Бурчак ўлчаш. Бурчак ўлчаш асбоблари - Geodeziya - Slaydlar

Бурчак ўлчаш. Бурчак ўлчаш асбоблари

Yuklangan vaqt:

04.12.2024

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

3867.9736328125 KB

Ko'chirib olish

Бурчак ўлчаш. Бурчак ўлчаш асбоблари

Мавзу . Бурчак ўлчаш. Бурчак ўлчаш асбоблари

“ Инженерлик геодезияси” фанидан “Бурчак ўлчаш. Бурчак ўлчаш асбоблари” мавзусидаги кўргазмали маърузанинг технологик картаси Иш жараёнлар и вақти Фаолиятнинг мазмуни ўқитувчи талаба I-босқич. Мавзуга кириш. (20 минут) 1.1. Маърузанинг мавзусини эълон қилади, ўқув машғулотининг мақсади ва натижаларини тушунтиради Мавзу номини ёзиб оладилар 1.2. Ҳар бир талабага мавзу бўйича тар-қатма материалларни тарқатади Тарқатмала рдан фойдалана ди 1.3. Мавзу бўйича маъруза машғулотининг таянч иборалари ва амалиёт режасига изоҳ беради. Мавзу юзасидан блиц-сўров усулида маълум бўлган тушунчаларни фаоллаштиради ЎУМ га қарайдилар . Ўз фикрини эркин намоён этади

II-босқич. Асосий (50 минут)  2.1. Бурчак ўлчаш бўйича тушунча ёритиб бериш слайдлар орқали таҳлил қилади (1- илова). Талабаларни мулоҳазага тортиш мақсадида уларга саволлар билан мурожаат қилади: 1. Бурчак ўлчаш сўзининг маъноси нимадан иборат? 2. Қандай бурчаклар ўлчанади? Талабаларнинг фикрини тинглаб, биринчи режани умумлаштиради. Ёзадилар. Тинглайдил ар. Кўрадилар Саволлар- ни муҳокама қилиб, уларга жавоб беради.  2.2. Бурчак ўлчаш асбобларини аниқлиги тўғрисида тушунча берилади. (2-илова) Ҳар бир саволни калит сўзлар орқали умумлаштириб беради. 1. Бурчак ўлчаш асбобларини аниқлиги бўйича неча турга бўлинади? Тинглайдилар Кўрадилар. Слайдга эътибор қаратади, ёзиб боради.

II- босқич. Асосий (50 минут)  2.3. Бурчак ўлчаш асбобларини тузилиши тўғрисида тушунчалар берилади. (3-илова) Баъзи бир калит сўзларнинг моҳиятини «Инсерт жадвали» усулидан фойдаланилган ҳолда ёритиб беради.  Шу тариқа учинчи саволни умумлаштириб, хулосалайди. Талабалар иштирокида улар яна бир бор такрорланади Эшитади ва кўрилади. Ўзини қизиқтирган саволларини беради «Инсерт жадвали» тузадилар III- босқич. Якуний босқич. (10 минут)  3.1. Тингланган ҳар бир савол қандай ҳал қилинганлиги тўғрисида умумий якуний хулоса беради Эшитади ва кўрилади  3.2. Талабаларнинг билим ва кўникмалари баҳоланади Ўзини қизиқтирган саволларини беради  3.3. Келгуси машғулотга тайёргарлик кўриш бўйича топшириқлар ва фойдаланиладиган адабиётлар тавсия этилади Эшитади ва ЎУМ га қарайдилар

1. Бурчак ўлчаш Жойнинг контурли планини тузиш учун теодолит ва бошка асбоблар ёрдамида дала ўлчашлар мажмуаларига теодолит съёмкаси деб айтилади. Теодолит съёмкаси жойнинг контурли планини тузиш мақсадида бажарилади. Теодолит съёмкаси тайёргарлик ишлари, теодолит йўлининг лойиҳасини тузиш, уни жойда ўрнатиш, геодезик тармоқ пунктларига боғлаш, тафсилотни съёмка қилиш, камерал (ҳисоблаш ва чизма- график) ишлардан иборат. Теодолит съёмкасининг дала ишларини бажариши кўпинча веха, теодолит ва пўлат лента ёрдамида амалга оширилади. Хамма томонлари ва ўлар орасидаги горизонтал бурчаклари ўлчанган очиқ ёки ёпиқ кўпбурчак теодолит йўли дейилади

Теодолитлар бурчак ўлчаш аниқлигига қараб юқори аниқликдаги Т05 , аниқ 2Т2, 2Т5 ва техникавий теодолитлар Т30 (4Т30, 2ТЗ0П), Т10Э га бўлинади. Теодолит шифри олдидаги сон унинг модификациясини, ортидагилари эса унинг секундларда ифодаланган аниқлигини, П- тўғри тасвирли, Э -электронли эканлигини билдиради. Инженерлик ишларида асосан техник теодолитлар қўлланилади. 3Т сериядаги теодолитлар: 3Т2КП триангуляция, полигонометрия, геодезик зичлаш тармоқларида, амалий геодезияда, астрономик геодезик ўлчашларда; 3Т2К -машина ва механизмлар конструкцияларини монтажида, саноат ва бошқа иншоотлари қурилишида қўлланилади, 3Т5КП -геодезик зичлаш тармоқларида, амалий геодезияда қидирув ишларида, теодолитли съемкаларда ва ҳ.к қўлланилади. 4ТЗОП асбоби теодолитли ва тахеометрик йўлларда горизонтал ва вертикал бурчакларни ўлчаш, планли ва баландлик тармоқларини режалашда, ипли дальномерида масофа ўлчаш, трубадаги адилак ёрдамида горизонтал нурда нивелирлаш учун мўлжалланган. 2. Бурчак ўлчаш асбобларини аниқлиги

