Markaziy cho’zilishga va siqilishga ishlaydigan yog’och konstruksiya elementlarini hisoblash - Fizika - Slaydlar

Markaziy cho’zilishga va siqilishga ishlaydigan yog’och konstruksiya elementlarini hisoblash

Yuklangan vaqt:

09.06.2023

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

179.5 KB

Ko'chirib olish

Mavzu: Markaziy cho’zilishga va siqilishga ishlaydigan yog’och konstruksiya elementlarini hisoblash

Foydalanilgan adabiyotlar ro’yxati: 1. P.Novak. “Hydraulic Structures”, fourth edition, University of McGill (Canada) 2007. 2. M.R.Bakiyev, T.D.Muslimov “Injenerlik konstruksiyalari” o’quv qo’llanma T 2013 y 3. S.T.Vafoyev, O.S.Vafoyeva “Injenerlik konstruksiyalari” fanidan metall konstruksiyalar bo’limi uchun oq’uv qo’llanma T 2019y

Chegaraviy xolat - bu shunday xolatki, bu xolàtda tashqi va ichki kuchlanishlar ta’siri natijasida bo‘lgan konstruksiyalardan foydalanish umuman mumkin emas. Yog‘och va plastmassa konstruksiyalari ikki chegaraviy xolat bo‘yicha xisoblanadi: yuk ko‘tarish qobilyati bo‘yicha va deformatsiyalanishi bo‘yicha. Birinchi chegaraviy xolat - eng xavfli xisoblanadi. Birinchi chegaraviy xolatda konstruksiya buzilishi, yoki ustivorligini yo‘qotishi natijasida yuk ko‘tarish kobilyatini yo‘qotadi. Maksimal normal va urinma kuchlanishlar qiymatlari, xisobiy minimal materiallarni xisobiy qarshilik ko‘rsatish qiymatidan ortib ketsa bu xolat ro‘y bermaydi.

Bu shart quyidagi formula ko‘rinishlarda ifodalanadi: yoki, bu yerda:  -normal kuchlanish;  - urinma kuchlanish; R - xisobiy qarshilik. Ikkinchi chegaraviy xolat nisbatan xavfsizroqdir. Bu xolatda konstruksiya normal xolatda foydalanishga yaroqsiz xisoblanadi. Agar maksimal nisbiy egilish ruxsat etilgan chegaraviy qiymatidan ortib ketmasa, bu xolat ro‘y bermaydi. Bu shart formula yordamida quyidagicha ifodalanadi:bu yerda:  -normal kuchlanish Yog‘och konstruksiyalarini birinchi chegaraviy xolat bo‘yicha xisoblashda xisobiy yuklama, ikkinchi chegaraviy xolat bo‘yicha xisoblashda meyoriy yuklamadan foydalaniladi. Professor texnika fanlari doqtori A. S. Streletskiy ixtiyoriy muxandislik xisobining asosiy tizimini ishlab chiqdi. Bunda sinmaslik va buzilmaslik sharti bajarilishi kerak. Shu tizimga asosan chegaraviy yuklama, konstruksiyani eng kichik yuk ko‘tarish qobiliyatidan kichik bo‘lishi kerak. Ikkinchi chegaraviy xolat bo‘yicha xisoblashda, yog‘ochning elastiklik moduli, tolalari bo‘ylab Еқ10000 МПа, толаларига кўндаланг бўйича эса Е90 қ400 МПа ga tengdir. Siljish moduli, tolalari bo‘ylab va tolalariga ko‘ndalanggi uchun 500МПа ga tengdir. R  

1. Konstruksiyaga ta’sir qiladigan yuklamalar quyidagilardir: 2. Doimiy yuklamalar - konstruksiya barcha elementlarining xususiy og‘irliklaridan xosil bo‘ladigan yuklamalar. 3. Vaqtinchalik yuklamalar - qor va shamol ta’sirlaridan xosil buladigan yuklamalar. 4. Maxsus yuklamalar - zilzila, portlash, inersiya kuchi va turli dinamik ta’sirlar natijasida xosil bo‘ladigan yuklamalardir. Birinchi va ikkinchi chegaraviy xolatlar bo‘yicha xisoblashlarda meyoriy va xisobiy yuklamalarni aniqlash kerak bo‘ladi. Bu xisoblashlar uchun zarur bo‘lgan yuklamalar doimiy, vaqtinchalik va maxsus yuklamalar asosida aniqlanadi. Doimiy meyoriy yuklamalar elementlarning xajmiy og‘irligi va o‘lchamliklari orqali aniqlanadi. Vaqtinchalik meyoriy qor va shamol yuklamalari qurilish joyi iqlimiy muxiti xolatiga qarab qurilish meyorlari va qoidalari(kMk) xaritalari yordamida aniqlanadi.

