Фалсафий тафаккур эволюцияси. Қадимги давр, ўрта асрлар, уйғониш даври фалсафаси - Falsafa - Slaydlar

Фалсафий тафаккур эволюцияси. Қадимги давр, ўрта асрлар, уйғониш даври фалсафаси

Yuklangan vaqt:

29.11.2023

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

575.646484375 KB

Ko'chirib olish

Фалсафий тафаккур эволюцияси. Қадимги давр, ўрта асрлар, уйғониш даври фалсафаси 1

2Reja: 1. Qаdimgi SHаrq vа Gаrb fаlsаfаsining o’zigа хоsligi, bеtаkrоrligi, umumiy jihаtlаri vа fаrqi. 2. Hindistоn va Хitоy fаlsаfаsi. Qadimgi Yunoniston falsafasi 3. Qаdimgi Mаrkаziy Оsiyodа fаlsаfiy qаrаshlаr. 4. O’rta asr Sharq va G’arb falsafasining o’ziga xos xususiyatlari. 5. O’rta asr Uyg’onish davri falsafasi va uning jahon madaniyatida tutgan o’rni va ro’li.

3Қадими Шарқ ва Ғарб фалсафаси вужудга келиши ва ривожланишининг умумий қонуниятлари:Фалсафий тафаккур Шарқда ҳам, Ғарбда ҳам ижтимоий онгнинг дастлабки шакли си- фатида мифология негизида вужудга келган. Шарқ ва Ғарб файла- суфлари нарса ва ҳо- дисаларни ўрганиш, тушунтиришнинг ўзига хос методларини ярат- ганлар (диалектика, метафизика, маевтика ва ҳоказо). Қадимги Шарқ фалса- фаси ҳам Ғарб фалса- фаси ҳам яхшилик ва ёмонлик, гўзаллик ва хунуклик, адолат ва адолатсизлик, дўстлик ва биродарлик, муҳаббат ва нафрат, бахт ва бахтсизлик каби муаммоларнинг ечи мини излаган. Шарқ ва Ғарб фалса- фаси синфий жамият ва давлат пайдо бў- лиши билан ижтимоий онг шакли сифатида шаклланган. Шарқ ва Ғарб фалса- фаси умуминсоний қадриятларга қараб мўлжал олади (қан- дай қилиб яхши фикр- лаш, яхши сўзлаш ва яхши иш қилиш керак, деган саволга жавоб топишга ҳаракат қилади).Шарқ ва Ғарб фалса- фаси ривожланиши- нинг умумий қонунияти фалсафий билимнинг дунёқараш характе- рига эга эканлигидадир.Шарқ ва Ғарб фалса- фасида идеализм объектив ва субъектив идеализм кўринишида намоён бўлди (Шарқ фалса- фасида бу Йога-буддизм, жай- низм, конфуцийчилик, даочи- лик, Ғарб фалсафасида эса, бу Платон, Суқрот, Элей мактаби). Шарқ ва Ғарб фалса- фаси ривожланишининг умумий қонунияти унинг методологик аҳамият касб этувчи ҳақиқий илмий билимга эришиш йўлида илмий изла- нишлар олиб боришидир.

Қадимги дунё Шарқ ва Ғарб фалсафаси муаммоларидаги фарқлар 4Шарқ Ғарб Натурфалсафа, онтология, гносеология, методология, эстетика, мантиқ, ахлоқ, сиёсат ва ҳуқуқ муаммолари ўрганилади. Ғарбда инсонга руҳий борлиқ ёки одоб-ахлоқи орқали мурожааат этилмайди, балки борлиқ ва билишнинг умумий тамойиллари сифатида ёндашилади. Диндан ажралишга ҳаракат қилади. кўпроқ илмий методологияга таянади. Қадимги Ғарб фалсафий таълимотларининг бирортаси кенг тарқалган динлардан бирига айланмади. Ғарбда фалсафий категориялар аппарати моҳият, миқдор, ўрин, жой, ҳолат, ҳаракат ва ҳоказоларлар билан белгиланади. Дастлаб улар ҳақида Аристотелнинг “Категориялар” китобида келтирилган.Асосий эътибор инсон муаммосига қаратилади; Инсон муаммоси амалиёт, одамларнинг ҳаёт фаолияти, турмуш тарзи нуқтаи-назаридан ўрганилади. Инсоннинг ўзлиги, одоб-ахлоқи, ҳукмдорларга, турли ёшдаги одамларга, шунингдек, жамиятдаги ижтимоий ҳолати турлича бўлганларнинг амалий фаолияти билан боғлиқ муаммолар ўрганилади. Дин билан ўзаро алоқадорликда ривожланади. Фалсафий оқим фалсафа сифатида ҳам, дин сифатида ҳам намоён бўлади (брахманизм, индуизм, конфуцийчилик, зардўштийлик ). Шарқда ўзига хос фалсафий категориялар аппарати мавжуд (Инь – аёллик, Янь-эркаклик асоси, Ци – уларнинг бирикмаси, Сансара – жоннинг қайта гавдаланиши, Ахурамазда- яхшилик, Ахриман - ёвузлик ).

