Asinxron motorning ish rejimlari

Yuklangan vaqt:

28.12.2023

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

1161.3046875 KB

Ko'chirib olish

 A S I N X R O N M A S H I N A L A R N I N G M A X S U S M A Q S A D L I V A Z A M O N A V IY T U R L A R I. A S I N X R O N M O T O R L A R N I I S H L A T I S H G A O I D A M A L IY M A S L A H A T L A R M ax su s m aqsadli asinxron m ashinalarning ba’zi turlari Ko‘pgina sohalarda umumiy maqsadli asinxron motorlar va generatorlar bilan bir qatorda maxsus maqsadli asinxron mashinalari ham ishlatiladi. Bunday maxsus mashinalarga asinxron chastota o‘zgartgich, faza rostlagich, induksion regulator, aylanuvchi (buriluvchi) transformator, selsinlar, chiziqli motorlar va boshqalar kiradi. Ular yordamida chastotani, fazani va kuchlanish qiymatlarini rostlash; rotorning burilish burchagini shu burchakka yoki uning biror bir funksiyasiga mutanosib o‘zgaradigan kuchlanishga aylantirish; o‘zaro mexanik bog‘liq bo'lmagan ikki yoki bir nechta o‘qlarning 1 7 .1 -ra s m . B ir la m c h i (y u r itu v c h i m o to r i ta rm o q q a (a) y o k i c h a s to ta o 'z g a r t - gich n in g ch iq ish ig a ( b ) u la n - g a n d a g i a s in x r o n c h a s to ta о ‘zgartgich n in g sx e m a la ri; P — e le k tr q u v v a t; P mcx~ m e x a n ik q u v v a t; A s M — a s in x r o n m a sh in a . sinxron burilishi yoki aylanishini- ta’minlash; mexanik obyektlarning chiziqli yoki yoysimon siljishini amalga oshirish munikin. Asinxron chastota o^artgich. Faza rotorli asinxron mashina chastota o‘zgartgich sifatida ishlashi mumkin, chunki rotordagi tok chastotasi f, ga teng, ya’ni: f2= f,s = p(n,±n) / 60, (17.1) bunda ” belgisi rotorning magnit maydoni bilan bir xil yo'nalishda aylanishini, “+ ” belgisi esa uning magnit maydoniga teskari tomonga aylanishini ko‘rsatadi. Asinxron chastota o‘zgartgich faza rotorli asinxron mashina va uning valiga ulangan aylanish chastotasi rostlanadigan ishga tushirish motoridan iborat (17.1-rasm). Asinxron mashinaning birorta (masalan, stator) chulg‘ami, chastotasi f, bo‘lgan uch fazali elektr tarmog‘iga ulansa, boshqa chulg'amidan (rotor chulg‘amidan) chastotasi f2= f,s bo‘lgan o‘zgaruvchan tok olinadi.

