Dunyo va O’zbekistonning yer resurslari - Geografiya - Slaydlar

Dunyo va O’zbekistonning yer resurslari

Yuklangan vaqt:

23.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

2055 KB

Ko'chirib olish

Dunyo va O’zbekistonning yer resurslari • Insoniyat tabiat qo’ynida paydo bo’ldi, ulg’aydi, hozirgi intellektual yetuklik (sivilizatsiya) darajasiga yetdi. U ana shu evolutsion rivojlanishi davomida tabiatdan asosiy yashash vositalarini oldi, uni chuqur o’zlashtirishga erishdi va o’z navbatida, unga o’z ta’sirini o’tkazib keldi. Boshqacha aytganda, o’tgan uzoq tarixiy davrlar davomida insoniyatning tabiatga, tabiatning esa inson hayotiga o’zaro ta’siri uzluksiz kuchayib bordi. Binobarin, taraqqiyot jarayonining barcha davrlarida insoniyat tarixini uning tabiat bilan o’zaro aloqalari tarixi ham deb hisoblash mumkin. Ana shu uzluksiz, tobora kuchayib borgan o’zaro aloqalar jarayoni jamiyat va tabiatning hozirgi holatiga olib keldi. www.arxiv.uz

www.arxiv.uz

• Jamiyatning rivojlanishi jarayonida zamin bo’lgan Ona Yer, Ona Tabiat insoniyat sivilizatsiyasining dastlabki davrlaridan to hozirgacha o’z boshidan katta o’zgarishlarni o’tkazdi. Jamiyat va tabiatning o’zaro aloqadorligi jarayoni bir necha bosqichlarni o’z ichiga oladi. www.arxiv.uz

• Kishilik jamiyati taraqqiyotining dastlabki bosqichlarida inson, asosan, tabiat bergan ne’matlar hisobiga yashagan. U ovchilik, baliqchilik bilan shug’ullangan, o’simlik ildizlarini yig’ib kun kechirgan. Tabiiyki, u davrlarda kishilar o’simlik va hayvonlarga boy bo’lgan, asosan, iliq va nam hududlarda jamoa bo’lib yashashga intilganlar. Inson hayotining ushbu bosqichlari fanda ibtidoiy jamoa davri deb ataladi. www.arxiv.uz

• Insoniyat hayotining 2-bosqichida dehqonchilik va chorvachilik tarmoqlari rivojlana bordi. Aynan shu davrlardan boshlab Nil, Dajla va Frot, Hind va Gang, Xuanxe va Yanszi, Amu va Sirdaryo vodiylari, Qadimiy Yunoniston va Rim davlatlari ana shunday katta ijtimoiy o’zgarishlarga erishgan hududga aylandi. www.arxiv.uz

• Bunday o’zgarishlar eng avvalo, «Eski dunyo» hududlariga, ya’ni G’arbiy Yevropa, Osiyoning janubiy mintaqa kengliklarida joylashgan mamlakatlariga xosdir. Tabiiyki, o’rta asrlar davrida aholining yashash hududlari yanada kengaydi. Bular, eng avvalo, kashf qilingan «Yangi dunyo» deb atalmish Amerika va Avstraliya qit’alarining o’zlashtirila borishi misolida o’z ifodasini topadi. www.arxiv.uz

www.arxiv.uz

• Yillar, asrlar o’tishi davomida jamiyat bilan tabiatning o’zaro ta’siri ham sekin-asta kengayib bordi. Avvalo insonning tabiatga ta’siri kuchaya bordi. Bular o’z navbatida jamiyat hayotida tobora katta o’zgarishlarning kelib chiqishiga sabab bo’ldi. Asta-sekin aholi soni ortib bora boshladi. Shu sababli jamiyat taraqqiyotining 3-bosqichi hisoblanmish o’rta asrlar davrida yer, mineral va o’rmon rcsurslarini kengroq o’zlashtirishga kirishila boshlandi. Karvon yo’llari (Buyukipakyo’li) orqali hududlararo aloqalar kuchaya bordi.Aholining ko’paya borishi yerlarga ishlov berishni kuchaytirish va yangi hududlarni o’zlashtirishga undadi. www.arxiv.uz

