Amerika Qo’shma Shtatlari - Geografiya - Slaydlar

Amerika Qo’shma Shtatlari

Yuklangan vaqt:

23.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

2158.501953125 KB

Ko'chirib olish

Amerika Qo’shma Shtatlari AQSH maydoniga ko’ra dunyoda 4- o’rinda turadi (9529 mln km2).

Geografik o'rni va mamlakat haqida umuraiy ma'lumotlar. AQSH yer maydoni butun G'arbiy Yevropa mamlakatlarinikidan katta boiishiga qaramay Rossiyadan keyingi o'rinda turadi. Mamlakat 50 ta shtat va Kolumbiya Federal okrugidan iborat. Asosiy 48 ta shtati Shimoliy Amerika materigining janubiy va markaziy qismida joylashgan.

U tarkibiga ko’ra 3 qismdan iborat: AQSH ning asosiy qisim, Alyaska, Gavayi orollari. Iqtisodiy geografik o’rni juda qulay. 12 ming km masofada 2 okean orasida joylashganligi, Kanada va Meksika bilan chegaradoshligi va h.k. AQSH ning Karib havzasi (Puerto-Riko, Virgin orollar) va Tinch okeanida (Sharqiy Samoa, Guam) bir qator orollar va vosiylikdagi territoriyalaridan: Marshal, Mikroneziya, Palau kabilar 1990-95 yillari mustaqil davlatlarga aylandi, lekin Mariana orollari hamon vosiy. AQSH ning chekka janubiy subekvatorial, asosiy qismi subtropik, shimoliy qismi mo’tadil iqlim mintaqasida joylashgan. AQSH da barcha foydali Qazilmalar uchraydi, Ayniqsa toshko’mir, neft, gaz, uran, alyuminiy, mis, oltin va h.k. Toshko’mir va ayniqsa rudali foydali qazilmalar AQSHning sharqiy qismida Appalachi tog’laida keng tarqalgan.2A 01 0217 31 15 1B 04 20 0B 02 1A 1A 01 09 28 0F 01 10 01 11 01 0A 1C 01 08 06

Aholisi 266 mln (1998 y), 291,5 mln kishi (2003 y), 302,0 mln (2008-yilning 1- yanvarida olingan ma'lumotga ko'ra) bo’lib, aholi soniga ko’ra dunyoda 3- o’rinda turadi. Tug’ilish koeffisienti 14 ‰, o’lim 9‰ . 15 yoshgacha bo’lganlar jami aholining 21 % ini, 64 yoshdan o’tganlar 13 % ini tashkil etadi. O’rtacha umr 74-80 yosh. 1 ayolga 2 bola to’g’ri keladi. YAMD 34280 $ (2001y).AQSH aholisini asosan Yevropadan ko’chib kelganlar, Afrikadan qul qilib olib kelingan negrlar tashkil etar edi. Hozirda aholisining 95 % ini AQSH da tug’ilganlar tashkil etadi. Hozirda negr aholi 29,2 mln kishini (12%) ispan tilida so’zlashuvchi amerikaliklar 17 mln, indeyeslar esa 1,4 mln kishini tashkil etadi. Davlat tili ingliz tili. Aholisi 266 mln (1998 y), 291,5 mln kishi (2003 y), 302,0 mln (2008-yilning 1- yanvarida olingan ma'lumotga ko'ra) bo’lib, aholi soniga ko’ra dunyoda 3- o’rinda turadi. Tug’ilish koeffisienti 14 ‰, o’lim 9‰ . 15 yoshgacha bo’lganlar jami aholining 21 % ini, 64 yoshdan o’tganlar 13 % ini tashkil etadi. O’rtacha umr 74-80 yosh. 1 ayolga 2 bola to’g’ri keladi. YAMD 34280 $ (2001y).AQSH aholisini asosan Yevropadan ko’chib kelganlar, Afrikadan qul qilib olib kelingan negrlar tashkil etar edi. Hozirda aholisining 95 % ini AQSH da tug’ilganlar tashkil etadi. Hozirda negr aholi 29,2 mln kishini (12%) ispan tilida so’zlashuvchi amerikaliklar 17 mln, indeyeslar esa 1,4 mln kishini tashkil etadi. Davlat tili ingliz tili.

Aholi soni tabiiy ko'payish hisobiga ham, immigratsiya hisobiga ham o'smoqda. Mamlakatda keyingi yillarda aholining har mingtasida 16 bola tug'ilmoqda, 9 kishi o'lmoqda. Tabiiy ko'payish koeffitsiyenti 7 promillega teng. O'rtacha umr davri erkaklar uchun 77 yoshni, ayollarda 82 yoshni tashkil etadi. AQSH ahoHsining o'rtacha zichligi iqtisodiy rivojlangan Yevropa mamlakatlaridan ancha past (o'rtacha 1 km 2 maydonga 32 kishi). Aholi notekis taqsimlangan. Aholisining soniga ko'ra yirik shtatlar quyidagilar: Kaliforniya (36 mln. kishi), Nyu-York (22 mln. kishi), Texas (20 mln. kishi), Florida (16 mln. kishi). Umuman, mamlakatning iqtisodiy rivojlangan, yuqori darajada sanoatlashgan hududlarida aholining deyarli 2/3 qismi istiqomat qiladi (Bosvash, Chpits, Sansan). AQSH jahonning yirik urbanizatsiyalashgan hududlaridan biridir (shaharlarda yashovchilar ulushi 80,8%). Millioner shaharlar qatoriga Nyu-York, Chikago, Los-Anjeles, Xyuston, Filadelfiya, Detroyt, Dallas, Sietl, Boston, San-Fransisko va boshqalar kiradi.

