Magnit maydon va uning zaryadli zarrachalarga ta’siri - Fizika - Slaydlar

Magnit maydon va uning zaryadli zarrachalarga ta’siri

Yuklangan vaqt:

31.01.2025

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

105.884765625 KB

Ko'chirib olish

Magnit maydon va uning zaryadli zarrachalarga ta’siri Magnit maydon Magnit maydonni zaryadli zarrachalarga ta’siri Amper va Larens kuchlari XulosaReja 0102 0102 0E02 15 19 1A 1B

Magnit maydon — harakatlanayotgan elektr zaryadlarga va magnit moment ish jismlarga taʼsir qiladigan kuch maydoni. M. Faradey birinchi marta 1845- yilda fanga kiritgan. U elektr oʻzaro taʼsirlar ham, magnit oʻzaro taʼsirlar ham yagona moddiy maydon yordamida amalga oshadi, deb hisoblagan. Elektromagnit maydonning klassik nazariyasini J. Maksvell 1873-yil yaratgan. Oʻzgaruvchi Magnit maydon oʻzgaruvchi elektr maydon bilan uzviy bogʻlangan. Magnit maydon harakatdagi elektrlangan jismlar, elektr tokli oʻtkazgichlar va magnitlangan jismlar atrofida hosil boʻladi (rayemga q.). Elektr toki hosil qiladigan Magnit maydon Bio Savar Laplas qonuniga, Magnit maydon ning elektr tokiga taʼsiri esa Amper qonuniga asosan aniqlanadi .

Magnit maydon mikrodunyo hodisalarida, kosmik obʼyektlarda ham kuzatiladi. Mikrodunyo hodisalaridagi Magnit maydon, asosan, barcha zarralarning magnit momentga ega boʻlishligiga, harakatlanuvchi elektr zaryadiga Magnit maydon koʻrsatadigan taʼsirga bogʻliq. Bular esa moddalardagi paramagnetizm, diamagnetizm, ferromagnetizm, antiferromagnetizm, magnit rezonans, magnitooptika hodisalari, Faradey effekti kabi hodisalarni yuzaga keltiradi. Harakatlanuvchi elektr zaryadi Magnit maydon da tekis aylanma harakat qiladi. Magnit maydonning ayrim joylarida elektr zaryadlarning harakat yoʻnalishi qarama- qarshisiga oʻzgarishi mumkin. Magnit maydonning bunday joylari magnit koʻzgular deyiladi. Magnit maydon taʼsirida atom ichidagi elektronlar qoʻshimcha harakat qiladi. Atomning nurlanishi Magnit maydon taʼsirida oʻzgaradi (1 –rasm) 1 –rasm

 Magnit kuchlarining yo’nalishi zaryadli zarrachalarning tezlik vektoriga perpendikulyarligi tufayli, uning tezligini o’zgartirmay, faqat yo’nalishidan og’diradi, ya’ni normal tezlanish beradi. Magnit kuchlarining ma’lum qiymatida zaryadli zarracha yopiq trayektoriya bo’ylab harakatlanadi  Magnit maydonida harakatlanuvchi zaryadli zarrachalarga ta’sir etuvchi kuchlar. Lorens kuchi.  Magnit maydoni nafaqat magnit moddalarga, balki tokli o’tkazgichlarga, shuningdek harakatdagi zaryadli zarrachalarga ham ta’sir etadi. Bu xulosa qator tajribalar (parallel toklarning o’zaro ta’siri, elektronlar oqimining magnit maydonida og’ishi) asosida tasdiqlangan.  Magnit maydonida harakatlanuvchi zaryadli zarrachalarga ta’sir etuvchi kuch elektr tokining elektron nazariyasi asoschisi Lorens nomi bilan yuritiladi  Magnit kuchlarining yo’nalishi zaryadli zarrachalarning tezlik vektoriga perpendikulyarligi tufayli, uning tezligini o’zgartirmay, faqat yo’nalishidan og’diradi, ya’ni normal tezlanish beradi. Magnit kuchlarining ma’lum qiymatida zaryadli zarracha yopiq trayektoriya bo’ylab harakatlanadi

Demak, zaryadli zarracha magnit maydon induksiya vektoriga parallel holda harakat qilsa, magnit maydoni zaryadli zarrachaga hech qanday kuch bilan ta’sir qilmaydi. Lorens kuchining yo’nalishi tezlik vektori va induksiya vektoridan tuzilgan parallelogrammga perpendikulyar yo’nalgan bo’lib, musbat zaryad uchun chap qo’l , manfiy zaryad uchun o’ng qo’l qoidasiga muvofiq aniqlanadiMagnit maydoni nafaqat magnit moddalarga, balki tokli o’tkazgichlarga, shuningdek harakatdagi zaryadli zarrachalarga ham ta’sir etadi. Bu xulosa qator tajribalar (parallel toklarning o’zaro ta’siri, elektronlar oqimining magnit maydonida og’ishi) asosida tasdiqlangan. Magnit maydonida harakatlanuvchi zaryadli zarrachalarga ta’sir etuvchi kuch elektr tokining elektron nazariyasi asoschisi Lorens nomi bilan yuritiladi va umumiy holda quyidagicha ifodalanadi: F= B*v*q*sinα 2-rasm. 2-rasm

