehron universitetiga o`qishga kirdi va 1972-yili Sud huquqlari bo`yicha bakalavr darajasiga ko`tarildi. 1995- yilda Shotlandiyaning Glazgo shahridagi Kaledon Universitetida „Eron misolida Islomiy qonunchilik“magisterlik dissertatsiyasini yoqladi. 1999-yili o`sha universitetda „Falsafa va Davlat huquqshunosligi“ bo`yicha doktor unvonini qo`lga kiritdi. Shuningdek Hasan Ruhoniy ko`p tillarda so`zlasha oladi, bular: fors,arab, rus, ingliz, fransuz va olmon tillaridir[1].

Eron , Eron Islom Respublikasi (Jumhuriye Islomiye Iron) — Janubiy G`arbiy Osiyodagi davlat. Mayd. 1648 ming km2. Aholisi 66,4 mln. kishi (2003). Poytaxti — Tehron shahri Ma ` muriy jihatdan 30 oston (viloyat)ga bo ` linadi. Davlat tuzumi. I slom respublikasi. Amaldagi konstitutsiyasi 1979 yil 2—5 dek.dagi referendumda tasdiqlangan, keyinchalik tuzatishlar kiritilgan. Konstitutsiya bo`yicha davlatning oliy rasmiy shaxsi — Eron Islom Respublikasi Rahbari (1989 yildan Said Ali Xamanayi). Undan keyingi oliy rasmiy shaxs — prezident (2005 yildan Mahmud Ahmadiy Najod). Qonun chiqaruvchi hokimiyatni Islomiy Kengash majlisi (parlament), ijroiya hokimiyatni prezident va hukumat amalga oshiradi.Iqtisodiy-siyosiy geografik o'rni.

Iqtisodiy-siyosiy geografik o'rni. Eron rivojining kapitalistik yo‘lini tanlagan rivojlanayotgan mamlakatlar qatoriga kiradi. Neftdan kelayotgan katta daromadga tayanib mamlakatda ijtimoiy-iqtisodiy islohatlar o‘tkazildi. So‘nggi yillarda Eron xo‘jaligini rivojlantirishda katta yutuqlarga erishdi, endilikda qoloq k/x mamlakatidan agrar- industrial mamlakatga aylandi. Neft savdosidan tushayotgan katta miqdordagi chet el valyutasini Eron sanoatini rivojlantirishga sarflamoqda. Sanoatning yangi tarmoqlari tashkil qilindi, jumladan neftximiya, mashinasozlik, avtomobilsozlik, aviatsiya, xarbiy, metallurgiya sanoat rivojlandi. Eron rivojlangan va rivojlanayotgan mmlakatlarga moliyaviy yordam beruvchi mamlakatga aylandi. Eron xalqaro valyuta fondi kreditoriga aylandi.

Aholisi. Eron Janubi-G‘arbiy Osiyoning eng ko‘p millatli mamlakakatlaridan biri. Bu yerda 30 dan ortiq yirik va mayda xalqlar yashaydi, agar ellat va qabila guruhlarini olsak bu son yanada ko‘payadi. Eronning eng yirik etnik guruhini forslar (aholi sonining 51%) va azerbayjonlar (25%) tashkil etadi, qolganlari kurd xalqi (9%), gilak va mazadaranliklar (8%), lur,balox, arab,turkmanlar Eron xalqining asosiy qismi eron guruhining xind-evropa til oilasiga(75%) va turkiy guruhining oltoy til (20%) oilasi qatoriga kiradi. Mamlakatning asosiy etnik birligi forslar (eronliklar). Eronning markaziy va janubiy tumanlarida to‘plangan, eronliklar joylashgan tumanlarning shimolida ularga etnik jihatidan yaqin gilanlar, mazadaranlar va talitlar yashaydi, g‘arb tomonida-kurd, lur va baxtnarlar, sharqida-afg‘on, baludj,xazariy va tojiklar yashaydi. Azerbayjonliklar Azerbayjon Respublikasi bilan chegaradosh bo‘lgan Eronning shimoli-g‘arbida turadi.

Eronning davlat dini islom dini bulib,asosan, shialar 95% dir va 4% sunniylar tashkil etadi, kichik qismini zoroastriy, iudey, xristanlar tashkil etadi. Islom diniga sigingan mamlakatning hamma xalqlari forslor bilan birga rasmiy jihatdan birlashtirilgan eron millatini tashkil qiladi. Eronning yagona davlat tili 9 asrda tuzilgan Yangi fors tili yoki forsiy b o` ladi. Bu tilda hamma rasmiy ish olib borish, maktab va oliy dargohlardagi darslar olib boriladi.

Xo'jaligi: Eronda neft sanoati rivojlangan agrar industrial mamlakat. Yalpi ichki mahsulotda q.x. 21,3%, sanoat 32,7% (jumladan, neft va gaz qazib olish 18,7%)ni tashkil etadi. Sanoatida neft, gaz, ko`mir, xrom, qo`rg`oshinrux, mis, marganets va temir rudalari qazib olish katta ahamiyatga ega. Yiliga o`rtacha 85 mlrd. kVtsoat elektr energiyasi hosil qilinadi. Neftni qayta ishlash, neft kimyosi korxonalari bor. Qora va rangli metallurgiya, mashinasozlik va metallsozlik, oziq - ovqat, to`qimachilik sanoati rivojlangan. Hunarmandchilik (gilam to`qish, metall buyumlar tayyorlash) bilan ham shug`ullaniladi.

