logo
  1. Bosh sahifa
  2. Slaydlar
  3. Geodeziya
  4. Planli va balandlik geodezik tarmoqlarni joyga o’rnatish

Planli va balandlik geodezik tarmoqlarni joyga o’rnatish

Yuklangan vaqt:

22.05.2024

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

2059.78125 KB
Ko'chirib olish
“ TIQXMMI” MILLIY TADQIQOT UNIVERSITETINING QARSHI IRRIGATSIYA VA AGROTEXNOLOGIYALAR INSTITUTI FAN Injenerlik geodeziyasi MAVZU 03 Planli va balandlik geodezik tarmoqlarni joyga o’rnatish REJA: 1. Tarmoqlar turlari, ularning aniqligiga bo‘lgan talablar. 2. Tarmoqlar aniqligini hisoblash. 3. Triangulyasiya va poligonometriya yo‘llari va tarmog‘ini loyihalash, aniqligini baholash. 4. Yirik masshtabli s’yomkalar va ularning xususiyatlari. 5. Yirik masshtabli topografik s’yomkalar bajarilish usullari. GEODEZIK TARMOQLAR  Yerning katta qismida yoki biron-bir davlat hududida, ma’lum geometrik shaklda va mumkin qadar bir xil oraliqda joylashgan, markazlari joyda mustahkam qilib o‘rnatilgan, bitta sistemada koordinatalari ( x, у) va balandliklari ( Н ) ma’lum yoki koordinatalari ( x, у ) va balandliklari ( Н ) alohida aniqlangan punktlar (nuqtalar) tizimiga bosh geodezik tarmoqlar yoki davlat geodezik tarmoqlari deyiladi. Geodezik tarmoqlar planli-balandlik ( x , y va H ma’lum), faqat planli ( x , y ma’lum) va faqat balandlik ( H ma’lum) tarmoqlariga bo‘linadi.  Katta hududda bitta koordinatalar va balandliklar sistemasida qurilgan geodezik tarmoqlar shu hududda s’yomka ishlarini har xil joylarda, har xil vaqtda, bir-biriga bog‘liq bo‘lmagan holda tashkil qilib, ularning natijasidan foydalanib, hududni umumiy kartasini tuzish imkonini beradi. Bundan tashqari geodezik o‘lchashlar xatosini butun hudud bo‘yicha teng tarqalish imkonini beradi hamda ular darajasini tekshirib borishni ta’minlaydi. 14 01 0A 1E191F2B192A1A 2B231A1D23211B231A 1D 010203 08 06 39 38 0102 3908 06 3908 2A1C211C 20 01 35 07 282308 08 2B232D1B 3C232C 01 3508 0703 2B232D1B342B3908 0803 2B232D1B342B3908 29 01 32232A2A2308 2C 181F221B231A20233508 2C 2A34 29 20  Geodezik tarmoqlar umumiydan xususiyga o‘tish tarzida quriladi, ya’ni, avval katta hududda siyrak va juda yuqori aniqlikdagi punktlar (nuqtalar) tarmog’i hosil qilinadi, keyin esa tarmoq punktlari bosqichma-bosqich zichlashtiriladi, bunda har bir keyingi bosqich oldingisiga bog’lanadi va aniqligi esa pasayib boradi. GEODEZIK TARMOQLAR  Geodezik tarmoqlar asosan 4 ta turga bo’linadi: 1. Davlat 2. Zichlashtirish 3. S’yomka 4. Maxsus.  Barcha turdagi tarmoqlarni barpo etishda davlat tayanch tarmoqlaridan asos sifatida foydalaniladi.  Davlat geodeziya tarmogʻi burchak va masofalarni oʻlchashning aniqligi, tarmoq tomonlari uzunligi va ketma-ket rivojlanish tartibi bilan bir- biridan farq qiluvchi 1, 2, 3 va 4 toifali tarmoqlarga boʻlingan.1411 01 1419 40 01 3D23 2324 01 0C23 2A231A 29 INJENER–GEODEZIK TARMOQLAR Planli va balandlik injener – geodezik tarmoqlar 1) shaharlar hududida 2) yirik sanoat va energetik ob’ektlarda tuziladi. Planli va balandlik injener – geodezik tarmoqlar 1) loyihaviy – qidiruv 2) qurilish ishlarida 3) bino va inshootlarni deformatsiyalarini kuzatish uchun asos bo‘lib xizmat qiladi. 