Дала ўлчаш натижаларини математик ишлаб чиқиш. Тўғри ва тескари геодезик масалалар. Теодолит съёмкаси планини тузиш - Geodeziya - Slaydlar

Дала ўлчаш натижаларини математик ишлаб чиқиш. Тўғри ва тескари геодезик масалалар. Теодолит съёмкаси планини тузиш

Yuklangan vaqt:

06.12.2024

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

842.8525390625 KB

Ko'chirib olish

Дала ўлчаш натижаларини математик ишлаб чиқиш. Тўғри ва тескари геодезик масалалар. Теодолит съёмкаси планини тузиш

РЕЖА: 1. Дала ўлчаш натижаларини математик ишлаб чиқиш. 2. Тўғри ва тескари геодезик масалалар. 3. Теодолит съёмкаси планини тузиш.1F 20 25 0D 26 0D 27

Дала ишларини тугатгандан кейин ҳисоблаш ишлари ва теодолит билан олинган план тузилади ҳисоблаш ишлари ҳамма дала журналидаги ёзувларни ва ҳисоблашларни диққат билан текширишдан бошланади. Горизонтал бурчаклар ва томонлар қиймати хатоликларни ўз ичига олади. Теодолит йўлининг ўлчанган горизонтал бурчаклар йиғиндиси, горизонтал бурчаклар назарий қийматидан, ҳисобланган координаталар ортирмаларининг назарий қийматлари йиғиндисидан фарқ қилади. Амалий ва назарий қийматлар йиғиндиси фарқи боғланмаслик дейилади ва  боғл. ҳарфи билан белгиланади:  боғл.   амал -  назар 31. Дала ўлчаш натижаларини математик ишлаб чиқиш.

Теодолит ўлчаш натижаларини ҳисоблаш қуйидаги ишларни ўз ичига олади: полигон бурчаклар йиғиндисини ҳисоблаб боғланмаслик хатосини топиш, координата ортирмаларини ҳисоблаб топиш ва боғланмаслик хатони тескари ишора билан тарқатиш, теодолит йўли координатасини ҳисоблаб топиш, тафсилотни тушириш ва теодолит билан олинган планни тузиш. Ҳамма ҳисоблаш ишлари 2 киши орқали бажарилиши керак. Геодезик ишларни ҳисоблашни осонлаштириши учун махсус журналлар ва жадваллар тузилган. Ҳамма ҳисоблаш ишлари ана шу журнал ва жадвалга ёзилади.

Дирекцион бурчакларни ҳисоблаш . Тўғри геодезик масаланинг ечишда бирор нуқтанинг координаталари х 1 , у 1 улар орасидаги масофа d 1,2 ва томоннинг дирекцион бурчаги маълум бўлса, аниқланаётган нуқтанинг координатасини қуйидаги формула билан ҳисоблаш мумкин: х 2  х 1  d 1,2 cos  1,2 у 2  y 1  d 1,2 sin  1,2 Теодолит йўли томонлари дирекцион бурчакларини ҳисоблаш учун бирорта томоннинг дирекцион бурчагини аниқлаши керак. Бу теодолит йўлини таянч тўрга боғлаш орқали ёки бирор томоннинг магнит азимутини аниқлаш орқали амалга оширилади, кейинчалик магнит азимутга магнит оғиш ва меридиан яқинлашиш бурчаги  тузатмаси керитилиб, дирекцион бурчак топилади.

Агар бошланғич томоннинг дирекцион бурчаги  бошл. ва йўл бўйича биринчи ўнг бурчак  , маълум бўлса, 1-2 томоннинг дирекцион бурчагини ҳисоблаб топиши мумкин Бунинг учун 1 нуқтани бошланғич йўналиши деб қабул қиламиз.  1,2   1,II -   1,II  бош  180 0 шунинг учун  1,2  бош  180 - 1 , 2 нуқтадан кейин 1-2 томонни давом эттириб, 2-3 томоний дирекцион бурчаги  2,3 ни топамиз:  2,3  1,2  180 0 -  2  1,2  бош  180 0 -  1 шунинг учун  2,3  бош  2  180 0 –(  1 -  2 )

