Teng yuklangan uch fazali tarmoqlarda kuchlanishning isrofi. Uch fazali tarmoqlarni hisoblash tartibi - Energetika - Slaydlar

Teng yuklangan uch fazali tarmoqlarda kuchlanishning isrofi. Uch fazali tarmoqlarni hisoblash tartibi

Yuklangan vaqt:

29.05.2023

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

113.146484375 KB

Ko'chirib olish

Teng yuklangan uch fazali tarmoqlarda kuchlanishning isrofi. Uch fazali tarmoqlarni hisoblash tartibi

Suv xo‘jaligida, elektr energisi uch fazali kuchlanishi 10/0,4 kV li transformator punktidan uzatiladigan tarmoqlar orqali taqsimlanadi. Elektr energiyasining bunday taqsimlash sxemasi shaharlar va aholi yashash joylaridani elektr ta’minot tizimlarining tuzulishiga o‘xshaydi. Ammo qishloqlardagi aholi turar joylarining elektr tarmoqlarida iste’molchilarni yuklamasi shahardagi iste’molchilarga nisbatan kichkina va tarqoq joylashganligi bilan farq qiladi. Shahar elektr tarmoqlarida esa elektr liniyalar qisqa (ko‘p qavatli turar joy binolari), yuklamasi kattaroq bo‘ladi. Suv xo‘jaligining sug‘orish tizimlari (kanallar, suv tarqatish, taqsimlash darvozalari va quloqlari) dagi yuklamalar tarqoq joylashgan bo‘lsa, nasos stansiyalaridagi yuklamalar markazlashgan va tig‘iz joylashganligini eslatib o‘tish o‘rinli bo‘lar edi. Shu sababli suv xo‘jaligi elektr tarmoqlari deganda har ikkala xildagi tarmoqlar nazarda tutiladi.

Suv xo‘jaligi elektr ta’minotida foydalanish murakabligi bo‘yicha kuchlanishi 220 va 380 V li tarmoqlar yuqori o‘rinni egalaydi. Bunday tarmoqlarni ta’minlashda quvvati 63 ... 100 kVA li transformator punktlari qurilgan bo‘lib bunday kuchlanishdagi tarmoqlarning juda ko‘p shaxobchalanishi ekspluatatsiya jarayonlarini murakkablashtiradi. Buning natijasida ushbu tarmoqlarda kuchlanishi 10 kV liga qaranganda 2 ... 3 marta ko‘p metal sarflanadi. Kuchlanishi 0,4 kV li tarmoqlardagi metall va material sarfini kamaytirish kuchlanishni pasaytiruvchi transformatorlar (10/0,4 kV) sonini ko‘paytirish, liniyalarni o‘rtacha uzunligini qisqartirish orqali erishish mumkin. Ammo uch fazali transformator punktlari juda qimmat qurilmalardan yig‘ilganligi sababli, transformator quvvatini kamaytirib uning sonini oshirish bilan har doim ham kerakli darajada xarajatlarni qisqartirishga erishib bo‘lmaydi. Shu sababli transformator punktining o‘rtacha quvvatini 40 yoki 63 kVA dan ham kamaytirish, uch fazali tarmoqda transformatorlar umumiy quvvatini (sonini ortishi hisobiga) keskin ko‘tarilishiga olib keladi.

Bunday holat past kuchlanishli tarmoqlarda transformator 2 punktlari sonini oshirib, matal sarfini kamaytirish evaziga tejamkorilikka erishi mumkin emasligiga ishonch hosil qilish mumkin. Bundan tashqari uch fazali kichik yuklamaga ega bo‘lgan iste’molchilarni elektr energiyasi bilan ta’minlash uchun mis sim o‘tkazgichli kuchlanishi 10 kV li tarmoqlar orqali o‘tkazish kerak bo‘ladi. Quvvati kichik bo‘lgan iste’molchilarni ta’minlashda 10 kV kuchlanishli elektr liniyasining mexanik mustahkamligini oshirish, elektr isrofini kamaytirish maqsadida nominal ko‘rsatkichdan kattarog‘i tanlanadi va natijada bu holat ortiqcha metal sarfiga sabab bo‘ldi.

1 - rasm. Uch - bir fazali aralash tarmoqning taxminiy sxemasi.