www.arxiv.uz

• XX asrning ikkinchi yarmidan boshlangan hozirgi fan-texnika inqilobi davrida jamiyat va tabiat o’rtasidagi o’zaro munosabatlar faolligi o’zining eng yuqori darajasiga yetdi. Bu bosqichda «Jamiyat — tabiat»ning o’zaro munosabatlarida jamiyatning faolligi yaqqol namoyon bo’lmoqda. Bu davrga kelib inson tomonidan yer yuzasi tabiatini keng miqyosda o’zlashtirishga erishildi. Ayniqsa, FTI davrida turli tabiiy resurslardan foydalanish sur’atlarining tinimsiz ortib borishi, tabiatga murakkab tarkibli, ko’p hollarda har taraflama zaharli sanoat va boshqa turdagi chiqindilarning tinimsiz chiqarib tashlanishi tobora «Jamiyat — tabiat» o’rtasidagi o’zaro munosabatlardagi muvozanatning buzila borishiga sabab bo’lmoqda. Bu holat insoniyat o’z oykumena (eykumena), (grekcha oikeo — yashayman, joylashaman, ya’ni yer yuzasining aholi yashaydigan, aholi istiqomat qiladigan qismi demakdir) chegaralarini tinimsiz kengaytirib bordi. Moskvalik geograf olimlarning hisob-kitoblariga ko’ra hozirgi vaqtda inson tomonidan o’zlashtirilgan antropogen landshaftlar dunyo quruqligining 60 foizidan ortiqroq maydonini egallaydi. Ayniqsa, quruqlikning 20 foiz qismida tabiiy landshaftlar tubdan o’zgartirilgan: ular shahar va qishloqlar, industrial ishlab chiqarish obyektlari, ekinzor va bog’lar, yo’llar va suv omborlari, qo’lda ekilgan o’rmonlar va istirohat www.arxiv.uz

• Jamiyat bilan tabiatning o’zaro ta’siri jarayonining 4-bosqichida inson tomonidan tabiatni o’zlashtirish ancha tezlashdi. Ayniqsa, Yevropada ishlab chiqarish kuchlarining yanada rivojlanishi xilma-xil tabiiy resurslarni o’zlashtirish sur’atlarini keskin tezlashtirdi. Shimoliy va Janubiy Amerika, Avstraliya, Afrika, shuningdek, insoniyatning eng qadimiy beshiklaridan Osiyo hududlarini to’laroq egallash, ularni mustamlakalarga aylantirish va iqtisodiy jihatdan o’zlashtirish harakatlari mazkur taraqqiyot bosqichining asosiy mazmuniga aylangan edi. Tabiiyki, bu holat Yevropada sanoat rivojlanishida tub burilishlarning boshlanishiga asos bo’ldi. Dunyo miqyosida tabiiy landshaftlarning tez sur’atlarda o’zlashtirilishi (bo’sh yotgan yerlarning haydalib ekin maydonlariga aylantirilishi, tabiiy va ijtimoiy boyliklarning ayovsiz ishga solina borishi, temiryo’llar qurilishining avj olishi kabilar) natijasida inson faoliyatining atrof-muhitga salbiy ta’siri sekin-asta kuchayib bordi. www.arxiv.uz

• Demak, inson o’z hayoti sharoitini takomillashtirish va ko’lamini kengaytirishi yo’lida planetamizning mintaqalarida tabiat imkoniyatlaridan tobora ko’proq foydalanishga harakat qildi hamda shunga erishdi, o’ziga xos yashash muhitini yaratdi. Fanda bu geografik muhit deb ataladi. Shunday qilib, jamiyat o’z ijtimoiy faoliyati davomida tabiatdan ko’proq resurslarni oladigan va ayni vaqtda, tabiatga tobora ko’proq turli xil chiqindilarni chiqarib tashlaydigan bo’lib qoldi. O’z navbatida bu jarayon insoniyat oldiga bir-biri bilan bog’liq bo’lgan: www.arxiv.uz

• Tabiiy resurslardan oqilona va samarali foydalanish. Atrof-muhitni ifloslanishdan muhofaza qilishdek juda dolzarb muammolarni qo’yadi. www.arxiv.uz

• Insoniyat o’z hayoti va ijtimoiy faoliyati davomida turli xil tabiiy resurslar (boyliklar)dan foydalanadi. • Tabiiy resurs deb inson hayoti va faoliyati davomida bevosita foydalaniladigan barcha turdagi tabiiy ne’matlarga aytiladi. • Yer shari juda ko’p va xilma-xil tabiiy resurslarga ega. Ular yer yuzasi bo’ylab ancha notekis joylashgan. Shu sababli, alohida hududlar, mamlakatlar, materiklar tabiiy resurslar bilan turlicha ta’minlanganlar, ularning turlari va miqdoriy ko’rsatkichlari har xil. Bu holat, o’z navbatida, resurslar bilan ta’minlanganlik tushunchasini keltirib chiqaradi. www.arxiv.uz