$ f2 > f, chastota olish uchun asinxron mashina stator magnit maydoni yo‘nalishiga teskari bo‘lgan tomonga aylantiriladi. Bunda chastota o‘zgartgich elektromagnit tormoz (s > 1) rejimida ishlaydi, motor esa unga mexanik quwat uzatadi. f2 < f, chastota olish uchun chastota o‘zgartgich motor rejimida va stator magnit maydoni yo‘nalishi bo‘yicha aylantirilishi lozim. Bunda chastota o‘zgartgich generator bo‘lib ishlayotgan birlamchi motor hosil qilgan elektromagnit momenti ta’sirida tormozlanadi. Generator rejimida ishlayotgan motor elektr energiyasini asinxron mashina ulangan tarmoqqa uzatadi. Chastota f2ni ravon bir tekis rostlash uchun birlamchi motor sifatida o‘zgarmas tok motoridan foydalanib, uning aylanish chastotasini o'zgartirish kerak bo‘ladi. Kuchlanishni induksion rostlagich (regulator). Bunday regulator uch fazali buriluvchi avtotransformator ko‘rinishda ishlab chiqariladi va uch fazali o'zgaruvchan kuchlanishni rostlash uchun ishlatiladi. Induksion rostlagichning sxemasi 17.2,a-rasmda ko‘rsatilgan. Bunda birlamchi chulg'am sifatida rotor chulg‘ami ishlatilsa, ikkilamchi chulg‘am sifatida esa stator chulg‘ami ishlatiladi. Induksion regulator uch fazali tarmoqqa ulansa, uning rotor va stator chulg‘amlarining har bir fazasida EYK hosil boMadi: LLreg = K \ + El2 K LLkir + E .2 » (17-2) bu yerda: U_kjr = f/, * E \ ; U2« E2 — chiqishdagi kuchlanish; Ukir — kirishdagi kuchlanish. (17.2) tenglamadan shu narsa ko‘rinadiki, Ukir va E2 vektorlari geometrik qo'shilar ekan, shu sababli U kuchlanishning qiymati Ukir va E2 vektorlari orasidagi burchakka bogiiq bo‘ladi. Rotorning holatini 0‘zgarganda bu burchak o‘zgarib turli qiymatli Urcg kuchlanishi olishi mumkin. Fata rostlagich (Jazoregulator). Faza regulator (17.2,c-rasm) konstruksiyasi jihatidan faza rotorli asinxron mashina boiib, ikkilamchi chulg'am kuchlanishining qiymati o‘zgartirilmagan holda uning birlamchi kuchlanishga nisbatan fazasini 0‘zgartirib beradi. d ia g ra m m a si (b); f a z a r e g u la to r n in g u la n is h sx e m a si (d) . s x e m a s i (a) v a v e k to r 2 11 7 . 2 - r a s m . K u ch la n ish n i in d u k sio n , ro stla g ic h n in g u la n ishs x e m a s i (a) v a v e k to r$

 Induksion regulatordan farqi shuki, fazoregulatorda rotor va stator chulg’amlari o‘zaro elektr jihatdan ulanmagan, ya’ni transformator bog‘lanishga ega, shuning uchun ham uni ayrim holda b u r ilu v c h i tra n sfo rm a to r deb ataladi. Ikkilamchi chulg‘am kuchlanishi fazasini rotomi statorga nisbatan burish bilan amalga oshiriladi (stator chulg‘amini birlamchi chulg‘am deyiladi). Agarda faza rotorli asinxron mashinaning rotori va statorining bir xil faza o‘qlari mos tushsa, aylanuvchi magnit oqimi stator va rotor chulg'amlarini bir vaqtda kesib o‘tadi demak, hosil bo‘lgan EYK Et va E2 laming fazalari ham bir xil bo‘ladi. Rotomi u yoki bu tomonga a burchakka burib (17.2,i/-rasm), kerak bo‘lgan EYK fazasini olish mumkin, ya’ni: Faza rostlagich avtomatikada faza bo‘yicha xatolikni kompensatsiyalashda, boshqariladigan to‘g‘rilagichlarda, elektr o‘lchov asboblarini tekshirishda va boshqalarda ishlatiladi. Aylanuvchi (buriluvchi) transformator. Aylanuvchi transformator 0‘zgaruvchan tok elektr mikromashinasi bo‘lib, u rotorning burilish burchagini kuchlanishga aylantirib beradi va bu kuchlanish shu burchakka yoki uning biror bir funksiyasiga mutanosib ravishda 0‘zgaradi. Aylanuvchi transformatorning tuzilishi (17.3-rasm) xuddi faza rotorli asinxron motorniki kabi bo‘ladi. Stator va rotorning har qaysiga birbiriga nisbatan faza 90° ga siljigan ikkita bir fazali tarqalgan chulg‘amlar joylashgan. Magnit o‘zak bir-biridan izolatsiyalangan elektrotexnik poiat plastina (tunuka)lardan yig‘ilgan bo‘ladi