Mavjud elektr energiyasini tarqatish tizimidagi kamchilikni bartaraf etish maqsadida aralash uch-bir fazali elektr ta’minot tizimining sxemasi ishlab chiqilgan va uning mohiyati quyidagidan iborat: 1. Kuchlanishi 10 kV li tarmoqlarda uch-bir fazali aralash tarmoqlar qo‘llanilib, undagi uch fazali magistral tarmoqqa asosan barcha yirik kuch iste’molchilari ulanadi. Kichik quvvatli birinchi navbatda isitish, yoritish, maishiy uskunalar aholi tarar joylaridagi kundalik foylaniladigan elektr jihozlar 10 kV tarmoqdan tarqaluvchi kichik quvvatli transformatorlar orqali elektr energiyasi bilan ta’minlanadi. 2. Bir fazali iste’molchilar uchun 10/0,22 kV li bir fazali pasaytiruvchi transformatorlar ishlatiladi. Ushbu trasformatorlarning ulanishi 5.37 - rasmda tasvirlangan. Rasmdan ko‘rinib turibdiki asosan yirik va katta quvvatga ega bo‘lgan 3 iste’molchilar uch fazali transformatorlardan ta’minlansa, bir fazali iste’molchilar bir fazali transformatorlar vositasida elektr energiyasi bilan ta’minlanadi.

Solishtirish hisobining natijasiga ko‘ra uch fazali tarmoqlarga nisbatan kuchlanishi 10 kV li uch-bir fazali tarmoqlardagi material (metal) sarfi 25 ... 35 % ga past Uch-bir fazali tarmoqlarni joriy etish foydalanishda bo‘lgan tarmoqlarni narxini boshlang‘ichga nisbatan 5 ... 10% atrofida pasaytirish imkonini beradi. Aralash sxemadan iborat tarmoqlardagi bir fazali transformatorlarni uchburchak sxemsida ulash 6 va 10 kV kuchlanishdan ta’minlanish mumkin (5.38 - rasm). Ushbu tarmoqlardagi kuchlanish isrofini 5.95 ... 5.96 – formuladan hisoblash mumkin.

2- rasm. Bir fazali transformator punktini ulash sxemasi

Uch fazali elektr tarmoqlar xar-xil yuklanganda liniyadagi umumiy isrof, fazalar aro yuklamalarning qanday taqsimlanishidan qat’iy nazar o‘zgarmas qoladi, ya’ni Amaliyotda har doim ham magistral tarmoqqa ulangan bir fazali iste’molchilar mavjud bo‘ladi. Ushbu yuklamalarni shunday taqsimlash kerakki, fazalar aro kuchlanish isrofi liniyaning oxirigacha o‘zaro bir-biriga teng bo‘lsin: Bunday holatda turlicha yuklangan liniyaning elektr o‘tkazuvchanlik xususiyati xuddi teng yuklangan uch fazali tarmoqning ko‘rsatkichlari kabi bo‘ladi. Boshqa holatlarda esa liniyaning o‘tkazuvchanlik xususiyati past bo‘ladi.

Ehtimol yuklamasi aralash iste’molchilardan iborat bo‘lgan elektr liniyalarni loyihalashda yuklamalarni teng taqsimlab kuchlanish isrofini kamaytirishni ham e’tiborga olish kerakdir. Bunday holatda uch fazali magistraldagi kuchlanish isrofini simmetrik yuklamani hisoblash formulasidan aniqlanadi va u eng kichik qiymatga ega bo‘lib hisob bir qancha soddalashadi. Bir fazali elektr iste’molchilarning fazalar aro yuklamasi teng taqsimlanganda uning qiymatini aniqlashda 5.95 va 5.96 - formuladan foydalanish qulay. Kuchlanishi 10 kV li bir fazali liniyadan shaxobchalanish (tarmoqqa ajralish) xuddi shunday kesim yuzasiga ega bo‘lgan uch fazali tarmoqqa nisbatan 2 ... 6 marta past o‘tkazuvchanlikka ega. Bunday holatda bir fazali shaxobchalanish uch o‘tkazgichli emas xuddi shunday kesim yuzasiga ega bo‘lgan ikki o‘tkazgichdan iborat bo‘lib, matalning tejalishi 33% ni tashkil etadi