• Tabiiy resurslar bilan ta’minlanganlik deganda tabiiy resurslarning umumiy ko’lami ko’rsatkichlari bilan ulardan foydalanish miqdori o’rtasidagi nisbat tushuniladi. U tabiiy resursning necha yillargacha yetishi yoki resurs zaxirasining aholi jon boshiga qanchadan to’g’ri kelishi ko’rsatkichlari bilan ifodalanadi. • Ko’pchilik tabiiy resurslar, eng avvalo, turli moddiy ishlab chiqarish tarmoqlari uchun qimmatli xomashyo hisoblanadi. Shu sababli sanoat xomashyolari bilan ta’minlanish muammosi ko’pchilik mamlakatlar oldida dolzarb bo’lib turadi. www.arxiv.uz

• Tabiiy resurslar asosan beshta turga: mineral, yer, suv, biologik va iqlimiy resurslarga bo’linadi. Ularning ba’zi-birlari o’z navbatida yana ham mayda va kichik turlarga taqsimlanadi. Tabiiy resurslar tabiatda kelib chiqishi, ishlatilishi xususiyatlariga ko’ra tugaydigan va tugamaydigan guruhlarga bo’linadi. Tuproq, mineral, o’simlik, hayvonot, rekreatsiya kabi resurslar tugaydigan tabiiy resurslarga kiradi. Ular o’z navbatida tiklanadigan va tiklanmaydigan guruhlarga bo’linadi. Tiklanishi mumkin bo’lgan tabiiy resurslarga tuproq, o’simlik, hayvonot, rekreatsiya, chuchuk (iste’mol) suvi kabi boyliklar kiradi. Mineral (yer osti) resurslari tiklanmaydigan tabiiy boylik hisoblanadi. www.arxiv.uz

www.arxiv.uz

• Qishloq xo'jaligi uchun yer hayot -mamotning moddiy sharti bo'libgina qolmay balki ishlab chiqarishning aktiv ashyoviy omili hamdir. Ishlab chiqarish jarayoni tuproq unumdorligi bilan, tabiiy biologik jarayonlar bilan bevosita bog'liq. Yer takror ishlab chiqarmaydigan ishlab chiqarish vositalari qatoriga kiradi. Shu munosabat bilan umuman yer resurslari va ayniqsa qishloq xo'njaligida foydalanish uchun yaroqli bo'lgan yerlar cheklangandir. Tabiatan yerning cheklanganligi undan intensiv suratda foydalanish zarurligi masalasini juda keskin qilib qo'yadi. Qishloq xo'jaligida yer ishlab chiqarishning asosiy vositasi hisoblanadi. Mamlakat yer boyliklaridan oqilona foydalanishning davlatimiz agrosiyosatini asosi bo'lib, qishloq xo'jalik ishlab chiqarishni intensivlashtirishning eng muhim shartidir. www.arxiv.uz

• Tabiatda amalda tugamaydigan tabiiy resurslar ham mavjuddir. Ular quyosh nuri, shamol, dengiz va okeanlar, yerning ichki (geotermal) energiyasidir. Tabiiy resurslar yer yuzasi bo’ylab notekis joylashgan Fors qo’ltig’i mamlakatlari neft va tabiiy gazga, And mamlakatlari mis va polimetall rudalariga, Shimoliy yarim sharning o’rta kenglikiari va ekvatorial mintaqa hududlari o’rmonlarga ancha boy. Rossiya, AQSh, Xitoy, Kanada, Braziliya, Avstraliya ка bi bir qator ulkan davlatlar amalda tabiiy resurslarning deyarli barcha xillari bilan yaxshi ta’minlangan. Shuningdck, ko’pgina mamlakatlar muhim tabiiy boyliklarning bir yoki bir nechta turlarigagina ega. Jahonda uchinchi xil mamlakatlar ham borki, ular tabiiy boyliklar, ayniqsa, mineral boyliklar bilan yetarli darajada ta’minlanmagan. www.arxiv.uz

