Globallashuv jarayonlari va barqaror taraqqiyot yoʻlida yuzaga kelayotgan tahdidlar - Falsafa - Slaydlar

Globallashuv jarayonlari va barqaror taraqqiyot yoʻlida yuzaga kelayotgan tahdidlar

Yuklangan vaqt:

28.03.2025

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

1965.6796875 KB

Ko'chirib olish

Globallashuv jarayonlari va barqaror taraqqiyot yoʻlida yuzaga kelayotgan tahdidlar Globallashuvning ta'rifi Globallashuv – bu dunyoning turli qismlarining iqtisodiy, siyosiy va madaniy jihatdan bir-biriga yaqinlashishi va bog'lanishi jarayonidir. Texnologiya, transport, kommunikatsiyalar va savdo orqali dunyo bo'ylab o'zaro ta'sir kuchaymoqda. Globallashuvning ijobiy ta'sirlari Iqtisodiy o'sish: Savdo va investitsiyalar orqali davlatlar iqtisodiyotlari rivojlanadi. Madaniy almashinuv: Turli madaniyatlar o'rtasida bilim va tajriba almashinuvi. Texnologik taraqqiyot: Innovatsiyalar va ilmiy yutuqlarni tezda joriy etish imkoniyatlari.

Barqaror taraqqiyot tushunchasi Barqaror taraqqiyot — bu hozirgi avlodning ehtiyojlarini kelajak avlodlarning ehtiyojlarini xavf ostiga qo'ymasdan qondirish jarayonidir. Bu iqtisodiy, ekologik va ijtimoiy o'zgarishlarni o'z ichiga oladi. Barqaror taraqqiyotning maqsadlari Ijtimoiy tenglikni ta'minlash. Ekologik barqarorlikni saqlash. Iqtisodiy o'sishni qo'llab-quvvatlash va kam daromadli mamlakatlarni qo'llab-quvvatlash.

Globallashuv va barqaror taraqqiyot o'rtasidagi munosabat Globallashuv barqaror taraqqiyotga ta'sir qiluvchi ijobiy va salbiy omillarni keltirib chiqaradi. Masalan, iqtisodiy integratsiya rivojlanish imkoniyatlarini yaratadi, lekin ekologik xavf va resurslarning notekis taqsimlanishiga olib kelishi mumkin. Globallashuvning salbiy ta'sirlari Atrof-muhitning ifloslanishi: Sanoat ishlab chiqarish va transport tizimi karbonat angidrid va boshqa ifloslantiruvchi moddalar miqdorini oshiradi. Tabiiy resurslarning kamayishi: Resurslar, masalan, neft, gaz, suv va o'rmonlar cheklangan va notekis taqsimlanadi. Ijtimoiy tengsizlik va globallashuv Globallashuv mamlakatlar o'rtasidagi boylik va resurslarni taqsimlashni notekislashtirishi mumkin. Yoksullik darajasi ko'payishi, ishlab chiqarishning "yengil" mamlakatlarga ko'chishi va ishchilarning huquqlari buzilishi kabi muammolar mavjud.

Iqlim o'zgarishi va globallashuv Global iqlim o'zgarishi – globallashuvning asosiy tahdidlaridan biridir. Iqlim o'zgarishi natijasida ekstremal ob-havo hodisalari ko'paymoqda, bu esa qishloq xo'jaligi va oziq-ovqat xavfsizligini ta'sir qilmoqda. Global salomatlik tahdidlari Pandemiyalar, masalan, COVID-19, globallashuv jarayonlarining salbiy natijalaridan biridir. Tezda tarqalgan yuqumli kasalliklar global miqyosda salomatlik tizimlariga yuklama solmoqda. Barqaror taraqqiyot uchun yechimlar Yashil iqtisodiyot: Ekologik toza texnologiyalarni ishlab chiqish va ularni kengaytirish. Resurslarni samarali boshqarish: Energiya va suvni tejash, qayta tiklanadigan manbalardan foydalanish. Ijtimoiy siyosat: Kam daromadli guruhlarni qo'llab-quvvatlash, ta'lim va sog'liqni saqlashni yaxshilash. Ushbu ma'lumotlarni prezentatsiyada foydalanish mumkin. Har bir punktni kengaytirib, diagramma, grafiklar yoki statistik ma'lumotlar qo'shishingiz ham mumkin.

Globallashuv hodisasi yaqinlargacha koʻpchilikka yaxshi maʼlum boʻlmagan tushuncha boʻlib hisoblangan boʻlsa, hozirgi kunda u jarayon sifatida siyosiy, ijtimoiyiqtisodiy va tarixiy-falsafiy mushohadalarda eng koʻp ishlatilayotgan kategorial atamaga aylanib bormoqda. Eʼtiborli jihati shundaki, 1987-yilgacha AQSH Kongressi kutubxonasi kartotekasida “globallashuv” tushunchasi qoʻllanilgan birorta adabiyot boʻlmagan. Biroq, 1990-yillardan boshlab globallashuv muammosiga bagʻishlangan asarlar va maqolalar shiddat bilan koʻpaya boshladi. Hozirgi kunda globallashuv jarayoniga nisbatan turli xil ijtimoiy-falsafiy konsepsiyalar shakllanmoqda. Ularda mazkur jarayonni anglashga, uning xalqlar va davlatlar taqdiriga taʼsirini aniqlashga, oqibatlari va kelajagini tasavvur qilishga urinishlar kuzatilmoqda.