Past kuchlanishli bir fazali tarmoqlar aralish tizimli bo‘lganda, o‘rtasida noli bo‘lgan uch o‘tkazgichli qilib quriladi. O’rta va chekadagi o‘tkazgichlar orasidagi kuchlanish 220 V, chekkada joylashgan o‘tkazgichlarniki esa 440 V ga teng bo‘ladi (5.23-rasm). Kuchlanishi 380 V Ushbu tarmoqning o‘rtasidagi (nol) o‘tkazgichi va uskunalarning qobig‘i 380 V li neytrali yerlashtiriladigan tizim kabi yerlashtiriladi. Bir fazali iste’molchilar (220 V) ushbu tizimning o‘rta va chekadagi ikki o‘tkazgichga ulanilsa, kuch uskunalari (380 V) har ikkala chekadagi o‘tkazgichga ulanidadi. Kichik quvvatli quvvati 2 kVA li transformatorlar ikita past kuchlanishli 127 va 220 V li chiqishga ega. Bir fazali trasformator punktlari 5.36 - rasmda tasvirlangan tuzalish sxemasi asosida yasaladi. Bunday transformatorlar kuchlanishi 10 kV li oddiy oraliq sim ustuniga o‘rnatiladi. Elektr tarmog‘iga transformatorni ulash qo‘shni sim ustunga o‘rnatilgan ajratgich orqali amalga oshiriladi. Transformatorni qisqa tutashuv toklaridan himoyalash, ajratgichga o‘rnatilgan eruvchan saqlagichlar vositasida bajariladi.

Past kuchlanishli (uzatish) kichikroq o‘lchamdagi yashikka, keskich ajratgich (rubilnik) va avtomat o‘chirgich yoki eruvchan saqlagich o‘rnatiladi. 5 Kuchlanishi 1 kV gacha bo‘lgan aralash yuklamali tizimda elektr uzatish liniyalari oddiy tarmoqlar kabi quriladi. Aralish tizimli kuchlanishi 1 kV ga bo‘lgan liniyalar oddiy tarmoqlar kabi bajariladi. Yuqori va past kuchlanishli liniyalarni bir yo‘nalish bo‘yicha (trassada) qurilganda ularni bitta liniyaga osish maqsadga muvofiq. Aksariyat holatlarda aralash tizimlarda odatda uch fazali liniyalardan ta’minlanuvchi uch fazali elektrodvigatellardan foydalaniladi. Kichik quvvatli bir fazali elektrodvigatellar bir fazali tarmoqlar bo‘lgan joylarda (binolar, idoralar, nasos stansiyalarining xodimlari o‘tiradigan xonalar va h.k.) o‘rnatiladi. Odatda bunday elektr dvigatellarning quvvati 1 ... 2 va juda oz holatlarda 3 ... 4 kVt ni tashkil etadi

Bir fazali tarmoqlarda, yuritish qurilmasi yoki qo‘shimcha kondensator batareyalari bilan jihozlangan maxsus asinxron elektr dvigatellarni o‘rnatish tavsiya etiladi. Maxsus bir fazali elektr dvigatellar bo‘lmaganda kuchlanishi 220/380 V li maxsus kondensator yoki qarshilik elementlari bo‘lgan xillari ishlatiladi. Aktiv qarshilik bilan ishga tushuriladigan bir fazali elektr dvigatellarni yurgizish momenti 440 V kuchlanishda uch fazali dvigateldagiga nisbattan 0,4 yurgizish momentiga yaqin bo‘lib, uch fazali elektr dvigatelning bir fazali ish rejimida ishlatilgan nominal momentining 0,65 ... 1,0 ni tashkil etadi. Agar ishchi mashinadagi yurgizish momenti 0,5Mn dan katta bo‘lsa u, holda sig‘im elementlari bilan butlangan yoki katta quvvatdagi elektrodvigatel tanlanadi. Elektr dvigatelning yurgizish sxemasiga sig‘im elementlari ulangan bo‘lsa, uning yurgizish momenti uch fazali elektrodvigatelning nominal yurgizish momentiga yaqin bo‘ladi. Kuchlanishi 10 kVA li bir fazali transformatordan kuvvati 4,5 kVt gacha bo‘lgan elektr dvigatelni uch fazali rejimda yurgizish mumkin.