XO'JALIGI Jahon mamlakatlari orasidan AQSH singari e'tiborni o'ziga kuchli jalb qilgan davlatni topish mushkul. U dunyodagi yirik davlatlardan biri bo'lib, ko'p sohalarda — jahon siyosatida ham hal qiluvchi rol o'ynaydi. AQSH yirik iqtisodiy, ilmiy-texnikaviy hamda harbiy zaxiralarga ega. Shu jumladan, neft, tabiiy gaz, ko'mir va po'lat ishlash bo'yicha 3 ta yetakchi jahon davlatlari qatoriga kiradi. Elektroenergiya ishlab chiqarish bo'yicha esa AQSH yagona yetakchi davlat hisoblanadi. Elektrotexnika, elektronika va aerokosmik mahsulotlari sifati, avtomobilsoziik, kemasozlik va samolyotsozlik tarmoqlari va kimyo sanoatining rivojlanish darajasi bo'yicha AQSH dunyoda peshqadamlik mavqeyini saqlab turibdi. Don mahsuiotlarini yetishtirishda jahonda ikkinchi, qishloq xo'jalik mahsulotlarini eksport qilish bo'yicha birinchi o'rinni egallaydi. Amerika iqtisodiyotida kapitaining markazlashuvi asosiy belgi hisoblanadi. Amerikaning yirik korporatsiyalari o'zi amalga oshirayotgan ishlari bo'yicha transmilliy xarakterga ega. Jahonning yirik 500 ta TMKlari orasida 100 dan ziyodi AQSH da joylashgan. Ro'yxat boshida «Jeneral Motors», «Exxon», «Ford Motors» va «IBM» turadi.4B 02 07 4F4C

Qorametallurgiya . Sanoatning bu tarmog'ini «muammo»ga boy deb aytish mumkin. Boshqa iqtisodiy rivojlangan mamlakatlar singari AQSH da qorametall eritish qisqarmoqda (XX asrning 90-yillari boshida, taxminan, 100 mln.t, hozirda 75—80 mln.t). Bu sohada ishlovchilar soni ham kamayib ketmoqda. Qorametallarni eritish jarayonini mamlakatda bir nechta yirik kompaniyalar nazorat qiladi. Shularning eng mashhuri — «Yunayted Steyts Stil» korporatsiyasidir. Rangli metallurgiya. AQSH rangli metallarning asosiy turlarini yirik ishlab chiqaruvchisi hisoblanadi. Mis, rux, qo'rg'oshin eritish zavodlari Montana, Yuta, Aydaxo, Arizona shtatlarida rnavjud. Yirik rangli metallurgiya rayoni Tinch okeani sohilining Shimoli-g'arbiy qismida jovlashgan.

Mashinasozlik va metallni qayta ishlash sanoati AQSH sanoatidagi eng yirik tarmoq hisoblanadi. Unga sanoatda jami band aholining 40% i to'g'ri keladi. AQSH mashinasozligini o'n minglab korxonalar va minglab firmalar tashkil etadi, lekin shularning ichida bir nechta yirik monopoliyalar hukmronlik qiladi.

Avtomobilsozlik tarmog'i AQSH ning 20 ta shtatida mavjud Michigan shtatidagi Detroyt shahri mamlakatning «avtomobil poytaxti» hisoblanadi Bu rayonning hamma katta shaharlari (Toledo, Chikago, Klivlend, Buffalo va boshqalar) avtomobilsozlik markazlaridir.kompyuter ishlab chiqarishda — «Interneyshnl Braries Mashins» (IBM) shular jumlasidandir. elektfonikada — «Jeneral elektroniks»,aviasozlikda — «Boing», «Makdonald Duglas», «Lokxid»;Avtomobilsozlikda — «Jeneral Motors», «Ford Motors»;

Aviatsiya sanoati — AQSH xo'jaligning yirik tarmoqlaridah biri. Uning tarkibiga raketasoziik va kosimk mexanika ishlab chiqarish ham kiritiladi. Yirik monopoliyalari: «Boing», «Makdonald Duglas», «Lokxid». «Boing» esa jahondagi eng yirik aviatsiya sanoati korporatsiyasidir. AQSH da keinasozlik markazlaii Atlantika okeani va Meksika qo'ltig'i sohillaridagi shaharlarda joylashgan.