 Aylanuvchi transformator burilish yoki aylanish rejimida ishlashi mumkin. Burilib ishlash rejimida rotoming statorga nisbatan holati buradigan mexanizm (reduktorli ijrochi motor) yordamida o‘zgartiriladi. Bunda stator chulg'amining bittasi — qo‘zg‘atish chulg‘ami (QCH) o'zgaruvchan tok manbayiga ulanadi, boshqa kompensatsiyalovchi chulg‘ami (K) esa qarshilikka ulanadi yoki qisqa tutashtiriladi. Ayrim hollarda statorning ikkala chulg‘amlari ham o'zgaruvchan tok manbalariga mustaqil ravishda ulanadi. Rotorning sinus (S) va kosinus (S) chulg‘amlari kontakt halqalarga cho'tkalar orqali ulangan boiadi. Aylanuvchi transformator uzluksiz aylanish ish rcjimiga mo'ljallanganda qo‘zg‘atish va kompensatsiyalovchi chulg‘amlar rotorda, sinus va kosinus chulg‘amlar esa statorda joylashgan bo‘ladi. Bunday holatda kompensatsiyalovchi chulg‘am qisqa tutashtiriladi, qo‘zg‘atish chulg'ami esa ikkita kontakt halqa yordamida o'zgaruvchan tok manbayiga ulanadi. Selsinlar. Seisin ikkita chulg'amdan: birinchisi birlamchi yoki q o ‘z g ‘a tish chulg'ami va ikkinchisi sin x ro n lo v c h i chulg'amdan iborat. Selsinlar bir va uch fazali bo'ladi.

 Uch fazali selsinning tuzilishi faza rotorli asinxron motorning tuzilishi kabi bo‘ladi. Ular elektr vali sistemalarida ishlatiladi. Avtomatika sistemalarida esa bir fazali selsinlar ishlatiladi. Sinxronlovchi chulg‘am statorda, qo‘zg‘atish chulg‘ami esa odatda rotorda joylashgan bo‘ladi. Bir fazali seisin ham kam quwatli asinxron mashinasi kabi tuzilishga ega. Ular ayon va noayon qutbli bofiadilar. Selsinlar asosan indikator va transformator rejimlarida ishlaydi. Indikator rejimida (17.4-rasm) selsin- priyomnikning rotori bosh o‘q 0, ga ulangan bo‘ladi. Bunda datchik D ning va qabul qiluvchi (priyomnik) R ning qo‘zg‘atish chulg‘amlari umumiy o'zgaruvchan tok tarmog‘iga, sinxronlash chulg‘amlari esa bogMovchi liniya orqali o‘zaro ulanadi. Agar D va R rotorlari holatlari orasida nomuvofiqlik sodir bo‘lsa, unda sinxronlovchi chulg‘amlardan toklar o‘tib, ular qo‘zg‘atish oqimi bilan ta ’sirlashib qaram a-qarshi yo‘nalgan sinxronlovchi momentlarni hosil qiladi va, natijada nomuvofiqlik burchagi 0 ga teng bo‘ladi. Chiziqli asinxron motor. Bunday motorning tishli statori pazlariga uch fazali chulg'am joylashgan (17.5,a-rasm). Chiziqli motorning qo‘zg‘aluvchi qismi yuguruvchi deb ataladi, u asinxron mashina rotoriga o‘xshash bo‘ladi va, faqat tekislik bo‘yicha ilg a r ila n m a harakat qiladi. “Yuguruvchi”ning o‘zagi elektrotexnik po‘latdan tayyorlanib, uning pazlarida qisqa tutashgan chulg‘am joylashtirilgan bo‘ladi, yoki chulg‘am o'rnida aluminiy va misdan yoki ferromagnit material (po‘lat)dan tayyorlangan plastinalar ishlatilishi mumkin. Chiziqli motorning ishlash prinsipi asinxron motorning ishlash prinsipi kabi bo‘ladi. Uning energetik ko‘rsatkichlari (r| va coscp) kichik

 Elektr mashinasozlik sanoati rivojlangan mamlakatlarda, (masalan, Rossiyada va Ukrainada) quwati bir vattning ulushini (kuchlanishi 127, 220 va 380 V) tashkil etadigan bir va ikki fazali asinxron mikromotorlardan, to quwati 1000 kW (kuchlanishi 0,5; 0,6; 3; 6; 10 kV) gacha bo‘lgan uch fazali asinxron motorlar keng miqdorda ishlab chiqarilmoqda. So'nggi ikki o‘n yilliqda asinxron motorlarning Xalqaro 200 elektrotexnik komissiya (ХЕК) tavsiyalariga, CENELEK normalariga (28/64) va DIN 42673, DIN 42677 standartlar talablariga javob beradigan zamonaviy turlari (ulaming FIK va quw at koeffitsienti cosep yuqori hamda shovqinsiz ishlash va 40 ming soatgacha ishlash imkoniga ega bo'lgan) ishlab chiqarilishi keng rivojlanmoqda. Hozirgi vaqtda elektrotexnika sanoati taraqqiy qilgan mamlakatlarda s e r v is - f a k to r (SF)li elektr motorlari ishlab chiqarilmoqda. GOST R - 2000 standartga asosan SF tushunchasi nom inal kuchlanish va chastotalarda elektr motorlarining ruxsat berilgan o‘ta yuklanishini bildiradi. Bunda chulg‘arntemperaturasining atrof muhitnikidan oshishi shu izolatsiyaning issiqqa chidamlilik klassi uchun yoT qo‘yilgan temperaturadan 10 % danko‘p bo‘lmaSligi kerak Odatda SF 1,15 va ayrim hollarda 1,1 ga teng son bo‘lib, uning qiymati kataloglarda ko‘rsatilgan boTadi va elektr motorlarining kuchlanish U=UN va chastotasi f=fN bo‘lganda, uning nominal quwati (PN)ni SF gacha oshirish imkoni bo‘lishligini bildiradi

