Magnit maydoni va uning harakatlanayotgan zarrachaga ta’siri - Fizika - Slaydlar

Magnit maydoni va uning harakatlanayotgan zarrachaga ta’siri

Yuklangan vaqt:

31.01.2025

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

1576.4111328125 KB

Ko'chirib olish

Magnit maydoni va uning harakatlanayotgan zarrachaga ta’siri R e j a : • 1. Magnit maydoni. Magnit maydon induksiya vektori. Magnit mometi. • 2. Magnit induksiya oqimi. Magnit maydonida xarakatlanuvchi zaryadga va tokli o’tkazgichlarga tasir etuvchi kuchlar. Amper qonuni. Magnit maydonidagi tokli kontur. • 3. Zaryadlangan zarrachalarning eletr va magnit maydonidagi xarakati. • 4. Xoll effekti

Magnitlarning va toklarning o’zaro ta’sirini uchta tajriba orqali ko’rsatamiz: 1. Tok magnit strelkasi ustida joylashgan to’g’ri o’tkazgich bo’ylab o’tayotgan bo’lsin. Bunda magnit strelkasiga tokning yo’nalishiga bog’liq bo’lgan juft kuchlar ta’sir etadi va magnit strelkalari tokli o’tkazgichga perpendikulyar holda joylashadi (1820 y. Ersted)

2. Tok ikkita o’tkazgichni tutashtirib, uning ustida erkin dumalay oladigan silindr orqali o’tayotgan bo’lsin. Silindr magnit qutblari orasiga joylashtirilgan bo’lib, silindrni harakatga keltiruvchi kuch tok yo’nalishiga va magnit qutblarining joylashishiga bog’liq bo’ladi.

4 bF   0 2 I 1 I 2 l ,  0 – magnit doimiysi.Agar otkazgichlar juda uzun va bir-biridan b masofada joylashgan,ulardan I1 va I2 tok otayotgan bolsa otkazgichning L uzunlikdagi bolagiga tasir etuvchi kuchning XBT ( xalqaro birliklar tizimi ) da quyidagi formula orqali ifodalash mumkin

Tok kuchi XBT da amperlarda o’lchanadi . Amper, miqdor ji[fnblfy vakuumda ,bir-biridan 1 metr masofada joylashgan ikkita parallel tokli o’tkazgichlarning har bir metri orasidagi o’zaro tasir kuchi 2.10 -7 н Nyutonga teng bo’lgan бўлган o’tkazgichlardan o’tayotgan tok kuchini ifodalaydi. Tok kuchi 1 amper bo’lganda, 1 sekund ichida o’tkazgichning ko’ndalang amper bo’lganda, 1 sekund ichida o’tkazgichning ko’ndalang kesim yuzasidan o’tayotgan zaryad miqdori 1 kulonga teng. I 1  I 2  1 A ,Agar l =b=1 m, bo’lsa, u holda Ifodadan magnit doimiysini hisoblash mumkin2 I 1 I 2 l 4 bF   0 1 20 А 2Н A 2  7 7 12.56  10H 2 I I l 2 . 1  1 . 14  bF 12.56  1.2.10  

Yaqinda ta’sir nazariyasiga ko’ra, har qanday tokli o’tkazgich (yoki harakatlanuvchi zaryad) qo’shni nuqtalarda, ya’ni o’z atrofida magnit maydonini hosil qiladi. Magnit kuchlarining paydo bo’lishini quyidagicha tushuntirish mumkin: ikkita +q 1 va -q 2 zaryadlar bir biridan r masofada joylashgan bo’lsin. “Qo’zg’almas" K sanoq tizimida ular orasida, Kulon qonuniga ko’ra, o’zaro tortishish kuchlari ta]sir etadi: 3 04  rq q r  F 12   F 21  .    1   2

0 2 0 1    с (magnit doimiysi) deb belgilab,  2  (   ' ) 2 ekanligini hisobga olib, magnit kuchini quyidagicha yozish mumkin: 1 c 2  2 0 q [  ; r ] ]  q [  ' ; B ] 4  r 3 1 F m '  q 1 [  ; 3 c 2v 2B  4  r 1  0 q [  ; r ] Bu yerda,  - MAGNIT maydon induksiya vektori.