Ma’lumki, XVI asrda SHimoliy Amerika Ispaniya, Angliya, Fransiya mustamlakasi edi. XVII asrning 1- yarmida negrlar keltirilgan. AQSH – rasmiy jihatidan 1776-yil Angliyaning 13 mustamlakasini birlashishidan tashkil topgan. AQSH da 50 ta shtat va 1ta federal okrug (Kolumbiya) dan tashkil topdi. Aholisining o’rtacha zichligi 1 km2 ga 30 kishi. AQSH uchun shahar aglomerasiyalari xos xususiyat bo’lib, hozirda AQSH da 7 ta millioner shahar va 40 ta millioner aglomerasiyalar mavjud. Ularda AQSH aholisining yarmi yashaydi. AQSH uchun megopolislar xosdir. Davlat tuzumiga ko’ra – AQSH federativ respublika. 2707 0115 32 3505 39 16 08 010D 01 2C 08 0C 41 08 19 06

Ikkinchi jahon urushidan keyin 1990 – yillargacha AQSH dunyoda militarizmning markazlaridan biri bo’lgan va bir qator harbiy-siyosiy bloklarga bosh bo’lgan. Masalan NATO SENTO ANZYUS SEATO

AQSH da qonun chiqaruvchi organ – AQSH kongresi Kongres vakillar palatasi va senatdan iborat. Siyosiy partiyalari: K o m m u n isti k p arti ya. D e m o krati k p arti ya. R e sp u b likach ilar p arti yasi.

AQSH XIX asrning oxiridayoq sanoat mahsulotining hajmi bo’yicha Buyuk Britaniyadan o’zib ketib dunyoda birinchi o’ringa chiqib oldi va hamon birinchi o’rinda. AQSH sanoatning deyarli barcha sohalari bo’yicha dunyoda etakchi, ayniqsa aviaraketa – kosmos, hisoblash texnikasi, harbiy, AES lar quvvati va h.k. AQSH sanoati yuksak darajasi, ishlab chiqarish va xududiy konsenrasiyasi (to’planganligi) bilan ajralib turadi. Masalan, Michigan (avto), Kaliforniya (kosmos), Texas (kimyo), Arizona (makka) va h.k. AQSH da barcha sanoat tarmoqlari mavjud, lekin AQSH sanoatini avvalo avtomobilsozlik, aviaraketa-kosmos, elektrotexnika va neft sanoati belgilaydi. AQSH qishloq xo’jaligi ishlab chiqarishning hajmiga ko’ra dunyoda etakchi. Masalan: g’alla yalpi hosilining 1/3 qismi, g’alla eksportining yarmiga yaqini AQSH ga to’g’ri keladi.

AQSH barcha transport turlarining rivojlanganlik darajasiga ko’ra ham jahonda etakchi. Uning xarakterli hususiyatlari – transportning barcha turlarini rivojlanganligi, yuk va yo’lovchi tashish hajmining kattaligi, yuklarning uzoq masofaga tashilishi, avtotranspotning alohida mavqega ega ekanligi. Masalan: 90-yillarda mamlakatda avtomobillar avtoparklarda 200 mln ga etdi.

AQSH dehqonchiligida asosiy donli ekinlar 1- navbatda bug’doy ekiladi. Bug’doy jami ekin maydonining 2/3 qismiga ekiladi. Bundan tashqari makkajo’xori, oqjo’xori, soya, qand lavlagi, shakar qamish, sabzavot va mevalar muhim o’rin tutadi. AQSH chorvachiligidagi etakchi yo’nalishlar: sut-go’sht uchun qoramol, cho’chqachilik, parrandachilik (broyler) keng tarqalgan. 1994-yil AQSH da 101 mln qoramol (3-o’rin), 54 mln cho’chqa, 10,4 mln qo’y bor edi. AQSH qishloq xo’jaligida yiliga 300 mln t. dan ortiq boshoqli va dukkakli don (1986-yil 31,7 mln t) etishtiriladi. Shu jumladan 1986 –yil 56,8 mln t. bug’doy ( 3,7 mln t. paxta tolasi yetishtirilgan.

AQSH da transport tarmoqlarining asosini kenglik va meridional yo’nalishdagi transkontinental magistrallar tashkil etadi. Temir yo’llarining umumiy uzunligi 245 000 km, avtoyo’llar esa 5 mln km. AQSHda tashiladigan jami yukning 18,2 % i dengiz transportida, 25,4 % i avtomobil transportida, 30,3 % i temir yo’l transportida, 16,5 % i quvur transportida, 9,3 % i ichki suv transportida, 0,3 % i havo transportida tashiladi. AQSHda tashiladigan jami yo’lovchining 88,2 % i avtomobil transportida, 0,3 % i temir yo’l transportida, 11,3% i havo transportida, 0,2 % i boshqa transport turlarida tashiladi.

O'xshashlar

Janubiy Amerika xalqlari etnologoyasi

Braziliya Federativ Respublikasi

AQSH qishloq xo'jaligi

AQSH aholisining tarkibiy xususiyatlari

Turkmaniston Respublikasi