030F2F 271B 40 271B 40 2019 PLANLI INJENER–GEODEZIK TARMOQLAR Planli injener geodezik tarmoqlar quyidagi turlarga bo’linadi: TRIANGULYASIYA POLIGONAMETRIYA TRILATERATSIYA CHIZIQLI-BURCHAK GEODEZIK QURILISH TO’RI 27 02 27 02 44 14 Planli injener-geodezik tarmoqlarni yaratilishi va qo’llanishi  Inshoatlarni loyihalash va qurilish maydonlarida qidiruv ishlarini bajarishda, shahar va posyolkalarni bosh planlarini tuzishda, sanoat, gidrotexnik, transport inshoatlarini texnik loyihalari va ishchi chizmalarini tuzishda injenerlik geodezik tarmoqlarni yaratish zaruriyati tug‘iladi.  Shaharlar, yirik sanoat korxonalari, energetik va gidrotexnik ob’ektlar xududida qurilgan geodezik asoslar loyihani joyiga ko‘chirish va inshoatlardan foydalanish davrida ularning deformatsiyalarini kuzatish ishlarini bajarishda ham foydalaniladi.  Planli injener-geodezik tarmoqlar aniqligi, zichligi va barqarorligiga bo‘lgan talablar turlicha bo‘ladi. Bu qidiruv, loyihalash, qurishda va injener-geodezik inshootlardan foydalanishda echiladigan masalalarning turiga bog‘liq.  Normativ-texnik hujjatlarda standartlashtiriladigan geodeziya tarmoqlarining asosiy parametrlari quyidagilardan iborat: • nuqtalar zichligi; • nuqtalar orasidagi masofa; • nuqtalarning rejadagi va balandlikdagi nisbiy joylashuvining o‘rta-kvadrat xatosi; • nuqtalar koordinatalarini aniqlashda o'rta kvadrat xatosi .27 2C1F PLANLI TARMOQ LAR TASNIFI Planli tayanch geodezik tarmoq, s’yomka tarmog’i Burchak o’lchash o’rta kv. xatosi, s Tamon o’lchash chekli xatoligi 4 sinf 3 1:25 000 1-razryad 5 1:10 000 2-razryad 10 1:5000 2709 MAXSUS GEODEZIK TARMOQLAR  Alohida injenerlik inshootlarini qurishni ta'minlash, shuningdek, bir qator ilmiy muammolarni hal qilish uchun maxsus geodezik tarmoqlar yaratiladi. Qidiruv va qurilish maydonchalarida geodezik asos ko'rinishidagi tarmoqlar yaratish "umumiydan xususiyga" tamoyili bo'yicha bir necha bosqichda amalga oshiriladi.  Bu tarmoqlarning maqsadi qidiruv maydonchasini s’yomka ishlarini bajarish uchun yetarli yetarli planli-balandlik punktlar bilan ta’minlashdan iborat. Asosni yaratishda bosqichlar soni maydonning o'lchamiga bog'liq. Agar qidiruv maydoni 1 km 2 dan oshmasa, u holda geodezik planli tayanch tarmog'i qurilmaydi, faqat teodolit yo’li ko'rinishida s’yomka tarmog'i quriladi, ya'ni bir bosqichda. Qidiruv maydoni 10 dan 25 km 2 gacha bo'lganda, geodezik planli tayanch tarmog'i 4-sinf, shuningdek 1 va 2 razryadli tarmoq shaklida yaratilishi mumkin.  Bu tarmoqlar teodolit yo'llari ko'rinishidagi s’yomka tarmoqlari bilan zichlashtiriladi.  