Avstraliya faunistik oblasti hayvonoti dunyosi - Geografiya - Slaydlar

Avstraliya faunistik oblasti hayvonoti dunyosi

Yuklangan vaqt:

23.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

2275.9248046875 KB

Ko'chirib olish

Avstraliya faunistik oblasti hayvonoti dunyosi

• Avstraliya zoogeografik oblasti Avstraliya, Tasmaniya, Timor, Yangi Gvineya, kenguru, King, Flinders kabi orollarni, Bismak, Salomonov arxipilaglarini o’z tarkibiga oladi. • Avstraliyaning tabiiy sharoiti uning geografik joylashuvi, relefi va iqlimi bilan bog’liq. Materiknging shimoliy qismi tropik, markaziy qismi subtropik, janubiy qism mo’`tadil mintaqadi joylashgan.

• Shu sababli bu joyda asosan tropik va subtropik iqlim hukmron. Faqat materikning janubiy qismi va Tasmaniyada mo’`tadil iqlim kuzatiladi. Yangi Gvineya tropik zonada joylashgan bo’lib, uning asosiy-hududi tropik o’rmonlar bilan egallagan. • Tog’ tizmalari materikning chekka qismlarida shakllangan bo’lib, asosiy yog’inlarni ushlab qoladi. Natijada markaziy qismida nam tanqisligi kuzatiladi. Shu sababli materikning asosiy qismini cho’l, chalacho’l, dasht savanna va ba`zan juda zich qoplamlarni hosil qiluvchi akatciya va boshqa qurg’oqchilikka chidamli daraxt va butalardan tiashkil topgan skreblar egallaydi.

• Sharqiy va janubiy-sharqiy qismlarida yirik ekvaliptlprdpn tashkil topgan o’rmonlar, janubiy qismida esa akatciyadan iborat o’rmonlar uchraydi. Yil davomidagi o’rtacha namlik Avstraliyaning turli hududlarida turlicha bo’lib, o’ziga xos floristik tarkibning shakllanishiga olib kelgan. Flora tarkibida doimiy yashil o’rmonlar (ochiq urug’lilar) dan tortib toropik o’rmonlarigacha o’ziga xos o’simlik qoplamlari shakllangan. Bunday floristik tarkib hudud faunasi belgtlashda alohida ahamiyatga ega.

• Hozirda Avstraliyaning barcha hududlarida yoppasiga turli hayvon turlari (asosan evropa hayvonlari) introduktciya qilingan va bu jarayon davom etmoqda. Bunday turlar ongli ravishda va tasodifan kelib qolgan bo’lib, u yoki bu darajada hududning biokomplekslariga o’z ta`sirini o’tkazmoqda. Shunday turlarning ayrimlari shu darajada tez ko’payib ketganki, ular davlat uchun xavf tug’dirishi darajasiga etgan.

• Jumladan, quyonlarning keltirilishi o’tloqlarning asosiy qismini yo’qolib ketishiga sabab bo’lgan. Oqibatda xaltalilarning tur soni va zichligi kamayib ketgan. Natijada kengurularning ayrim turlari xaltali bo’ri, bir necha tur vombatlar qirilib ketgan. Avstraliyada hozirda bug’ular, serna, evropa tulkisi, rusak tovushqoni va boshqa qator kelgindi turlarni uchratish mumkin.

• Avstraliya oblastining faunasi tarkibidagi dastlabki, tabiiy shakllangan turlarning ko’pchiligi yo’qolib ketish xavfi ostida turibdi. Aynan shu sababli hozirda Avstraliyaga hayvonlarni olib kelishni ta`qiqlovchi juda qattiq qonunlar amal qilmoqda. Xuddi shunday noyob mahalliy turlarni hududdan olib ketishni cheklovchi qonunlar ham joriy qilingan. Yo’qolib ketayotgan endemiklarni qo’riqxonalar orqali saqlab qolish tadbirlari amalga oshirilmoqda.

