Qarag`aytoifalar bo`limining tasnifoti - Botanika - Slaydlar

Qarag`aytoifalar bo`limining tasnifoti

Yuklangan vaqt:

23.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

1536.9345703125 KB

Ko'chirib olish

Qarag`aytoifalar bo`limining tasnifoti Reja: 1. Urug`li qirqquloqsimonlar sinfi – Liginopteridopsida 2. Sagovniksimonlar sinfi -Cycadopsida 3. Bennetitsimonlar sinfi -Bennettitopsida 4. Qizilchasimonlar sinfi -Gnetopsida 5. Ginkgosimonlar sinfi -Ginkgoopsida 6. Qarag`aysimonlar sinfi -Pinopsida

Urug`li qirqquloqsimonlar sinfi – Liginopteridopsida Bu sinfga kiruvchi o`simliklar Poleozoy erasining devon davrida paydo bo`lib, toshko`mir davrida keng tarqalgan. Hozirgi vaqtda faqat qazilma xolda uchraydi. Ular Mezozoyning oxiri bo`r davrida yo`qolib ketgan. Umumiy ko`rinishi bilan hozirgi daraxtsimon paporotniklarga o`xshab ketgan, lekin ulardan urug` xosil qilib ko`payishi bilan farq qiladi.

Sagovniksimonlar sinfi -Cycadopsida Bu sinf 1 ta qabila sagovniknamolar (Cycadales) va 1 ta Sagovnikdoshlar oilasidan iborat. Oilaning 100 ga yaqin saqlanib qolgan turlari, hozirda Amerika va Afrika qit`asining tropik xududlarida tarqalgan. Sagovnik shoxlanmaydigan daraxtsimon o`simliklar bo`lib, ularning balandligi 20-25 metrga etadi. Ayrimlarining poyasi esa ildiz mevaga o`xshash bo`lib, deyarli butun tanasi er bag`rida joylashgan. Bu oila turkumlari Zamia (35 tur), Cycas (16 tur) va boshqalar. Oilaning tipik vakillaridan biri sagovnik. Bu o`simlikning tanasi ustunsimon tuzilishga ega. Poya uchida patsimon barglar joylashib, ular orasida o`sish kurtagi bor.

Sagovnik ikki uyli o`simlik bo`lganligi uchun mikrosporofillar aloxida individlavrda rivojlanadi. Mikrosporofillar burchak shaklida bo`lib, uning pastki tomonida mikrosporangiylar to`planib joylashgan. Ularning ichida bir nechta mikrosporalar hosil bo`ladi. Mikrospora ikkita: ustki (ekzina) va ichki (intina) qavat bilan o`ralgan. Mikrospora gametofitga aylanganda uchta xujayra hosil bo`ladi: vegetativ, anteridial va protoallial. Mikrosporangiy yorilgandan keyin sochilgan chang urug`kurtakning mikropila yo`li orqali chang kamerasiga o`tadi. Bu erda vegetativ xujayra cho`zilib, naycha hosil qiladi. Naycha nutsellus to`qimasiga kirib, naycha ichida anteridial xujayradan hosil bo`lgan ikkita spermatazoid, chang naychasi yorilgandan so`ng kameraga o`tadi va arxegoniydagi tuxum xujayrani urug`lantiradi. Urug`langan tuxum xujayra shu ondayoq bo`lina boshlaydi va embrion hosil bo`ladi. Urug` kurtakning integument, nutsellus qavatlari urug`ning po`stiga aylanadi.

Bennetitsimonlar sinfi -Bennettitopsida Bu sinf bennettitnamolar (Bennettitales) qabilasidangina iborat. U ikkita oilani: Vilyamsoniyadoshlar va Bennettitdoshlarni o`z ichiga oladi. Xar ikkala oila vakillari: Vilyamsoniya va TSikadeoideyalar Mezozoy erasining yura va bo`r davrlarida avj olib rivojlangan ochiq urug`lilarning daraxt tipidagi o`simliklar bo`lgan. Ular bo`r davriga kelib, yo`q bo`lib ketgan Hozirgi vaqtda faqat qazilma holda uchraydi. Bennettitlar ichki va tashqi tuzilishi jihatidan sagovniklarga o`xshaydi. Hozirgi vaqtda bannettitlarning qoldiqlari Meksika, Pol’sha, Bel’giya, Italiya va Xindiston xududlarilan topilgan.

Qizilchasimonlar sinfi -Gnetopsida Bu sinf o`ziga xos qo’yidagi belgilarga ega: 1. Bularda sporofillar to`plami yoki strobil o`qi dixozlal shoxlangan bo`ladi. 2. Strobilalari ostki qismidan gulqo`rg`onchaga o`xshash bargchalar yoki tangachalar bilan o`ralgan. 3. Urug` kurtagining mikropilla uchi cho`zilib, chang yo`lini hosil qiladi. 4. Bu sinfga mansub o`simliklarnieng tanasida o`tkazuvchi nay bog`lamlari: traxeidlar va traxealardan tashkil topgan. 5. Barglari qarama-qarshi joylashgan. Smolasiz o`simliklar hisoblanadi. 6. Murtagi ikkita urug`palladan iborat.