Ҳозирги кунда амалда қўлланилаётган теодолитларнинг техник кўрсаткичлари Кўрсаткичлар теодолит турлари Юқори аниқликдаги Т05 Аниқ 2Т2, 2Т5 Техникавий теодолитлар Т30 (4Т30, 2ТЗ0П), Т10Э Электрон тахеометри ТС-600, ТМ-500 ўрта квадратик хато, 0,5 2-5 10-30 0,3 Трубанинг катталаштириши, карра 40 30 20 32 / 26 Цилиндрик адилак бўлагининг қиймати /2мм 10/ 15/ 45/ - Визирлашнинг энг кичик масофаси,м 5 2 2 2,2 Компенсатор чегараси, мин /± 8 /±15 /±20 ±15 Визир чизиғини горизонтал ҳолатга келиш аниқлиги, с / 0,2 / 0,5 / 1,0 0,2

Теодолитлар тузилиши, аниқлиги ва бошқа хусусиятлари жиҳатидан бир неча хил бўлади. Лимбнинг тагликка бириктирилишига қараб - оддий ва такрорий теодолитларга бўлинади. Оддий теодолитлар - лимб тагликка айланмайдиган қилиб бириктирилган. Такрорий теодолитлар - лимб тагликка айланадиган қилиб бириктирилади, бу теодолитлар билан аниқроқ ўлчаш мумкин. Шунинг учун кўпроқ такрорий теодолитлар ишлаб чиқарилмоқда. Теодолитлар лимби шишадан ёки металлдан ишлаб чиқилади. Шиша лимбли теодолитлар - оптик теодолитлар дейилади. Металл лимбли теодолитга нисбатан ихчам, енгил ва ишлатилиши осондир. Кейинги йилларда кўпроқ оптик теодолитлар ишлаб чиқарилмоқда .

Теодолит нуқтага штатив ва шовун ёрдамида ўрнатилади. Теодолит тўғри ўрнатилганлиги - адилак ёрдамида текширилади. Теодолит билан вертикал бурчак ўлчаш мумкин. Вертикал бурчак - қиялик бурчак деб ҳам аталади. 3. Бурчак ўлчаш асбобларини тузилиши

1 –марказлаштириш учун дарча, 2-микроскоп окуляри, 3-микроскопни ёритиш кўзгуси, 4-буссолни ўрнатиш жойи, 5-кўриш турбасини махкамлаш винти, 6- визир, 7-кремальер, 8-кўриш турбасини окуляри, 9- турбани йўналтириш винти, 10-алидадани йўналтириш винти, 11-таглик, 12-кўтаргич винти, 13-ғилоф қулфининг ини, 14-теодалит асоси, 15-лимбнинг йўналтириш винти, 16-адилакни созлаш винти, 17-устун, 18-ипли турба объктиви, 19-микроскопни ёритиш учун дарча, 20 - корпус, 21- кўзгу, 22 - магнит мили.

Теодолитни ўрнатиш қисмлари Штатив - металл ёки ёғочдан ясалган ердан бирмунча кўтарилиб, ишлаш учун қулайлик туғдиради. Шовун - оддий ва оптик бўлади. Оддий шовун - оғирлиги 100 - 150 гр. келадиган учли металл қадоқт ошдан иборат. Таглик - теодолитнинг иш қисмини штативга бирлаштиради. Адилак - геодезик асбобларнинг ўқларини горизонтал ёки вертикал ҳолатга келтириш ҳамда иш пайтида асбобнинг ҳолатини кузатиш учун хизмат қилади. Адилак цилиндрик ва доиравий бўлади. Теодолитнинг иш қисмлари Лимб - металл ёки шишадан ишланади. Лимб - тенг қилиб штрихларга бўлинади. Лимб бўлакларининг ҳар 10 о , 5 о , ёки 1 о қиймати соат стрелкаси йўналиши бўйича 0 о дан 360 о гача рақамлар билан белгиланган. Алидада - доира, ўқи лимб втулкаси ичига кириб туради. Горизонтал ва вертикал бурчакларни ўлчашда бу бурчаклар теодолитининг горизонтал ва вертикал доираларига проекцияланади ва лимбдан алидада кўрсаткичи ёрдамида саноқ олинади. Верньер лимбдан саноқ олиш аниқлигини ошириш учун алидадага чизилган шкаладан иборат. Лимб ва верньердан саноқ олишда лупадан фойдаланилади. Қараш трубаси - асосий иш қисмидан биридир, нуқтани аниқ нишонга олиш учун хизмат қилади.

O'xshashlar

Юзани теодолит полигони учларининг координиталари бўйича аниқлаш

Планли ва баландлик геодезик тармоқлари тўғрисида тушунча

Инженерлик геодезияси фани ва унинг вазифалари. Инженерлик геодезияси фанининг ривожланиш тарихи

Дала ўлчаш натижаларини математик ишлаб чиқиш. Тўғри ва тескари геодезик масалалар. Теодолит съёмкаси планини тузиш

Ер тузишни лойиҳалашнинг услубий масалаларини урганиш