Maxsus geodezik tarmoqlarga - qurilish maydonchalarini rejalash tarmoqlari, tashqi va ichki binolarni rejalash tarmoqlari kiradi.060B05130E13 TRIANGULYASIYA  Triangulyatsiya deganda barcha burchaklar va bitta yoki nazorat qilish uchun ikkita tomon o'lchanadigan uchburchaklarning yer yuzida qurilgan shakllari tushuniladi. Uchburchaklarning tepalari yer osti markazlari bilan o'rnatiladi va ular yer belgilari - signallar va piramidalar bilan belgilanadi. Bunday uchburchaklarda trigonometrik formulalar bilan etishmayotgan miqdorlar osongina topiladi, bu esa uchburchaklar uchlari koordinatalarini hisoblash imkonini beradi .  Triangulyatsiya tarmoqlari topografik s’yomkalar uchun asos bo'lib, rejalash ishlarini bajarish uchun, shuningdek, binolar va inshootlarning deformatsiyasini kuzatish uchun ishlatiladi. Qurilish ob'ektining o'lchami va shakliga hamda maqsadiga qarab, ,triangulyatsiya tarmog’ining shakli, tomonlarning o'lchamlari va triangulyatsiya tarmoqlardagi o'lchovlarning aniqligi sezilarli darajada farq qilishi mumkin.02 TRIANGULYASIYA Planli injener-geodezik tarmoqlarni triangulyasiya usulida barpo etishda uchburchaklar zanjiri, geodezik to‘rtburchaklar, yordamchi dioganalli markaziy tizimlar keng qo‘llaniladi.02 TRIANGULYASIYA SHAKLIDAGI TARMOQLAR TASNIFI 4 sinf 1- razryad 2- razryad Uchburchak tamon uzunligi, km 2-5 0,5-5 0,25-3 O’lchangan bazis tamonlar soni 2 2 2 Bazis tamon o’r.kv.xatolik 1:200000 1:50000 1:20000 Uchburchaklar zanjiridagi eng kichik burchak, gradus 30 30 30 Uchburchakdagi chekli xatolik, sek. 8 20 40 Bazis tamon uzunliklarini eng qisqasi, km 2 1 1 Bazis tamonlar orasidagi uchburchaklar soni 20 10 10 02 02 TRIANGULYASIYA Rasmda b 1 va b 2 bazislarga tayangan uchburchaklar qatori keltirilgan. Ikkita qo’shni uchburchak uchun umumiy bo’lgan S 1 , S 2 , …, tamonlarni bog’lovchi tamonlar deyiladi. Qarama – qarshi tamonda yotuvchi burchaklar A, B – bog’lovchi burchaklar deyiladi. S tomonlar uchburchaklar uchlarining koordinatalarini ketma-ket hisoblashda qo'llaniladi va ular bo'ylab o'tadigan chiziq yugurish chizig'i deb ataladi. Demak, munosabatdan S 1 tomoni aniqlanadi�� 1 = �� �� ������ �� �� �������� �� S 2 tamon uchun �� 2 = �� �� ������ �� �� ·������ �� �� �������� �� ·�������� �� 02 Poligonometriya 4-sinf tarmog‘i tavsifi Ko‘rsatkichlar Poligonometriya 4-sinf Yo‘lning chekli uzunligi, km.   alohida 10 dastlabki nuqta va tugun nuqta orasi 7 tugun nuqtalar orasi 5 Burchak o‘lchash o‘rta kvadratik xatolik, sek. 2 Yo‘l tomonlari uzunligi, km.   eng katta 2 eng kichik 0.25 Yo‘lning chekli nisbiy xatoligi 1:25000 Poligonnning chekli perimetri, km. 30 Poligonometriya yo‘lidagi tomonlir soni (eng ko‘p) 15 1- va 2-razryadli poligonometriyani texnik ko‘rsatkichlari № Ko‘rsatkichlar Poligonometriya 1-razryad 2-razryad 1  YAkka poligonometrik yo‘l maksimal uzunligi, km 5 3 2  Boshlang‘ich punkt va tugun nuqtasi orasida yo‘l uzunligi, km 3 2 3  Tugun nuqtalar orasida yo‘l uzunligi, km 2 1,5 4  Yo‘l tomonlari uzunligi, m 120-800 80-350 5  Yo‘ldagi tomonlar soni (ko‘pi bilan) 15 15 6 Yo‘l uzunligi nisbiy xatosi 1:10000 1:5000 7 Yo‘l burchaklarini o‘lchash o‘rta kvadratik xatosi 8  Yo‘l yoki poligonda burchaklar bog‘lanmasligi ( n- burchaklar soni)№ Ko‘rsatkichlar Poligonometriya 1-razryad 2-razryad 1  YAkka poligonometrik