logo
  1. Bosh sahifa
  2. Slaydlar
  3. Fizika
  4. Elementar zarracha

Elementar zarracha

Yuklangan vaqt:

07.12.2023

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

2880.4853515625 KB
Ko'chirib olish
Elementar zarracha Zarralarning asosiy klassifikatsiyalari Zarrachalarni kuzatish va qayd qilish usullari Zarralar va antizarralar Reja: " Elementar " so'zining lug'aviy ma'nosi " eng sodda " demakdir . Garchi bugungi kungacha maʼlum zarralami elementar deb atash uncha to'g'ri bo'lmasa - da , dastlabki paytlarda kiritilgan bu iboradan hamon foydalaniladi . Umuman ol - ganda , zarralar endigina kashf qilina bosh - langanda Umuman olganda , zarralar endi ma - teriyaning eng kichik bo'lakchasi sifatida qabul qilingan va chindan ham elementar deb hisoblan - gan . Lekin ularning ba'zilarining ( Jumladan , nuk - lonlarning ) murakkab tuzilishga ega ekanligi key - inroq ma'lum bo'lib qolgan . Hozirgi paytda 200 dan ortiq elementar zarralar mavjud . Ularning ko'pchiligi nostabil bo'lib , asta sekin yengil zarralarga aylanadi . Elementar zarracha (boshqa nomlari:fundamental zarracha, ele - mentar zarra) parchalanishi mumkin boʻlmagan yoki parchalana ol - ishi isbot etilmagan zarrachadir. Standart modelda kvark, lepton va kalibr bozonlar elementar zarracha, deb koʻriladi. Oʻtmishda adronlar (masalan, proton va neytron) va hatto atomlar elementar zarracha, deb hisoblangan; biroq keyinchalik ularning kichikroq zarrachalardan tashkil topgani ayon boʻldi. XX asrda el - ementar zarrachalar nazariyasiga kvant tushunchasi kiritildi; bu tushuncha elektromagnetizmda inqilob yasab, kvant mexanikasi sohasi yaratilishiga sabab boʻldi. Dastlabki maʼnosiga koʻra, Ele - mentar zarracha materiya tuzilishining boshlangʻich boʻlinmas el - ementlaridir. Demokrit Elementar zarrachadan birinchi boʻlib manfiy elementar elektr zaryadli elektron (ye~) kashf qilingan (J. Tomson, 1897). 1919-yilda E. Rezerford (atom yadrosidan urib chiqari - layotgan zarralarni oʻrganishda) musbat zaryadli va elektron massasiga qaraganda 1840-marta katta massali proton 0)ni kashf qildi. Ingliz fizigi J. Chedvik zarralarning berilliy bilan oʻzaro taʼsirini oʻrganishda neytral zarra — neytron (p) ni kashf qidsi (1932). Neytronning massasi protonning massas - iga juda yaqin. Bu uchta zarra (elektron, proton va neytron) atom tuzilishida qatnashadi. Hozirgi paytda maʼlumki, boʻlinmas Elementar zarracha hisoblangan proton va neytron murakkab tarkibiy tuzilishga ega. Add your words here, according to your need to draw the text box size. Please read the instructions and more work at the end of the manual template. Dalton 1900-yilda M. Plank mutlaq qora jism nurlanishi energiyasidan kvant - langan deb foton tushunchasiga asos soldi. Keyinchalik A. Eynshteyn elektromagnit nurlanish fotonlar tarzida yuz berib, muhitda tarqaladi va yutiladi deb fotonning hozirgi zamon tushunchasini yaratdi. Foton - larning mavjudligi R.Milliken (1912— 15) va R.R. Kompton (1922) oʻtkaz - gan tajribalarda tasdiqlandi. Fotonlar . Bu guruh faqat bitta zarra- elektromag - nit nurlanish kvanti fotondan iborat . Leptonlar . Leptonlar ( " leptos " yunoncha yengil ma'nosini anglatadi ) elektromagnit a kuchsiz ta'sirlarda ishtirok etadi . Leptonlarga elektron , myuon tay neytrinosi , elektron , myuon , tay - lepton va ularning antizarralari kiradi . Mezonlar . Massasi 207 elektron massasidan katta , ammo proton