Global ekologik oʻzgarishlarning salbiy oqibatlari nimalarda aks etadi? Muammolarning ildizi qayerda? Global ekologik oʻzgarishlarning salbiy oqibatlari nimalarda aks etadi? Mamlakatlarning iqtisodiy va siyosiy hukmronlikka intilib, ulkan obroʻ qozonish maqsadida mamlakat ishlab chiqarishiga alohida urgʻu berib kelayotganligi global ekologik inqirozni keltirib chiqarmayaptimikan? Yoki bu muammolarga biz insonlarning yashash tarzimiz sabab boʻla oladimi? Oʻtgan asrga nisbatan insoniyat yashash tarzi shunchalik darajada oʻzgardiki, insoniyat sivilizatsiyasida hali mutlaqo kuzatilmagan global isish, dengiz va yer ekotizimlarining misli koʻrilmagan darajada kamayib borishiyu, yer yuzining turli mintaqalarida qurgʻoqchilik, suv toshqinlari kabi bir qator salbiy holatlar ham yuz berayotganligi barchamizga birdek ayondir. Bir soʻz bilan aytganda insonning tabiatga aralashuvi aqlga sigʻmaydigan darajaga yetishga ulgurdi.

Bugungi globallashuv jarayonida insoniyatning ijtimoiy- iqtisodiy rivojlanishi tubdan o‘zgarib ketdi. Bu o‘zgarishlar natijasida bir qator dolzarb ahamiyatli, ta’sir doirasi jahon hamjamiyatini qamrab olgan, bashariyatning kelajakdagi ijtimoiy taraqqiyotini belgilab berayotgan muammolar vujudga keldi. Bu muammolar insoniyatning global muammolari deb ataladi hamda ularning yеchimini topish yo‘lida barcha davlatlarning kuch-qudrati, imkoniyat- harakatlari jamlanishi maqsadga muvofiq. Global muammolardan tinchlikni saqlash va qurolsizlanish muammosi eng universal ahamiyatga ega, chunki bu muammo hal etilmasa, Yer yuzida hayot va sivilizatsiyaning kelajagi o‘ta achinarli ahvolga kelishi muqarrar. Insoniyat tarixida, ba’zi ma’lumotlarga ko‘ra, jami 14 mingdan ortiq urushlar ro‘y bergan va ming afsuski, harbiy mojaro va ziddiyatlar sayyoramizning turli hududlarida hanuzgacha yuz bermoqda. Lekin, global darajada bu muammo jami 70 milliondan ziyod kishi qurbon bo‘lgan ikkita jahon urushi bo‘lib o‘tgan XX asrga kelib keskinlashdi. Dunyoning turli mintaqalarida urush va harbiy to‘qnashuvlar sodir bo‘lmoqda. Harbiy harakatlar va fuqarolik urushlari tufayli ayrim davlatlar gumanitar falokat vaziyatiga kelib qoldi.

Bunga Suriya, Iroq, Liviya, Somali, Afg‘oniston, Janubiy Sudan va boshqa davlatlarni misol tariqasida keltirilishi mumkin. Axborotlashgan jamiyatning shiddat bilan o‘zgarib borishi natijasida «XX asrda globallashuv jarayonining tezlashishi va umumsayyoraviy sivilizatsiyaning shakllana boshlashi jahon mafkuralarining xarakterini o‘zgartirib yubordi. Ularning o‘rnini bosadigan qudratli mafkuraning yo‘qligi, geosiyosiy maqsadlarning o‘zgargani esa bu g‘oyalarning salbiy ta’sirini yanada kuchaytirdi. Bunday sharoitda o‘z maqsadini aniq belgilab olgan, ehtiyoj va manfaatlarini yaxshi anglab yеtgan, o‘z e’tiqodiga ega bo‘lgan, bir so‘z bilan aytganda o‘z milliy g‘oyasini shakllantirgan millatgina kelajagini saqlab qoladi va istiqbolini belgalaydi». Shunday millat sifatida shakllangan o‘zbek xalqi o‘zining asrlar osha yashab kelayotgan milliy g‘oyasi asosida yoshlar dunyoqarashini ilg‘or texologiyalar bilan boyitish, turli ta’sirlar negizida o‘zlikni anglash, milliy qadriyatlarni e’zozlash va estetik madaniyatni kelajakka o‘z holicha еtkazishga doimo tayyordir.

E’TIBORINGIZ UCHUN RAXMAT

O'xshashlar

Globallashuv, globalistika va barqaror taraqqiyot tushunchalarining o’zaro aloqasi va farqi

Globallashuv va Sivilizatsiya

Globallashuv va axborotlashuvning falsafiy muammolari

Axloqiy madaniyat va qadriyatlar

Globallashuv muammolarni yechishga nisbatan ilmiy va falsafiy yondashuvlar