Qishloq xo ` jaligi M amlakat iqtisodiyotining muhim tarmog`i hisoblanadi. Q.x.ning yetakchi tarmog`i — dehqonchilik. Asosiy oziq-ovqat ekini — bug`doy; shuningdek, arpa, sholi, dukkakli don ekinlar ekiladi. Bog`dorchilik (o`rik, shaftoli, anjir, pista, xurmo, behi, anor, sitrus mevalar, yong`oq va boshqalar), tokchilik, sabzavotchilik va polizchilik bilan mamlakatning hamma qismida shug`ullaniladi. Paxta ekiladi, qand lavlagi, shakarqamish, tamaki yetishtiriladi, choy o`stiriladi. Chorvachiligida qo`y, echki, qoramol, eshak, tuya, ot, xachir boqiladi. Parrandachilik rivojlangan. Pillachilik bilan shug`ullaniladi. Fors qo`ltig`i va Kaspiy dengizida baliq ovlanadi.

Transporti. T ransport yo`lining uz unligi 7,3 ming km. Ichki yuklarning asosiy qismi avtomobil transportida tashiladi. Avtomobil yo`llarining uz. 167 ming km. Dengiz savdo floti tonnaji 8345 ming t dedveytni tashkil etadi. Fors qo`ltig`idagi asosiy portlari: BandarAbbos, BandarHumayniy, Bushir, Xark, Obodon, BandarMohshahr; Kaspiy dengizida — Enzeli, Novshahr, Amirobod. Tehron, Sheroz, Isfahon, BandarAbbos, Obodon, Tabrizda xalqaro aeroportlar bor.

Tashqi iqtisodiy aloqalari. C hetga neft va neft mahsulotlari, gilam, gaz, paxta, meva, teri, metall buyumlar chiqaradi; chetdan oziq-ovqat, mashina va jihozlar, sanoat xom ashyosi oladi. Tashqi savdoda Germaniya, Italiya, Kuvayt, BAA va boshqalar mamlakatlar bilan hamkorlik qiladi. E.da xorijiy sayyohlik rivojlangan. YUNESKO tomonidan qayd etilgan dunyo sivilizatsiyasi merosiga oid 12 tarixiy yodgorlikning 3 tasi E.da joylashgan. 2001 yil E.ni 1402160 xorijiy sayyoh ziyorat qildi, xorijiy sayyohlikdan tushgan daromad 1,112 mlrd. AQSH dollarini tashkil etdi. Pul birligi — rial.

O'zbekiston Respublikasi va Eron Islom Respublikasi o'rtasida savdo-iqtisodiy sohadagi hamkorli gi Bugungi kunda O'zbekiston Respublikasi va Eron Islom Respublikasi o'rtasida o'zaro manfaatli hamkorlikning yo'nalishlari va tamoyillarini belgilovchi 50 ga yaqin hukumatlararo va idoralararo shartnomalar imzolangan. Ikki tomonlama savdo-iqtisodiy hamkorlik munosabatlari quyidagi Bitimlar bilan tartibga solinadi: O'zbekiston Respublikasi bilan Eron Islom Jumhuriyati o'rtasida iqtisodiy, sanoat va ilm-texnika sohalarida hamkorlik to'g'risida o'zaro Anglashuv Memorandumi (Tehron, 1992 yil 25 noyabr); O'zbekiston Respublikasi bilan Eron Islom Jumhuriyati o'rtasida transport vositasida yuk tashish sohasidagi hamkorlik to'g'risida o'zaro Anglashuv Memorandumi (Tehron, 1992 yil 25 noyabr); O'zbekiston Respublikasi Hukumati bilan Eron Islom Respublikasi Hukumati o'rtasida xalqaro avtomobil` aloqasi to'g'risida Bitim (Tehron, 1993 yil 18 oktyabr); O'zbekiston Republikasi Hukumati bilan Eron Islom Respublikasi Hukumati o'rtasida investitsiyalarni o'zaro rag'batlantirish va himoya qilish to'g'risida Bitim (Tehron, 2000 yil 11 iyun);

O’zbekiston va Eron ishbilarmon doiralari Ta’kidlash lozimki, Eron Islom Respublikasi O’zbekistonning 10 ta yetakchi iqtisodiy hamkorlaridan biri hisoblanadi. 2007 yilda ikki mamlakat o’rtasidagi tovar ayirboshlash 565 mln. AQSh dollarini tashkil etdi, bunda O’zbekiston 506,2 mln. dollarlik ijobiy saldoga ega (eksport – $535,6 mln. import – $29,4 mln.). O’zbekistonda 117 ta qo’shma korxona faoliyat olib boradi, ulardan 24 ta korxona 100 foizlik Eron kapitali bilan tashkil etilgan. Ular xalq iste’mol mollari, to’qimachilik va qishloq xo’jaligi mahsulotlari, qurilish materiallari, gilamlar ishlab chiqarish, shuningdek xizmatlar sohasida faoliyat ko’rsatadi.

O'xshashlar

O`zbekiston iqtisodiyoti 2

Turkmaniston Respublikasi

Afg`oniston

Qоzоg’istоn Rеspublikаsi

Koreya Respublikasi