logo
  1. Bosh sahifa
  2. Slaydlar
  3. Botanika
  4. Kallus kulturalarining morfologik va fiziologik tavsifi

Kallus kulturalarining morfologik va fiziologik tavsifi

Yuklangan vaqt:

15.01.2024

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

5586.474609375 KB
Ko'chirib olish
Kallus kulturalarining morfologik va fiziologik tavsifi REJA: 1. Eksplanta turlari. 2. Kallus to‘qima kulturalari. 3. Kallus to‘qimalarida morfogenez. 4. Kallus mikroklonal genetikasi. 5. Ikkilamchi sintez moddaiarni olishda kallus hujayralari kulturasi. KALLUS NIMA? Kallus - qadoq ma’nosini bildirib, ixtisoslashtirilmagan, uyushmagan, o'sib boruvchi va bo'linadigan hujayralar massasidir. U o‘simliklarning shikastlangan joyida va in vitro kulturalanayotgan o‘simlik to‘qimalarida (eksplantlarda) hujayralaming betartib bo‘linishi va o‘sishidan hosil bo‘lgan qabariqdir . Kallus to‘qimasini fitogormonlar tutuvchi sun’iy oziqa muhitlarda o‘simlikning turli qismlaridan: poyasi, ildizi, tugunak to‘qimalarida, bargi va urug‘ murtaklaridan olish mumkin. Kallus kulturasi – bu dedifferensiyallangan hujayralarning tarqoq bo‘linayotgan to‘qimalaridir. Kallusning xususiyatlari: Ko'pincha uchki kuraklardan kelib chiqadi. Uni cheksiz saqlash mumkin. Fotosintez jarayoni kechmaydi va qorong'i joyda o'sadi. U o`zak hujayralariga o'xshash xususiyatlarga ega, yakka hujayralarni ajratish uchun ishlatilishi mumkin (totipotentlik). • In vitro kallus to‘qimasi asosan oq yoki sarg‘ish rangda, kamdan-kam hollarda och yashil rang (mandagora o‘simligi)da bo‘ladi. Kallus to‘qimasi qariy boshlashi bilan uning hujayrasida fenolli birikmalar to‘planishi sababli, to‘q qo‘ng‘ir rangga kira boshlaydi. Buning oldini olish uchun oziqa muhitlari tarkibiga antioksidantlar qo‘shiladi. KALLUS OLISH TEXNOLOGIYASI 1. Eksplantni ajratish 2. Ozuqa muhitini va kultivatsiya sharoitini tanlash. 3. O`simlik materialini sterilizatziya qilish (presterilizatziya, sterilizatziya, poststerilizatziya) 4. Eksplantani izolyatsiya qilish (maksimal darajada kichik bo`lishi kerak). Eksplant Ona yoki donor o‘simlikning tanasidan ajratilgan hujayralar guruhi. O'simliklarni mikroko'paytirish bilan bog'liq biologik tadqiqotlarda foydalaniladi. Ikki pallali o'simliklarda eksplantlar, masalan, poyalari, ildizlari, barglari, kurtaklari va boshqalar bo'lishi mumkin. Eksplantlarni har xil tarkibdagi ozuqa muhitida o'stirishda kallusogenez yoki organogenez (ildiz, kurtaklar va boshqalar shakllanishi) kuzatilishi mumkin. Eksplant Eksplant izolyatsiyasi vaqti (yil fasli) juda muhim. O'simliklarning vegetatsiya paytida ajratilgan to'qimalar va organlari ularning chuqur tinim davrida ajratilgan eksplantiga nisbatan ozuqa muhiti tarkibiga yuqori sezuvchanlikka ega, uchki kurtaklarni hosil qiladi, kurtaklar hosil qiladi va ildiz otadi. Masalan bahorda bu jarayon tezroq, yozda sekinroq kechadi. Eksplant hajmi ham mikroko‘paytirish muvaffaqiyatini belgilovchi omil hisoblanadi. Eksplant qanchalik kichik bo'lsa, regeneratsiya qobiliyati shuncha kichik bo'ladi va aksincha. Parenxima, o'tkazuvchi to'qima va kambiydan tashkil topgan yirikroq eksplantlar, fitogormonlar tarkibidan qat'iy nazar, ozuqa muhitida o'z-o'zidan kurtaklar hosil qilishi mumkin. Yirik eksplantning kamchiligi, katta eksplantning hujayralarida viruslar va boshqa patogenlarning paydo bo'lish ehtimoli ortadi, bu esa kulturada ko'payadigan o'simlik to'qimalarining ko`payishiga to'sqinlik qiladi. Eksplantning optimal hajmi donor o'simlikning tur xususiyatlariga va xususiyatlariga bog'liq. Masalan malina eksplantining dastlabki o'lchami 2 mm bo'lishi kerak, bunday sharoitda apikal meristemalarning 60% ozuqaviy muhitda qayta tiklanadi. 5. Eksplantni ozuqa muhitiga ko`chirish 6. Kultivatsiya (yetishtirish) Dastlabki kalluslarni olish. Kalluslar birinchi navbatda eksplantaning ustki qismida ko`rinadi. O`simlik turiga bog`liq holatda optimal ozuqa muhitida dastlabki kalluslarni 3-8 haftada ko`chirish mumkin. Kallusogenez bosqichlari 1. Eksplant hujayralarining dedifferensiyasi 2. Dedifferensiyalashgan hujayralarning proliferatsiyasi Kallus to`qima turlari 1. Bo`yalishiga ko`ra 2. O`sish tezligiga 3. Konsistensiyasiga 4. Geterogenligiga Kallus to’qimalar amorf bo’lib, ma’lum bir anatomik tuzilishga ega emaslar, ammo kelib – chiqishi va o’stirish sharoitiga qarab, har xil konsistensiyaga ega bo’ladilar: 1. Birinchi – uvalanib ketadigan po’k xolatda kichik agregatlarga engil maydalanib ketadigan, kuchli suvlangan hujayralar ; 2. Ikkinchi – o’rta zichli yaxshi namoyon bo’lib turadigan meristemali o’choqlar ; 3. Uchinchi – zich xolatda, unda kambiy (o’simlik po’tlog’i tagidagi bo’linuvchan hujayralar) elementlari va o’tkazuvchi tizim tabaqalashgan (differensiasiya) holatda uchraydi . Biotexnologiyada kallus to’qimalardan foydalanish  Hujayra kulturalarini, protoplastlarni olishda  Hujayralar kulturasida sintezlanmaydigan Ikkilamchi metabolitlarni olishda  O`simliklarning yangi formalarini- somaklonal variantlarini olish va tiklashda  O`simliklar stammlarini, mutant liniyalarini kriosaqlashda

O'xshashlar

Bargning morfologik va anatomik tuzilishi
Gullarning morfologik tuzilishi
Mikroelementlar va ularning fiziologik ahamiyati
Suvning fiziologik ahamiyati, hossalari va hujayraga yutilish mexanizmlari
Suvo‘tlarining umumiy tavsifi