logo
  1. Bosh sahifa
  2. Slaydlar
  3. Fizika
  4. Mexanik uzatmalarga doir umumiy tushunchalar

Mexanik uzatmalarga doir umumiy tushunchalar

Yuklangan vaqt:

27.07.2024

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

6882.0654296875 KB
Ko'chirib olish
Mexanik uzatmalarga doir umumiy tushunchalarMAVZU 03 MASHINA DETALLARI VA LOYIHALASH ASOSLARIFAN:   Maʼruza rejasi. 1.Mexanik uzatmalarning vazifasi va ishlatilish zarurati. 2. Mexanik uzatmalarning tasnifi. 3.Mexanik uzatmalarning asosiy kinematik va energetik parametrlari va ular o‘rtasidagi bog‘lanishlar. Mexanik uzatmalarning vazifasi va ishlatilish zarurati Umumiy xolda uzatmalar deb xarakatni mashinaning energiya manbai, yaʼni dvigateldan ijrochi organlar(ishchi qismlar)ga uning kinematik va energetik parametrlarini o‘zgartirib uzatuvchi mexanizmlarga aytiladi. Uzatmalar elektrik, gidravlik, pnevmatik va mexanik bo‘lishi mumkin. "Mashina detallari" kursida, yuqorida ko‘rsatilgan aylanma xarakatni qattiq jismlarning bir-biriga bog‘lanishi va mexanik taʼsiri orqali uzatuvchi mexanik uzatmalar o‘rganiladi. Boshqa uzatmalar, yaʼni pnevmatik, gidravlik va elektrik uzatmalar maxsus kurslarda o‘rganiladi. Dvigatel bilan ijrochi organlar o‘rtasida mexanik uzatmalar o‘rnatish zaruriyati bir qancha sabablar bilan izohlanadi: 1) energiya manbalari – dvigatellarning vallari katta burchak tezlikli, lekin kichik aylantiruvchi momentli xarakat xosil qiladi, ijrochi organlarning vallari esa aksincha katta aylantiruvchi momentli kichik burchak tezliklarini talab qiladi; 2) ishchi qismlar aylanish tezligini, binobarin, aylantiruvchi momentlarini dvigatel  valining burchak tezligini almashtirish yo‘li bilan emas, balki uzatmalar yordamida  o‘zgartirgan maʼqul, aks xolda dvigatelning quvvati va F.I.K. ham kamayadi; 3) ko‘p hollarda bir dvigatel energiyasini aylanish tezligi bir xil bo‘lmagan bir necha ijrochi organlarga uzatishga to‘g‘ri keladi. Mexanik uzatmalar aylanma xarakatni uzatuvchi qismlar orasidagi bog‘lanish turi va xarakatni uzatish usuliga ko‘ra quyidagicha tasniflanadi: a) bog‘lanish turiga ko‘ra: • bevosita bog‘lanishli tishli, chervyakli, friksion va vint-gayka uzatmalari; egiluvchan bo‘g‘in orqali bog‘langan,   yaʼni tasmali va zanjirli uzatmalar. b) xarakatni uzatish usuliga ko‘ra: qismlardagi maxsus elementlarning o‘zaro ilashishi xisobiga xarakat uzatuvchi tishli, chervyakli, zanjirli, vint-gayka va tishli tasmali uzatmalari; qismlar orasidagi ishqalanish xisobiga xarakatni uzatuvchi tasmali va friksion uzatmalar. Uzatmalar aylanuvchi qismlar o‘rnatilgan vallarning o‘zaro joylashishlari bo‘yicha xam quyidagi turlarga bo‘linadi: vallarining o‘qlari parallel bo‘lgan uzatmalar; Planetar uzatma Vallarining o‘qlari kesishuvchan uzatmalar Vallarining o‘qlari ayqash uzatmalar   Ushbu parametrlar quyidagicha o‘zaro bog‘langan:        =  n /30 ;  =  r =  d /2 =  nd /60 ;                                    i = n 1 / n 2 =  1 /  2 , bu yerda r – detaldagi aylanuvchi nuqtaning aylanish o‘qiga nisbatan radiusi, m; d – aylanma detalning nuqta joylashgan diametri, m; n 1 ,  1   - uzatma yetaklovchi(kirish) validagi detalning aylanishlar soni (1/min) va burchak tezligi (rad/sek);      n 2 ,  2   - uzatma yetaklanuvchi (chiqish) validagi detalning aylanishlar soni (1/min) va burchak tezligi (rad/sek). Mexanik uzatmalarning energetik parametrlari uzatiladigan quvvat N [Vt, kVt], undan xosil bo‘ladigan aylana kuch F t   [N, kN], yoki aylantiruvchi moment T   [Nm, kNm, Nmm] , xarakatni uzatish davomida yo‘qotiladigan quvvatni belgilovchi foydali ish koeffitsiyenti   bilan tavsiflanadi. Ular o‘rtasidagi bog‘lanishlar quyidagicha ifodalanadi:  Т = N /  ; N = Т   ; N = F t   F t = 2T / d ; F t = N /  ;  = N 2 / N 1 = T 2  2 / T 1  1 = T 2 / T 1 i Bir juft o‘zaro bog‘langan aylanuvchi qismlar orasidagi, yaʼni bir pog‘onali oddiy uzatmaning uzatish nisbati i = n 1 / n 2 =  1 /  2 = d 2 / d 1 Ko‘p pog‘onali murakkab uzatmalar uchun umumiy uzatish nisbati i у = i 1  i 2  i 3  …  i n , bu yerda i 1 , i 2 , i 3 , i n - aloxida pog‘onalarning uzatish nisbati Xuddi shunday bir pog‘onali oddiy uzatmaning foydali ish koeffitsiyenti   = N 2 / N 1 = T 2  2 / T 1  1 = T 2 / T 1 i; ko‘p pog‘onali murakkab uzatmalar uchun esa   у     3  …   n bu yerda     ,   ,  3 ,  n - aloxida pog‘onalarning FIK. Nazorat savollari   1. Uzatmalar deb nimaga aytiladi?   2. Uzatmalarning vazifasi nima?   3."Mashina detallari" kursida qanday uzatmalar o‘rganiladi?   4. Qaysi uzatmalar ilashishli va ishqalanishli uzatmalarga kiradi?   5. Kuchni yetaklovchi qismdan yetaklanuvchi qismga uzatish usuli bo‘yicha uzatmalar qanday turlarga bo‘linadi?   6. Uzatish soni, uzatish nisbati, burchak tezlik, aylana tezlik, quvvat, aylantiruvchi moment, aylana kuch, FIK orasidagi bog‘lanishlarning  formulalarini yozing.

O'xshashlar

Mexanik ish
Mexanik to’qima
Mexanik ish 3
Mexanik ish. Quvvat. Mexanik tizimning kinetik energiyasi. Potensial energiya
Mashina harakatini bir me'yorda saqlash nazariyasiga oid asosiy tushunchalar