1. Qizilchanamolar qabilasi - Ephedrales 2. Velvichiyanamolar qabilasi - Welwitsshiales 3. Gnetumnamolar qabilasi - Gnetales Qizilchanamolar qabilasi. Bu qabilaga qizilchadoshlar (Ephedraceae ) oilasi kiradi. Oilaning hozirgi vaqtda 40 yaqin turi Osiyo, Xindiston, Xitoy, Shimoliy va Janubiy Amerikada tarqalgan. Shulardan O`rta–Osiyoda 15 turi uchraydi. Keng tarqalganidan biri qirqbo`g`imsimon efedra (E.eqvisetina) hisoblanadi. Qizilchasimonlar sinfi 3 ta qabilaga bo`linadi:

Ginkgosimonlar sinfi -Ginkgoopsida Bu sinf 1 ta Ginkgonomalar (Ginkgoales) qabilasini va 1 ta Ginkgodoshlar oilasini o`z ichiga oladi. Uning hozirgi davrda ma`lum bo`lgan yagona vakili ikki bo`lak bargli ginkgo (Ginkgo biloba) hisoblanadi. Bu o`simlik yovvoyi holda faqat Xitoyning sharqiy- janubiy qismida uchraydi. Ginkgo biloba XI asrdan boshlab Xitoy va Yaponiyada hosiyatli o`simlik sifatida diniy madrasalar qoshida o`stirilgan. XVIII asrda Evropa va Amerikaga olib kelib botanika bog`larida o`stirilgan. Respublikamizning hududida Toshkent, Samarqand, Andijon kabi shaharlarida ham manzarali o`simlik sifatida ekilgan. Uning bo`yi 30-40 m.ga etadigan daraxt. Bargi bandli, barg yaprog`i elpigichni eslatadi. Ginkgo ikki uyli o`simlik, otalik va onalik qubbachalari alohida tuplarda rivojlanadi. Bu o`simlik qazilma holda Zarafshon, Xisor, toglaridan topilgan.

Qarag`aysimonlar sinfi -Pinopsida Bu sinf 2 ta sinfchaga bo`linadi: 1.Kordaitkabilar sinfchasi – Cordaitidae. 2. Qarag`aykabilar sinfchasi – Pinidae . Kordoitkabilar sinfchasi . Bu sinfcha 1 ta qabila Kordoitnomalar (Cordaitales), va Kordaitdoshlar (Cordaitaceae) oilasidan tashkil topgan. Oila vakillari Poleozoy erasida yashagan. Ularning qoldiqlari toshko`mir va Perm davrining qatlamlaridan topilgan. Kordaitlarning bo`yi 30 metrga, tanasining diametri 1 metrga etgan. Qarag`aykabilar sinfchasi . Bu sinfchaga mansub o`simliklar ham Paleozoy erasining toshko`mir davrida paydo bo`lgan. Ularning yuksalishi Mezazoy erasining yura va bo`r davriga to`g`ri keladi. Bular kordaitlardan kelib chiqqan degan xulosaga qelinadi. Qarag`ay kabilar sinfchasi ochiq urug`li o`simliklar orasida tur soni jihatidan ko`pchilikni tashkil etadi. Ularning hozirgi davrda 7 oilasi, 55 turkumi va 560 turi mavjud.

Adabiyotlar: 1. Salobiddinov S. S. Gulli o`simliklar sistematikasi. T. «O`qituvchi» 1966 2. Hamdamov I va boshqalar. Botanika asoslari. T. «Mehnat». 1990 3. Xrjanovskiy V. Ch. Kurs obshey. Botanika. M. Vo`sshaya shkola. 1982 4. Kursanov L. I. va boshqalar. Botanika (O`simliklar sistematikasi). Toshkent. «O`rta va Oliy maktab» 1963 5. Mustafoev S. M. Botanika. Toshkent. «O`zbekiston» 2002 6. Maxmedov A., Tog`aev I. U. Yuksak o`simliklar bo`yicha amaliy mashg`ulotlar. Toshkent «Universitet». 1994y 7. Maxmedov A. M. Botanika fanidan ma`ruzalar. F. 2003

O'xshashlar

Plauntoifalar bo`limi - lycopodiophyta

Yo`sintoifalar bo`limi bryophyta

Ochiq urug`lilar bo`limi

Ochiq urug'lilar bo'limi bo'yicha test slayd

Ochiq urug’lilar