• Avstraliyaning faunasi tarkibiga olib kelingan har qanday tur u yoki bu darajada mahalliy faunaga o’z ta`sirini o’tkazadi. Jumladan, Avstraliyaga qoramollarning olib kelinishi dasht zonalarida ko’plab go’ngning yig’ilishiga sabab bo’lgan. Oqibatda odatda xaltalilarning ekskrimentlari bilan oziqlanuvchi mahalliy go’ng qo’ng’izlar qoramollarning ekskrimentlarini iste`mol qilib (qayta ishlab) ulgurmagan.

• Natijada go’ng o’tchil o’simliklarning rivojlanishiga to’sqinlik qilgan. Mazkur muammoni hal qilish maqsadida Avstraliyaga Evropa va Amerika faunasidan bir necha tardagi kaprofag qo’ng’izlar olib kelingan. Ulardan 6-tur qo’ng’izlar muvaffaqiyatli iqlimlashtirilgan. Bu qo’ng’izlar go’ngni tuproq orasiga olib kirib uning unumdorligini oshirgan. Shu bilan birga go’ng bilan oziqlanuvchi chivinlarning sonini qisqarishiga sabab bo’lgan. Ko’rinib turibdiki, fauna tarkibiga birta turning kiritilishi u bilan bog’liq qator masalalarni hal qilish muammosini keltirib chiqargan.

• Evropa tulkisining Avstraliyaga keltirilishidan asosiy maqsad tulki ovini uyushtirish bo’lgan. Ammo tulkilarning o’zlari mayda xaltalilarni ov qilishni o’zlashtirishgan va oqibatda ayrim joylarda ularning butunlay qirilib ketishiga sabab bo’lgan. • Insonning bevosita va bilvosita ta`siri ostida muayyan hududning mahalliy faunasi albatta tur tarkibi va soni jihatidan o’zgaradi. B.Grjimek (1977) ma`lumotlariga ko’ra keyingi 400-yil ichida 130- turdagi sut emizuvchilar va qushlar qirilib ketgan. Shundan 76-turi birinchi jahon urushidan keyin qirilib ketganligi aniqlangan. Yana 550- tur hayvonlar butunlay yo’qolib ketish xavfi ostida turibdi.

• Juda ko’pchilik hayvonlar inson tomonidan tasodifiy ravishda ham kelib qolgan. Bunday hayvonlarga birinchi navbatda turli ekto va endoparazitlar hamda insonning yo’ldoshiga aylangan sinantrop turlarni misol qilish mumkin. Jumladan, kulrang va qora kalamushlar, uy sichqonlari, burga va kanalar turli hayvonlar yoki boshqa ob`ektlar orqali kirib kelgan.

• Inson tomonidan ongli va tasodifiy ravishda hayvonlarning bir yashash muhitidan ikkinchisiga tashilishi hayvonlarning tarqalish imkoniyatlarini cheksiz oshiradi. Hatto ekologik vagilligi past darajada bo’lgan turlar ham keng tarqalish, yangi muhitni egallash imkoniga ega bo’lishadi. Hayvonlarning tabiiy ravishda kechib o’tishi qiyin bo’lgan to’siqlari antropogen omillar yordamida juda qisqa muddatda bartaraf qilinadi. Ammo shuni qayd qilish lozimki, inson tomonidan yoki tasodifiy kelib qolgan turlarning barchasi ham uzoq muddat yangi sharoitda yashab ketolmaydi.

• Evropa chumolilari va tuproq chuvalchanglari Avstraliya va boshqa qator oblastlarda (Janubiy Amerika, Janubiy Afrika, Yangi- Zelandiya) ancha tez tarqalib ketgan. Buning asosiy sababi mahalliy turlarning chekinishi (siqib chiqarilishi) ya`ni raqobatga bardosh berolmaganligidir. Ayni vaqtda Avstraliyada tuproq chuvalchanglarining mahalliy turlarni topish juda qiyin.

O'xshashlar

Avstraliya

Avstraliya

Floristik oblastlar

Avstraliya va Okeaniya

Okeanlarning organik dunyosi