Markaziy cho‘zilish. Markaziy cho‘zilishga ishlaydigan yog‘och konstruksiyalari, eng zaif kesimi bo‘yicha xisoblanadi. Markaziy cho‘zilishga ishlovchi konstruksiyalar mustaxkamlikka quyidagi formula yordamida tekshiriladi: bu yerda:  - normal kuchlanish; N - xisobiy cho‘zuvchi kuch; А соф - zaiflashgan ko‘ndalang kesim yuzasi; R ч -cho‘zilishdagi xisobiy qarshilik; m 0 қ 0,8 - xavfli kesimda kuchlanishni to‘planishini xisobga oladigan koeffitsiyent. Agar S masofa 20 sm dan kichik bo‘lsa, S < 20 cм  Асофқb(h-3d) Agar S masofa 20 sm dan katta yoki, teng bo‘lsa S ( 20 cm ( Asofqb(h-2d) Agar zaif kesim bo‘yicha mustaxkamlikka tekshiriladigan bo‘lsa (teshik yoki uyik joylari), xisobiy qarshilik m0q0,8 ga qisqartiriladi. Bunda yog‘ochning cho‘zilishga xisobiy qarshiligi Rчқ8 МПа га тенг бўлади (Rчқ8  10 МПақ8 МПа). egri-bugri uzilish 0 m R A N ч со ф    

Markaziy siqilish. Siqilishga ustunlar, xavonlar, fermaning yuqori belboo‘i va aloxida sterjenlari, xamda boshqa konstruksiyalar ishlaydi. Siqilgan sterjen ko‘ndalang kesimlarida bir xilda normal kuchlanishlar xosil bo‘ladi. Yog‘och siqilishga, cho‘zilishga nisbatan ishonchli ishlaydi. 8-rasmda siqilishga tekshirish uchun standart namuna va siqilishdagi deformatsiya diagrammasi ko‘rsatilgan. Yog‘och mustaxkamlik chegarasining yarmigacha elastik ishlaydi va deformatsiyaning o‘sishi konuniyatga bo‘ysingan xolda ortib boradi(chiziqli o‘sib borishga yaqin ko‘rinishda). Undan keyin kuchlanishni oshishi bilan deformatsiya kuchlanishga nisbatan tez oshadi. Namunalarni sinishi 40 MPa kuchlanishlarda yuz beradi. Bu xolat plastik, devorlardagi maxalliy ustivorlikni yo‘qotilishi natijasida yuz beradi. Siqilishdagi xisobiy qarshilik R c қ13 МПа . Siqiluvchi element:

a- namuna va deformatsiyalanishning grafigi; b- buzilish va kuchlanish epyurasi, ishlash sxemalari; v- uchlarini maxkamlash turlari va xisobiy uzunliklar; g- egilishga moyillik-( ga nisbatan ustivorlik koeffitsiyenti -  grafigi. O‘lchamlari 13 sm dan katta bo‘lgan bruslar ishonchli ishlaydi, chunki ularda qirqilgan tolalar foizi kamroq. Shuning uchun bunday bruslarni xisoblashda siqilishdagi xisobiy qarshilik R c қ15 МПа olinadi. Ko‘ndalang kesimi doirasimon yog‘ochlarni xisoblashlarda siqilishdagi xisobiy qarshiligi R c қ16 МПа olinadi. Yog‘ochning plastiklik xususiyati markaziy siqilishga ishlaganda ko‘proq ko‘rinadi. Mustaxkamlik bo‘yicha quyidagi formula yordamida tekshiriladi:  R C bu yerda: N - xisobiy siquvchi kuch; R с -xisobiy siqilishdagi qarshilik; А соф - sof ko‘ndalang kesim yuza. c R N со ф    

Mustaxkamlikka l  7  qisqa elementlar tekshiriladi. Agar l > 7( bo‘lsa, konstruksiya ustivorlikka xam tekshiriladi. Konstruksiyaning ustivorligi kritik yuk bilan aniqlanadi, uning nazariy qiymati 1757 yilda Eyler tomonidan aniqlangan: Sterjenni siqilishdagi va ustivorlikni yo‘qotgandagi mustaxkamligi ko‘ndalang kesimni shakli va yuzasiga, uzunligiga va uchlarini maxkamlanishiga boo‘liq bo‘lib, u ustivorlik koeffitsiyenti - ( bilan xisobga olinadi. Ba’zan ustivorlik koeffitsiyentini bo‘ylama egilish koeffitsiyenti deb xam ataladi. Bo‘ylama kuch ta’siridagi yog‘och element mustaxkamlik va Agar zaif kesim yuzasi 25% х А ум dan katta bo‘lmasa, u xolda А хис қ А ум ga teng olinadi. Agar 25% х А ум dan katta bo‘lsa,,N E J l кp     2 0 2      N A R хис c

ga teng bo‘ladi. Simmetrik zaif kesimlarda va ular sterjen yoniga chiqmagan bo‘lsa А хис қ А ум ga teng bo‘ladi. Ustivorlik koeffitsiyenti -  , xisobiy uzunlikka - l 0 , kesimning inersiya radiusiga -i, egiluvchanlikka bo‘lib, u quyidagicha aniqlanadi: bo‘lgan xoldaА хис  4 3 А соф    l i 0   70 холда 2 100 8,0 1           70      3000 2

1. Markaziy cho‘zilish qaysi formula yordamida xisoblanadi? 2. Markaziy siqilish qaysi formula yordamida xisoblanadi? 3. Chegaraviy egiluvchanlik deganda nimani tushunasiz? 4. Egilishda qanday zo‘riqishlar xosil bo‘ladi? O‘zini-o‘zi nazorat qilish uchun savollar va topshiriqlar

O'xshashlar

Olmaliq metall konstruksiya

Uzatmani kinematik hisoblash

O’zgarmas tok zanjirlarini hisoblash

Hisoblash mashinalarida boshqarish tizimlarini modellashtirish imkoniyatlari va samaradorligi

Buralish