Закрытая полигон

2. Тўғри ва тескари геодезик масалалар. Тўғри геодезик масала. АВ чизиқнинг узунлиги d, йўналиши  (r) ва А нуқтанинг (18.1-шакл) координаталари х а , у а берилган, В нуқтанинг координаталари х b , у b ни аниқлаш керак бўлса, у тўғри геодезик масала дейилади. Ушбу х п =х п-1 +  х п-1 , у п =у п-1 +  у п-1 формулага биноан: х b =х a +  х ab , у b =у a +  у ab бўлади, бу ерда  х ab =dcosr;  y ab =dsinr.

18.1-шакл . АВ чизиқнинг узунлиги d, йўналиши

Тескари геодезик масала. Агар А ва В нуқталарнинг координаталари (х а , х b , у а ва у b ) берилиб шу нуқталарни туташтирувчи чизиқ узунлиги АВ=d ва унинг йўналиши ( ёки r ) аниқланса, бу тескари геодезик масала бўлади. Чизиқ йўналиши 18.1-шаклга кўра қуйидагича: (18.2) Топилган tgr нинг қиймати бўйича тригонометрик функциялар жадвалидан румб бурчагининг 90° гача бўлган қиймати топилади.  х ва  у ишоралари бўйича 18.1-жадвалдан румб номи аниқланади. а b а b х х у у х у tgr      

Чораклар Румблар номи Орттирмалар ишораси Х  У I II III IV ШШ қ ЖШ қ ЖҒ ШF + — — + + + — —Орттирмалар ишораси жадвали 18.1-жадвал

Кейин румб бўйича дирекцион бурчак қиймати топилади. АВ=d узунлик иккала нуқтанинг координаталари бўйича қуйидагича бўлади: (18.3) Бу формула билан ҳисоблаш анча мураккаб бўлганидан, d ни қуйидагича топиш қулай: (18.4) Тўғри ва тескари геодезик масалалар полигоннитаянч пунктларга боғлашда кўп учрайди.2 2 2 2 ) ( ) ( а b а b у у х х у х d           r у r х d sin cos    

3. Теодолит съёмкаси планини тузиш Теодолит билан олинган планни тузишида олдиндан томонлари 10 см квадратдан бўлган координата тўри чизилади. Координата тўрини чизиш аниқлиги бўлажак план тузиш аниқлигига катта таъсир қилади. Шунинг учун координата тўрини диққат ва эҳтиёткорлик билан чизилади. Координата тўрини Дробўшев чизғичи ёрдамида чизиш. Дробўшев чизғичи кенглиги 50 мм ва қалинлиги 5 мм бўлган металл тилими (тасма) ( 18.3 шакл) кўринишида бўлади. Чизғич бир чети ва томони қайралган. Чизғич олтита тўғри бурчакли тешик ва ушлаш учун қулайлик учун иккита 3 тутқичдан иборат. Ҳар бир тўғри бурчакли тешикнинг бир томони қайралган. Тешикнинг қайралган четлари орасидаги масофа 100 мм га тенг. Қайралган текислик ўртаси штрих билан белгиланган.

Координата тўрини Дробўшев чизғичи ёрдамида чизиш

Теодолит билан план олиш. Чизғич 50х50 см бўлган координата тўрини чизишга мўлжалланган. Унда томонлари 40х30 см тўғри бурчакли координаталар тўрини чизса ҳам бўлади, чунки 50  Координата тўри қуйидаги тартибда чизилади. Қоғознинг қирқилган томонидан 50 мм қолдириб, Дробўшев чизғичини қўйиб ўткир қалам учи билан чизиқ чизилади.2 2 30 40 

O'xshashlar

Бурчак ўлчаш. Бурчак ўлчаш асбоблари

Теодолит съёмкаси тафсилотларини планга тушириш

Планли ва баландлик геодезик тармоқлари тўғрисида тушунча

Trassani nivelirlashda dala o’lchash natijalari

Инженерлик геодезияси фани, унинг вазифалари, халқ хўжалигидаги аҳамияти