yo‘l maksimal uzunligi, km 5 3 2  Boshlang‘ich punkt va tugun nuqtasi orasida yo‘l uzunligi, km 3 2 3  Tugun nuqtalar orasida yo‘l uzunligi, km 2 1,5 4  Yo‘l tomonlari uzunligi, m 120-800 80-350 5  Yo‘ldagi tomonlar soni (ko‘pi bilan) 15 15 6 Yo‘l uzunligi nisbiy xatosi 1:10000 1:5000 7 Yo‘l burchaklarini o‘lchash o‘rta kvadratik xatosi 8  Yo‘l yoki poligonda burchaklar bog‘lanmasligi ( n- burchaklar soni) Gidrouzel qurilishi bosqichida gidrotexnik inshootlarni rejalash ishlarini bajarish uchun maxsus gidrotexnik triangulyatsiya barpo qilish talab etiladi . Қурулиш категори -яси Триан- гулясия разряди Учбурчак томонлари узунлиги, км Бурчак ўрта квадрат. хатоси Учбурчаклар- даги энг катта боғланмаслик қиймати Нисбий хатоликлар (ўртача) I II 0,5-1,5 1” 3,5” 1:800000 1:200000 II-III III 0,3-1,0 1,5” 5” 1:500000 1:150000 III IV 0,2-0,8 2” 7” 1:150000 - REPERLAR MARKA VA DEVORIY REPER Plan olish usullariP L A N O L I S H taxeometrik stereotopografik menzulaviy teodolit Aerofotos’yomka Kosmiks’yomkaMaydonni nivelirlash 27 09 0B 0F 08 08080D 09 03 13 15 2A2336191F2B192A 242A191A 01 2B 2A19 32 062322201F17 YIRIK MASSHTABLI PLANLARNING QO’LLANISHLARI QURILISH INSHAOTLARDAN FOYDALANISH LOYIHALASH PLAN YIRIK MASSHTABLI PLANLAR Masshtab 1:500 1:1000 1:50001:2000292A2B YIRIK MASSHTABLI PLANLARNING TURLARI PLANO’RMON XO’JALIGI MARKSHEYDR KADASTRYER TUZISHINJENER- TOPOGRAFIK0D 05 06 32 0A 03 02 INJENERLIK PLAN TURLARI INJENERLIK PLANLAR QADASTR maydoni, o‘lchamlari, yer osti kommunikatsiyalarini aniqlash loyihaga mosligini tekshirish QIDIRUV qurilish maydonlari yoki trassaning eng qulay variantlarini tanlashIJROVIY040B0C 08 2B2322201F17 22191A 1D1F2B2B 2317 08 1B 2A19 04 2C34 221F1D1C 2C341B23220828231A1C 2A2317 03 MAVZU BO’YICHA NAZORAT SAVOLLARI 1. Planli injenerlik tarmoqlari tarkibiga nimalar kiradi? 2. Planli injenerlik tarmoqlarini barpo etish usullarini tushuntiring? 3. Planli injenerlik tarmoqlarini barpo etish aniqligiga bo‘lgan talablar? 4. Planli injenerlik tarmoqlarini barpo etish bosqichlarini tushunting 5. Poligonometriya yo‘llari va tarmog‘ining loyihasini aniqligini baholashning mohiyati nimada? 6. CHiziqli-burchakli tarmoqlar aniqligini hisoblashdagi holatlarni tushuntirng? 7. Aniq mikrotrilateratsiya tarmog‘ini barpo etishdan maqsad nima? 8. Trilateratsiya tarmog‘ini barpo etish ketma-ketligini tushuntiring? 9. Geodezik qurilish to‘ini barpo etishdan maqsad nima va u qaerlarda qo‘llaniladi? 10. Geodezik qurilish to‘rini mufassal rejalashni tushuntirng? 11. Balandlik to‘rlarining ahamiyati nimalardan iborat? 12. Yirik masshtabli topografik planlar kanday maqsadlarda qo‘llaniladi? 13. Planning aniqligi deganda nimani tushunasiz? 14. Planning mufassalligi deganda nimani tushunasiz? 15. Planning to‘laligi deganda nimani tushunasiz?

O'xshashlar

Koordinatalar hisoblash jadvalini ishlab chiqish
Geodeziyada qo’llaniladigan koordinatalar sistermasi
Gorizontal va vertikal burchaklarni o‘lchash
Aerofotosuratlar
Teodolitlarning tuzilishi va ularni tekshirish