• Tuproq juda ko'p xususiyatlarini o'zida mujassamlashtirgan tabiiy jism bo'lib, shulardan eng muhimi unumdorlik hosil etishtirish qobiliyatidir. Tuproq unumdorligi deganda o'simliklarning butun o'sish davri davomida talab etadigan miqdorda suv va oziq moddalar bilan uzluksiz ta'minlash orqali qishloq xo'jalik ekinlaridan yuqori hosil yetishtirish qobiliyati sanaladi. O’zbekistonning yer resurslari 45 mln. ga atrofida. Uning atigi 1/10 qismidan foydalaniladi xolos. Hozir 4,2 mln. ga yerlarda sug'orib dehqonchilik qilinadi. Sug'orib dehqonchilik qilinadigan hududlar anchagina, ammo suv yetishmasligi sababli ulardan foydalanib bo'lmaydi va quyidagilar. www.arxiv.uz

Yerni hech qanday ishlab chiqarish vositasi bilan almashtirib bo'lmaydi. U qishloq xo’jaligining asosi hisoblanadi. Yer tabiat maxsuli, u inson mehnati mahsuli emas. Yer hajmi jihatidan cheklangan, ya'ni uni inson hohishiga ko’ra kattalashtirib yoki kichiklashtirib bo'lmaydi. Yer abadiy ishlab chiqarish vositasi bo’lib, undan to'g'ri foydalanish kerak. www.arxiv.uz

• O’zbekiston dehqonchilikda foydalaniladigan yerlar maydoni 5-6 mln. ga bo"lib; ular sog'oriladigan va lalmi yerlardir. Bu yerlarning 1,6 mln. gektari cho'l zonasida joylashgan. Sug'oriladigan yerlar Farg'ona Zarafshon vodiylarida va quyi Amudaryo rayonida ancha maydonlarni egallaydi. www.arxiv.uz

• Yerdan foydalanishning yangi shakllari rivojlanmoqda. Bular fermer va dehqon xo'jaliklari xususiylashtirilgan chorvachilik fermalari shirkat xo'jaliklari va boshqa turdagi qishloq xo'jalik korxonalaridir. Sug'oriladigan haydalma yerlar respublika qishloq xo'jaligini va iqtisodiyotni rivojlantirishda muhim ahamiyatga ega. Sug'oriladigan yerlar mamlakat yer fondining 9,6 % ni tashkil etgan holda jami qishloq xo'jalik maxsulotlarini 98 % aynan shu yerlarda yetishtiriladi. Respublika bo'yicha lalmikor yerlar maydoni 752,7 mingga bo'lib bu yerlarda qishloq xo'jalik ekinlarini yetishtirish faqat yogMnlar hisobiga amalga oshiriladi. www.arxiv.uz

• O’zbekiston qishloq xo'jalik ishlab chiqarishni asosi sug'oriladigan dehqonchilikdir. Suv xo'jaligi (kanallar, suv omborlari, injenerlik va gidrotexnika inshoatlari) qurilish, yerning miliorativ holatini yaxshilash ishlari va boshqa tadbirlar Respublikada keng avj olib ketdi. Mirzacho'ldagi quruq yerlar o'zlashtirildi. Bu yerda paxta va qishloq xo'jaligining boshqa maxsulotlarini yetishtiradigan yirik tumanlar tashkil etildi. Qarshi, Jizzah, Zarafshon, Surxonsherobod dashtlari, Amudaryoning quyi oqimidagi yerlarni o'zlashtirish yuzasidan keng ko'lamda ishlar olib borilmoqda. Qishloq xo’jaligidan foydalaniladigan yerlar deb qishloq xo'jalik ehtiyojlari uchun berib qo'yilgan va shu maqsadlarga mo'ljallangan barcha yerlarga aytiladi. Bunday yerlar jumlasiga haydaladigan yerlar, ko'p yillik daraxtzorlar, qo'riqlar, pichanzorlar va yaylovlar kirsa, qishloq xo'jaligiga yaroqsiz yerlarga -o'rmonlar, bo'tazorlar, botqoqliklar, qum bosgan va boshqa noqulay yerlar kiradi. Haydaladigan yerlar barcha qishloq xo'jaligiga yaroqli yerlarning tahmini 15 % ni tashkil etadi. CTzbekistonda ekinlarning ko'pchiligi sug'oriladigan va shartli sug'oriladigan yerlarga yetishtiriladi. Shu munosabat bilan sug'oriladigan yerlarning har gektari juda katta ahamiyatga ega. Sug'oriladigan yerlarda tcTg'ri foydalanish ularning samaradorligini oshirib borishqishloq xo'jalik tasarrufidan chiqib ketishga ycTl qo'ymaslik Respublika qishloq xo'jaligini intensivlashning asosiy shartidir. Davlat yer fondi yer egaligi yoki yerlardan foydalanuvchilar hududidagi barcha yerlarni - haydalma yerlar, daraxtzor, yaylov, pichanzor, o'rmonzor, bo'z yerlar qishloq xo'jaligida foydalanilmaydigan yerlarning jamini o'z ichiga oladi. Respublikaning umumiy yer fondi 44797,7 mingga, barcha qishloq xo'jalik yerlari 22446,1 mingga yoki Respublika yer fondining 50,5 % ni qishloq xo'jalik turlari 17346,2 minggani, shundan sug'oriladigan yerlar maydoni 3281,1 minggani tashkil etadi. (2006). Qishloq xo'jalik maqsadlarida foydalaniladigan yerlar eng qimmatli hisoblanib, ular qishloq xo'jalik ishlab chiqarishni ta'minlash bilan birga barcha agrolandshaftlar hamda qulay tabiiy muhit yaratish jihatidan ham muhimdir. Rspublika bo'yicha qishloq xo'jalik maqsadlari uchun mo'ljallangan yerlarning tarkibi va o'zgarish jarayonida umumiy qishloq xo'jalik yer turlari maydonining kamayib borishi kuzatilmoqda. www.arxiv.uz

