Ekologik muammo turlari

Yuklangan vaqt:

10.04.2023

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

339.8984375 KB

Ko'chirib olish

Reja: • Ekologik muammo turlari va misollar; • Atmosfera havosini ifloslanishi; • Tuproqlar ifloslanishi va turlari; • Talaba yashaydigan hududga ekologik baho berish.

Ekologik muammo turlari: • 1. Umumbashary (global). • 2. Mintaqaviy (regional). • 3. Mahalliy (lokal).

Umumbashariy (global) muammolar • Issiqxona effekti; • Ozon qatlamining yemirilishi; • Havo haroratining o’sishi; • Chuchuk suv muammosi; • Pestitsidlardan foydalanish; • Hayvon va o’simlik turlarining yo’qolishi. So’nggi 300 yil davomida 150 xildan ortiq hayvon turi butunlay yo’qolib ketgan.

Mintaqaviy ekologik muammolar • Mintaqadagi havo va suvning ifloslanishi, o'rmonlar daraxtlarini kesish, Orol bo’yi muammolari va boshqalar hisoblanadi.

O'zbekistondagi ekologik muammolar • Yirik hududiy sanoat majmualari joilashgan joylarda (Angren -Olmaliq - Chirchiq, Farg'ona- Marg'ilon, Navoiy va Hakazo) tabiatni muhofaza qilish; • Tabiatdagi suvlarning sanoat chiqindilari, pestitsidlar va mineral o’g’itlar bilan ifloslanishi. • Tuproqlarning ifloslanishi; • O'simlik va hayvonot dunyosini muhofaza qilish, qo’riqxonalar va milliy bog’lar tarmog'ini kengaytirish.

Atmosfera havosini ifloslantiruvchi moddalar 1. Gazsimon (S,N,C oksidlari, uglevodorodlar); 2. Suyuq (kislota, ishqor, tuz eritmalari); 3. Qattiq (qo’rg’oshin, organik va noorganik changlar). Havoni asosiy ifloslantiruvchi moddalar- SO 2 , NO x , CO va qattiq moddalar. Bular atmosferani 98% ifloslaydi.

$Qiziq ma’lumotlar • Yer yuzidagi barcha avtomobillar sutka davomida - 0,5 mln t SO 2 - 1000 t uglevodorodlar - 26 ming t azot oksilari bilan ifloslantiradi. • 1 t sement i\ch mobaynida 100 kg sement changi havoga chiqariladi.$ Atmosfera ifloslanishi hodisalari • Issiqxona effekti - uglerod qo’sh oksidi metan H 2 O • Ozon qavatining yemirilishi - F-Cl- uglevodorodlar • Fotokimyoviy smog - Ozon • Kislotali yomg’irlar - S va N oksidlari kislotaga ayl

Atmosfera ifloslanishi hodisalari • Issiqxona effekti - uglerod qo’sh oksidi metan H 2 O • Ozon qavatining yemirilishi - F-Cl- uglevodorodlar • Fotokimyoviy smog - Ozon • Kislotali yomg’irlar - S va N oksidlari kislotaga ayl

Tuproqlar ifloslanishi • Eroziya • Deflyatsiya • Sho’rlanish Na, Ca, Mg tuzlari • Maishiy chiqindilar • Pestitsidlar – defolyatsiya (bargni to’kish) gerbitsidlar (begona o’tlarga qarshi) inseksidlar (hasharotlarga qarshi)

Tuproq erroziyasi Eroziya deganda tog’ jinslari va tuproqning suv va shamol ta’sirida yemirilishi tushuniladi. Tiproq qatlamining atmosfera yog’inlari va sug’orish suvlari ta’sirida yemirilishi suv eroziyasi deyiladi. Suv eroziyasining mohiyati sug’orish uchun kelayotgan suv miqdorining shimilayotgan suvdan ortiq bo’lishi.

Tuproq sho’rlanishi Tarkibida suvda oson eriydigan va o’simliklarga salbiy ta’sir qiladigan tuzlarning miqdori 0,3% dan ko’p bo’lgan tuproqlarga sho’rlangan tuproqlar deyiladi. Sho’rlanish qishloq xo’jaligi ekinlarini sug’orish jarayonida sizot suvlari sathining ko’tarilishi va uni bug’lanishi natijasida hamda minerallashganlik darajasi yuqori suv bilan sug’orish natijasida yuz beradi.

Deflyatsiya Shamol kuchi ta’sirida tuproq zarrachalarining ko’chishi natijasida shamol eroziyasi- deflyatsiya yuz beradi. Qumliklarni shamol ta’sirida ko’chishdan saqlashda selen, shuvoq, yulg’un va boshqa cho’l o’simliklaridan tashkil topgan mustahkam o’simlik qoplamini vujudga keltirish hamda saksovul, qandim, quyonsuyak kabi cho’l butalaridan o’rmonzorlar barpo etish yaxshi samara beradi.

Uyga vazifa • Ekologik muammolarni to’liq o’rganish; • Atmosfera , tuproq va gidrosfera ifloslanishi misollarni to’liq yoritish; • Talaba yashaydigan hududga ekologik baho berish.

Foydalanilgan adabiyotlar: • I.Xolliyev, A.Ikromov. Ekologiya “Mehnat” nashriyoti, 2001. • A.Ergashev,T.Ergashev. Ekologiya, biosfera va tabiatni muhofaza qilish. “Yangi asr avlodi”,2005. • S.Buriyev,D.Maxkamova,V.Sherimbetov. Ekologiya va AMM. “Noshir”,2019

O'xshashlar

Ekologik ekspertiza turlari

Atmosfera havosi ifloslanishi - global muammo

Ekologik madaniyat

ekologik madaniyat