Magnit maydoni – elektromagnit maydon namoyon bo‘lishining bir ko‘rinishi bo‘lib, shu bilan farq qiladiki, u harakatdagi elektr bilan zaryadlangan zarra va jismlarga, tokli o‘tkazgichlarga hamda magnit momen-tiga ega bo‘lgan zarra va jismlargina kuch bilan ta’sir qiladi. 1819 yilda Ersted tokning magnit sterlkasiga ta’sir etish hodisasini, 1820 yilda Amper toklarning o‘zaro ta’sir etish hodisasini topdilar. 1831 yilda Faradey elektromagnit induksiya hodisasini kashf etdi. 1834 yilda Lens induktivlangan magnit oqimining teskari ta’sir etish qonunini ifodalab berdi. Fanning shu sohalaridagi taraqqiyoti elektr va magnit hodisalari bir-biridan ajralmas ekanligini isbot etdi. Elektr tokisiz magnit hodisasi va aksincha, magnit hodisasiz elektr toki bo‘lmaydi. Elektr toki tarzida sodir bo‘lgani uchun, albatta, magnit hodisalari ham elektr hodisalari bilan birgalikda sodir bo‘ladi. M a gnit maydonni rasmda magnit kuch chiziqlari tufayli tasvirlash mumkin . Doimiy magnitni N va S qutblari bo‘ylab yo‘nalgan berk uzluksiz chiziqlarni magnit kuch chiziqlari deb ataladi . To‘g‘ri o‘tkazgich-dagi tok atrofida hosil bo‘lgan aylanalardan iborat . Magnit kuch chiziqlarining boshi va oxiri bo‘lmaydi. Elektr maydon kuch chiziqlari ochiq, uzlukli bo‘lib, musbat zaryadda boshlanadi va manfiy zaryadda tugaydi. Magnit kuch chiziqlarining uzluksizligi tabiatda magnit zaryadlari yo‘qligi va binobarin, magnit tokining sodir bo‘laolmasligidan dalolat beradi.

Laren s kuchi • Lorents kuchi — magnit maydonda harakatlanayotgan zaryadli zarraga taʼsir etuvchi kuch. Bu kuchni X. A. Lorents 1884-yilda Xoll efektiii taxlil etish jarayonida aniqlagan. Lorents kuchi hamma vaqt zaryadli zarraning harakat tezligiga tik yoʻnalganligi sababli, hech qanday ish bajarmaydi va markazga intilma kuch yoge vazifasini oʻtaydi Ampe r kuchi • Amper qonuni – bir-biridan muayyan masofada joylashgan oʻtkazgichlarning kichik bir qismidan oqayotgan ikki tokning oʻzaro mexanik ta’siri haqidagi qonun. Amper qonunidan shunday xulosa chiqadi: bir tomonga oqayotgan tok- li parallel oʻtkazgichlar oʻzaro tortisha-di, qarama-qarshi tomonga oqayotgan tok-li oʻtkazgichlar oʻzaro itarishadi. Amper sharafiga shunday atalgan. Magnit maydonining tokli kichik bir oʻtkazgichga koʻrsatadigan ta’sir kuchini ifodalovchi qonun ham Amper qonuni deb ataladi.

Xulosa Biz magnit maydon va uning zaryadli zarralarga ta’siri mavzusini o’qib o’rgandik. Bu mavzu haqida o’zimizda bilib va ko’nikmalar mavjud bo’ldi. Bu mavzu bo’yicha Amper va Lorents kuchlarni haqida o’rgandik . Bu mavzuni lobaratorida mustahkamlab oldik.

Foydalanilgan adabiyotlar: https://kompy.info/modul-magnit-maydoni- va-uning-xarakteristikalari-magnit-maydon. html?page=4 https://uz.wikipedia.org/wiki/Magnit_maydo n

O'xshashlar

Magnit maydon. Magnit maydon enerdiyasi va zichligi. Moddaning magnit maydoni

Magnit maydoni va uning harakatlanayotgan zarrachaga ta’siri

Vakuumda elektrostatik maydon. Maydon kuchlanganligi. Elektr maydon potensiali

Elektr toki, magnit maydoni, elektr maydon tasirida yuzaga keladigan asosiy xodisalar

Elektr maydon