• Yer fondining eng qimmatli qismi sug'oriladigan yerlardir. Har bir gektar sug'oriladigan yer undan tcTg'ri foydalanib borilganida beradigan maxsuloti jihatidan 6-7 gektar lalmi shudgorga, 50 gektar baland tog" yaylovlariga va 1000 gektar cho'l yavlovlarga teng keladi. Shu munosabat bilan sug'oriladigan yerlarning qishloq xo'jalik tasarrufida chiqib qolishiga yo'l qo'ymaslik nihoyatda muhim. Yangi yerlarni o'zlashtirish tuman va qishloq xo'jalik ishlab chiqarishga kiritib borish yo'li bilan qishloq xo'jaligini rivojlantirishni cheksiz davom ettirib bo'lmaydi, chunki qaytib dehqonchilik qilishga yaroqli yerlar cheklangandir. Yerdan yuqori unum bilan foydalanishda maqsad eng kam mehnat va mablag' sarf qilgan holda har bir gektar yer maydonida ko'proq miqdorda maxsulot olishdir. Shundan kelib chiqib kam mehnat va mablag" sarflagan holda yer maydoni birligidan olinadigan yalpi maxsulot yerdan foydalanish samaradorligining asosiy ko'rsatkich deb qabul qilingan. Maxsulot yetishtirish uning dehqonchilikdan yoki chorvachilikdan olinishiga qarab 100 gektar haydaladigan yerlarga yoki aniq eiin maydonlariga nisbatan hisob qilib aniqlanadi. www.arxiv.uz

• Qishloq xo'jalik korxonalari faoliyatini qiyosiy baholashda rasm boMgan amaliyotdan yerlardan foydalanish darajasi ko'pchilik hollarda ishlab chiqarishning oxirgi natijalariga qarab belgilanadi. Yerdan foydalanishning yakunlovchi natural ko'rsatkichlaridan biri ekinlar hosildorligidir. www.arxiv.uz

Yer resurslari muhofazasi doimiy e’tiborda • Mutaxassislarning ma’lumotiga ko‘ra, turli tabiiy omillar va inson faoliyati natijasida sayyoramizning o‘ttiz foiz maydonida degradatsiya ta’siri kuzatilmoqda. Bu – millionlab insonlarning hayoti, salomatligi, turmush tarzi va kelajak taqdiriga tahdid solmoqda. • Ekologiya sohasida o‘z yechimini kutayotgan ushbu dolzarb masalalarning yechimini topish, salbiy ta’sirlarni yumshatish va yer resurslaridan oqilona foydalanish maqsadida 22 aprel – Xalqaro yerni muhofazalash kuni sifatida keng nishonlanadi. Mazkur sana munosabati bilan Toshkent viloyati Angren shahrida bo‘lib o‘tgan ilmiy-amaliy anjuman yurtimiz yer resurslaridan foydalanish bilan bog‘liq ekologik qonunchilik va amaliy loyihalar samaralariga bag‘ishlandi. www.arxiv.uz