 MDH mamlakatlarida (asosan Rossiyada) asinxron motorlaming yangi (AI, RA, 5A va 6A) seriyalari yaratildi. Yaroslavldagi (Rossiya) elektr mashinasozlik zavodi hozirgi vaqtda quwati 100 kW gacha bo‘lgan RA yangi seriyali asinxron motorlami ishlab chiqarmoqda. Bularni ishlab chiqarishda asosan 4A, AIR, AIS seriyali asinxron motorlaming kamchilik va ijobiy texnik xarakteristikalari hisobga olindi. Vladimir (Rossiya) “Elektromotor” zavodi AI turkumi asosida, uning kamchilik va ijobiy texnik xarakteristikalari asosida yangi (quw ati 315 kW gacha bo‘lgan 5A va 5AN seriyali) asinxron motorlarni ishlab chiqarmoqda. Xorijiy firmalarda ishlab chiqarilayotgan u ch fazali asinxron motorlaming quyidagi ayrim seriyalarini ko‘rsatish mumkin. Masalan, kuchlanishi U = 220 / 380 V; ulanish sxemasi — Д / Y; ikki qatlamli: 2AR90S2 (1,5 kW, n = 3000 ayl/min), AS1(2,2 kW, n = 3000 ayl/min), DB 55/2 (9 kW, n = 3000 ayl/min), BF4112M (5,5 kW, n = 3000 ay!/ min), B3 (30 kW, n = 1500 ayl/min), FEK (37 kW, n = 1000 ayl/min). 0 ‘zbekiston Respublikasi Andijon shahridagi “ Elektrodvigatel” ishlab chiqarish birlashmasida xalq xo‘jaligining turli sohalarida ishlatiladigan asinxron motorlaming kam quvvatli tiplari ishlab chiqarilmoqda. Kundalik turmushimizda ishlatiladigan avtomat va yarim avtomat kiryuvish mashinalari (“EVRIKA-3M”) barabanlarini yuritish uchun moTjallangan ikki tezlikli kondensatorli asinxron motor ishlab 201 chiqarilmoqda (P2N = 120 va 60 W, UN = 220 V, f = 50 Hz, n = 2850 va 425 ayl/min). Chorvachilik, parrandachilik fermalarida va boshqa ishlab chiqarish obyektlarida qo‘llaniladigan turli xil mashina hamda mexanizmlarni yuritish uchun 4AM100SU1 tipli uch fazali asinxron motorlar (P2N = 2,2; 3; 4 va 5,5 kW, UN = 380 V, T| = 81; 82; 86,5 va 87,5 %) moMjallangan. 4AM100UZ tipli uch fazali asinxron motorlardan foydalanish qulay bo‘lganligi sababli ular har xil dastgohlarda, kompressorlar, ventilatorlar hamda avtomat boshqarish sistemalarida keng qo‘llaniladi. Ularning nominal kattaliklari xuddi 4AM100SU1 tipli motorniki singaridir. To‘qimachilik sanoatida ishlatiladigan TO-3 tipli (P2N = 0,8 va 1,1 kW, UN = 220/380 V, T| = 75 %) uch fazali asinxron motorlari mokili avtomat va boshqa dastgohlarni yuritish uchun moMjallangan.

O'xshashlar

Mexanik ish

Mexanik ish 3

Насослар ҳақида

Turbo qurilmalarning ish rejimini aniqlash

Issiqlik mashinalari va ularning foydali ish koeffitsienti