Elektr maydon kuchlanganligi E, magnit maydon induk s iy a s i B bo’ l gan nuqtaga ki r i t ilgan, t e z l ik  bi l an harakatlanuvchi q zaryadga ta’sir etuvchi kuch, umumlashgan Lorens kuchi deb ataladi. F л  q ( E  [  , B ]) F m  q [  , B ].

Amper qonuni. Magnit maydon induksiyasi B bo’lgan magnit maydoniga uzunligi dl , ko’ndalang kesim yuzasi S bo’lgan , I tok o’tayotgan o’tkazgich B  - - - - joylashtirilgan O’tkazgichning hajm birligida п ta elektron mavjud bo’lib, ular o’rtacha tezlik bilan harakatlanmoqda, har bir elektronga quyidagi Lorens kuchi ta’sir qiladi: f   e [  , B ]. dl - -

Chap qo’l qoidasi va parma qoidasi.

Amper qonuniga ko’ra, kesimlarga ta’sir etuvchi kuchlar dF 1  IBdl 1 sin 1  IBdh va dF 2  IBdl 2 sin  2  IBdh b u yerda dM  dF 1  b  IBbdh  IBdS , b bo’lakning uzunligi, dS – esa uning yuzasi. Agar butun kontur yuzani parallel bo’laklarga bo’lib, ularga ta’sir etuvchi juft kuchlarning kuch momentlarini yig’ib chiqib, butun konturga qo’yilgan natijaviy momentni olamiz: M   IBdS  IB  dS  IBS .

Induksiya - magnit maydonining asosiy xarakteristikasidir; xuddi elektr maydon kuchlanganligi singaridir. Magnit maydonini grafik usulda tasvirlanishi ham elektr maydoniga o’xshash bo’lib, induksiya chiziqlari orqali ifodalanadi. Magnit induksiya vektori esa har bir nuqtada induksiya chiziqlariga urinma bo’yicha yo’naladi. Magnit maydon kattaligi sifatida magnitinduksiya oqimitushunchasi ham kiritiladi. Elementar dS yuzadan o’tuvchi oqim quyidagi formula bo’yicha hisoblanadi:  d Ф  B d S c o s  B n d S  ( B  d S  n 1 ) S yuzadan chiqaruvchi to’liq iqim esa   1 ( S )( S ) n ( S ) ( B  dS  n )B dS Ф   BdS cos  

XULOSA Men magnitizm bolimini toliq oqib organib chiqdim.Magnit maydoni va uning xossalari haqida toliq malumot oldim.Magnit maydonining asosiy kattaliklari birliklari haqidagi bilimlarimni mustahkamlab oldim.Bu bolim bizning mutaxasisligimizga ham oid bolib chuqurroq organishga harakat qildim.Magnit maydoni elektr maydoniga bogliqdir.Magnit maydonini qayerlarda kuzatishimiz togrisida ham tushunchalarga ega boldim.Bu bolimga juda katta xissa qoshgan olimlar togrisida va ularni qilgan ishlari haqida batafsil organdim.

Foydalanilgan dasturlar, linklar va adabiyotlar Sultanov N.A. “Fizika kursi” Farg’ona. Classic nashriyoti. 2021 yil. Polvonov B.Z. «Umumiy fizikadan masalalar yechish» O’quv qo’llanma Classic nashriyoti-2021 y. Ismoilov M., Xabibullayev P., Xaliulin M. «Fizika kursi», Toshkent, «O’zbekiston», 2000 yil, www.uz –Milliy qidiruv tizimi www.gov.uz –O‘zbekiston Respublikasi xukumat portali www.lex.uz-O‘zbekiston Respublikasi Qonun hujjatlari ma’lumotlari milliy bazasi www.ZiyoNET.uz - O‘zbekiston Respublikasi axborot-ta’lim portali.

O'xshashlar

Magnit maydon va uning zaryadli zarrachalarga ta’siri

Magnit maydon. Magnit maydon enerdiyasi va zichligi. Moddaning magnit maydoni

Magnit maydoni toklarning o'zaro ta'siri

Yer magnit maydoni kuchlanganligining gorizontal tashkil etuvchisini aniqlash va tangens-galvanometr doimiysini aniqlash

Elektr toki, magnit maydoni, elektr maydon tasirida yuzaga keladigan asosiy xodisalar