• O‘zbekiston Tabiatni muhofaza qilish davlat qo‘mitasi tomonidan bir qator tashkilotlar bilan hamkorlikda tashkil etilgan tadbirda olimlar, sanoatchilar, jurnalistlar, ekologlar ishtirok etdi. • Prezidentimiz Islom Karimov rahnamoligida atrof-muhitni muhofazalash borasida amalga oshirilayotgan keng ko‘lamli ishlar jarayonida yer resurslaridan oqilona foydalanishga alohida e’tibor qaratilmoqda. 2010 yilda atrof-muhit muhofazasi bo‘yicha davlat va hududiy dasturlarning bajarilishi natijasida Buxoro, Qashqadaryo, Surxondaryo, Namangan va Navoiy viloyatlarida 32 ming gektardan ko‘proq yerning meliorativ holati yaxshilandi. Tog‘-kon ishlari oqibatida buzilgan 459 gektardan ko‘proq yer rekultivatsiya qilinib, tabiiy holati qayta tiklandi. www.arxiv.uz

• Davlatimiz rahbarining 2008 yil 19 martdagi “2008-2012 yillar davrida sug‘oriladigan yerlarning meliorativ holatini yaxshilash Davlat dasturi to‘g‘risida”gi qarori bu sohadagi amaliy ishlar ko‘lamini yanada kengaytirish va yerdan oqilona foydalanishda muhim omil bo‘lmoqda. Mazkur qarorga ko‘ra, melioratsiya inshootlarini qurish, rekonstruksiya qilish, tiklash va ta’mirlash, texnik va texnologik jarayonlarni takomillashtirish bo‘yicha izchil ish olib borilayotir. Bunday tadbirlar samarasida istiqlol yillarida yurtimizdagi 240 ming gektar yerning meliorativ holati yaxshilandi. • Ishlab chiqarishda tabiatga yetkazilayotgan salbiy ta’sirlarni kamaytirish “O‘zbekko‘mir” ochiq aksiyadorlik jamiyati faoliyatining ham muhim yo‘nalishlaridan. Angren ko‘mir konida amalga oshirilayotgan ekologik loyihalash, texnik va texnologik modernizatsiyalash ishlari bunga misol bo‘la oladi. www.arxiv.uz

• Mamlakatimiz iqtisodiyoti uchun zarur bo‘lgan ko‘mirning asosiy qismi qazib olinayotgan ushbu kon va uning hududida faoliyatni tabiat bilan mutanosib tarzda tashkil etish – doimiy e’tiborda. Qazishma ishlari oqibatida holati buzilgan maydonlar rekultivatsiya qilinib, 566 gektardan ortiqroq yer yana yaroqli holga keltirildi. • “ O‘zbekko‘mir” ochiq aksiyadorlik jamiyati bosh muhandisi o‘rinbosari Aliqul O‘rinboyevning aytishicha, konda ishlatilayotgan texnikani yangilash dasturi bo‘yicha qazish ishlarini bajaradigan ikkita zamonaviy ekskavator ishga tushirildi. Dasturda barcha texnik va texnologik jarayonni yangilash ko‘zda tutilgan. Bu esa ishlab chiqarish hajmini oshirish va uning atrof-muhitga salbiy ta’sirini kamaytirish imkonini beradi. www.arxiv.uz

• Shuningdek, korxona atrofidagi 40 gektar yerda yaratilayotgan yangi bog‘, 53 gektarlik ekinzor bu boradagi ishlarning uzviy davomidir. Angren tabiatni muhofaza qilish mintaqaviy qo‘mitasi ma’lumotlariga ko‘ra, amalga oshirilayotgan ana shunday ekologik loyihalar samarasida, havoga chiqarilayotgan chiqindilar o‘tgan yili 2009 yildagiga nisbatan 2 ming 100 tonna kamaygan. • Anjumanda yerlar degradatsiyasi muammosining oldini olish bo‘yicha ko‘rilayotgan choralar samaradorligini oshirish, ko‘mir sanoatining rivojlanish istiqbollarida ekologik muvozanatni hisobga olish, yer resurslarini boshqarish bo‘yicha xalqaro loyihalar ko‘lamini kengaytirish, ekologik targ‘ibot ishlari ta’sirchanligini oshirish bilan bog‘liq vazifalarga oid ma’ruzalar tinglandi. www.arxiv.uz

O'xshashlar

Dunyo yer resurslari va ulardan foydalanish

Dunyo okeanini biologik resurslari

O’zbekistonning geografik o’rni

Dunyo okeani

Dunyo toponimikasi