Maxsus yasalgani yoki uch fazaga moslab butlanganlari bir fazali elektr dvigatellarning xuddu shunday quvvatga ega bo‘lgan uch fazali elektr dvigatellarga nisbatan narxi 1,5 ... 2 marta qimmat turadi. Lekin elektr dvigatel narxining qimmatlashuvi, uch fazali tarmoqlar o‘rniga bir fazali aralash elektr energiyasini 6 uzatish tarmoqlarini qurish va foydalanishga sarflanadigan xarajatlar bilan solishtirilganda, juda oz ko‘rsatkichni tashkil etadi. Yuqori kuchlanishli bir va uch fazali tarmoqlar quvvatining nisbati yuklamaning xususiyati va uning joylashuviga bog‘liq. AQSh, Kanada, Xitoy, Rossiya federatsiyasi kabi bir qator mamlakatlarning yuklamasi tarqoq holda joylashgan aksariyat xududlarda bir fazali tarmoqlardan elektr energiyasi bilan ta’minlanish keng tarqalgan.

Respublikamizda markazlashgan holdagi katta quvvatdagi yuklamali nasos stansiyalarida, zavodlar va korxonalar, aholisi tig‘iz joylashgan tuman markazlari, aholi yashash joylari, qishloq fuqarolar yig‘ini joylashgan markaziy hududlar markazlashgn tarmoqdan elektr energiyasi berilayotgan bo‘lsa, aholisi siyrak joylashagan qishloqlar, unchalik katta bo‘lmagan fermer xo‘jaliklarning quvvati 5 kVt gacha bo‘lgan sug‘orish yoki melioratsiya quduqlaridagi elektronasos agregatlarini bir fazali elektr ta’minot tarmog‘idan induvidual ta’minot manbai (quyosh, shamol yoki boshqa) orqali ta’minlashni yanada kengroq rivojlantirish kerak. Bunday elektr ta’minotida uch fazaliga nisbatan bir fazali tarmoqlarning ulushi 10...15 % ni tashkil etishi mumkin. Respublikamizning cho‘l, dasht va lalimkor yer maydonlarida bir fazali elektr ta’minot tarmoqlarning ulushini 25 ... 50 % ga yetkazish ham mumkin. Chunki qishloq xo‘jaligining integratsiyalashuvi, ekin maydonlari va ko‘riq yerlarda yaylovlar va bog‘larning tashkil etilishi, suv ta’minotiga bevosita bog‘liq. Shu sababli elektr liniyalaridagi metal sarfini qisqartirish, kuchlanishning tushishini chegaralash va isrofni kamaytirishda kuchlanishi 10 kV li bir fazali tarmoqlarni qurish maqsadga muvofiq.

Bir fazali tarmoqlarning kelajakda keng tarqalishining ikkita omili mavjud: 1) kichik qishloqlar, qir-adirlarda joylashgan turar joylar, bog‘dorchilik, poliz ekinlari kabi mahsulartlarni yetishtiruvchi kichik fermer va dehqon xo‘jaliklaridagi mahsulotlarni quritish va saqlash omborxonalariga, unchalik katta bo‘lmagan suv ta’minoti qurilmalariga ega bo‘lgan, fermer xo‘jaliklarining yoki elektr iste’molchilarni Respublikamiz hududida ko‘plab uchrashi; 2) kuchlanishi 10 kV li liniyalardan ajralib chiquvchi bir fazali shaxobchalangan tarmoqdan elektr energiyasi bilan ta’minlanuvchi cho‘l, dasht, qiradirlardagi kichik iste’molchilarning ko‘payib borayotganligi bunday tarmoqlarning ko‘payishi. Bir fazali ta’minot tizimining samaradorligi, uch fazali tarmoqqa nisbatan: tarmoqni qurish, qurilish-montaj, ekspluatatsiya sarf-xarajatlari, metalni tejash va elektr energiyasidan samarali foydalanish ko‘rsatkichlaridan erishilishi mumkin bo‘lgan yirik iqtisodiy samaradorlik ko‘rsatkichlari bilan ustunlikka ega.

To‘rt simli bir fazali elektr tarmoqlardagi kuchlanish isrofi quyidagi formuladan topiladi: aktiv qarshilikda:

O'xshashlar

Tarmoqdagi ruxsat etilgan kuchlanish isrofini aniqlash

Transformatorlarning tuzilishi va ishlash tamoyili

Gaz zaxiralarini hisoblash metodini tanlash

Polietilenning qiyin yonuvchanligini oshirishda antipiren nanozarrachaning sinergezm ta’sirini o‘rganish

Ko’p stansiyali ulanish