massasidan Masa : 207 elektron massasidan kichik bo'lgan zarralar mezonlar guruhini tashkil qiladi . Barionlar . Og'ir zarralar . Ular protondan boshlanadi va nuklonlar , giperonlarni o'z ichiga oladi . Barcha ta'sirlashuvlarda ishtirok etadi . Zaryadlangan zarracha t vaqt davomida ϑ tezlik bilan OX masofa o‘tadi. Shu vaqt davomida O nuqtadan chiqqan elektromagnit to‘lqinlar с′ tezlik bilan tarqalib OO1 ma - sofa o‘tadi. OX to‘g’ri chiziqdagi boshqa nuqtalardan chiqqan elek - tromagnit to‘lqinlar ham OO/ ga parallel yo‘nalishda tarqaladilar. Ularning umumiy to‘lqin fronti O1X to‘g’ri chizig’i orqali o‘tadi. Shunday qilib, hosil bo‘lgan nurlanishning yo‘nalishi OO1 zarrachaning harakat yo‘nalishi bilan θ burchak tashkil etar ekan. Uning matematik ifodasi quyidagicha bo‘ladi: (7) ifodadan ko‘rinadiki nurlanishning yo‘nalishini aniqlasak, harakatdagi zarrachaning muhitdagi ϑ tezligini ham aniqlashimiz mumkin. (7) ifodadan foydalanib sindirish ko‘rsatkichi n bo‘lgan muhit uchun burchakning eng katta qiymatini aniqlash mumkin. θ=θ max bo‘lishi uchun β=v/c shart bajarilishi, ya’ni zaryadlangan zarrachaning muhitdagi tezligi yorug’lik tezligiga tenglashishi (ϑ = с ) lozim. Natijada (7) ifodaga muvofiq (8) ifodani muhit suv bo‘lgan hol uchun tadbiq etsak, n=1,33; ϑ = с ekanligini hisobga olib θmax=41,5* ga tengligini aniqlash mumkin. Antizarralar – massasi, spini, izotopik spini, juft-toqligi oʻzining "egizak" zarrasining mos parametrlariga oʻzaro teng boʻlib, bir-bi-ridan faqat elektr va nuklon zaryadlari, ajibligi, magnit momentlarining ishoralari bilan farq qiladigan elementar zarralar.Zarra va A. ga misollar: elektron va pozitron, proton va antiproton, neytron va antineytron, neytrino va antiney- trino. Bundan koʻrinadiki, A. zaryadli zarralarda ham, elektr ji - hatdan neytral (zaryadsiz) zarralarda ham mavjud.Antiproton (r) proton (r) ga nisba-tan A.: massasi, spini, zaryadi va mag - nit momentining mutlaq qiymatlari pro-tonning tegishli fizik parametrlariga teng. Faqat zaryadi va magnit momen-tining ishorasi bi - lan protondan farq qiladi. Antineytron (ya) esa neytral (elektr zaryadi nolga teng) boʻlgan ney- trondan faqat magnit momentining isho-rasi bilan farq qiladi.Zarra va A. juftining alohida xossasi – ularning bir-biri bilan uchrashganda annigilyat - siyalanib, materiyaning boshqa shakliga aylanishi. Mas, elektron va po-zitron annigilyatsiyasi nati - jasida ular yoʻqolib, foton (yorugʻlik kvanti) hosil boʻladi. Antiproton va antineytronlar nuklonlar bi - lan annigilyatsiyalanadi, bunda ya-mezonlar hosil boʻladi. Birinchi antizarra - elektronning antizarrasi positron kasb qilin - gandan song, boshqa zarralarningham antizarrasi yo'qmikan degan savol tuğildi. Antipotron 1955-yilda mis nishoni proton - lar bilan bambardimon qilish natijasida olindi. Elektron va protonlaming anti - zarralari zaryadining ishorasi bilan farq qilsa , neytron va antineytron xususly magnit momentlarining ishorasi bilan farq qiladi . y Zaryad - siz zarralar foton , nº mezonlarning o'zlari va antizarralarining fizik xos - salari bir xil . THANK YOU

O'xshashlar

Elementar zarralarni qayd qiluvchi asboblar. Elementar zarralar, ularning sistematikasi
Elementar zarralar fizikasi rivojlanish tarixi
Elektromagnit maydondagi zaryad
Vakumdagi elektr maydoni . Elektr zaryadi va uning saqlanish.qonuni. Kulon qonuni
Atom yadro fizikasining rivojlanishi tarixi