Материянинг тузилиши ҳақидаги таълимотдаги фарқлар 5Шарқ Ғарб Материя – жонга “ҳалақит” берувчи муайян омил ёки шакл билан бирликда ёки муайян субстанционал асос. Материя – дисткрет тузилишга эга. Бундай қараш атомистика, деб аталиб, атом – сифатга эга бўлмаган майда зарралардир.

Билиш муаммосидаги фарқлар 6Шарқ Ғарб Билишнинг асосий оъекти сифатида инсон ўрганилиб, мушоҳада, идрок, хулоса чиқариш, таққослаш ва исботлаш ўрганилган. Билиш нафақат эмпирик, ҳиссий ва оқилона жараён сифатида, балки мантиқий жараён сифатида ўрганилган.

Ижтимоий муаммоларни ечишдаги фарқлар 7Шарқ Ғарб Ўтмиш, ҳозирги давр ва келажак манбаи бўлган “ дунёвий инсон” муаммолари, умуминсоний қадриятлар, ўзини ўзи камол топтириш, бошқа одамларни бошқариш учун зарур бўлган инсоний фазилатлар ўрганилган. “ Қонун” муаммоси устувор бўлган. Давлат, қонун, меҳнат, бошқарув, уруш ва тинчик, майллар, манфаатлар, ҳокмият, жамиятнинг мулкий табақаланиши муаммолари ўрганилган.

8Қадимги Шарқ фалсафаси Хусусияти Белгиси Шарқ фалсафасининг ўзига хос хусусиятларидан бири дунёвий, мантиққа асосланган билимларнинг диний мифологик қарашлар билан аралашган ҳолда намоён бўлишидадир. Қaдимги шарқ фалсафасининг ўзига хос белгиларидан яна бири унда якка шахсларнинг индивидуал фикрларига нисбатан умумжамоа манфаатларини акс эттирувчи умумжамоа руҳининг уcтyворлик қилишидир. Истеъдодли шахслар ана шу руҳнинг ажойиб ифодаловчилари бўлиб, тарих саҳнасига кўтарилганлар .

Қaдuмги Ҳиндистон фалсафасu 9

10Жордано Бруно

Галилео Галилей 11

12Галилео Галилей (1564- 1642) Николай Коперник ва Джордано Бруно ғояларининг тўгрилигини амалда исботлаб берди.Осмон жисмлари муайян траектория ва ўз ўқи атрофида айланишини исботлади; Қуёшдаги доғларни ва Ой юзасининг манзарасини аниқлади; Телескоп яратди; Бошқа планеталар атрофидаги йўлдошларни кашф этди; Жисмнинг тушиши динамикасини тадқиқ этди;Оламларнинг кўплигини исботлади. Галилей томонидан илмий тадқиқот услуби илгари сурилди Гипотезани илгари суриш; Кузатиш; Гипотезани амалда рўёбга чиқаришни хисоблаш; Гипотезани тажриба орқали амалда текшириш.

O'xshashlar

Қадимги давр фалсафаси

Фалсафий тафаккур тараққиёти босқичлари. Шарқ ва Ғарб фалсафаси

Falsafa tarixi va nazariyasi

Қадимги Ҳиндистон фалсафаси

O‘rtа аsrlаr, uyg‘оnish dаvri vа yangi davr G‘аrbiy Ovro‘pа fаlsаfаsi