Aminokislotalarni sanoat miqyosida ishlab chiqarishni istiqbollari - Biotexnologiya - Slaydlar

Aminokislotalarni sanoat miqyosida ishlab chiqarishni istiqbollari

Yuklangan vaqt:

05.06.2025

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

852.20703125 KB

Ko'chirib olish

AMINOKISLOTALARNI SANOAT MIQYOSIDA ISHLAB CHIQARISHNI ISTIQBOLLARI

REJAL: • 1. Aminokislotalar • 2.Aminokislotalarni ishlab chiqarish usullari • 3. Aminokislotalardan foydalanish

1. AMINOKISLOTALAR • Aminokislotalar — molekulasida amin va karboksil guruhi boʻlgan organik birikmalar, oʻsimlik hamda hayvon oqsilining asosiy elementi hisoblanadi. Aminokislotalar rangsiz, suvda eruvchan kristall moddalar. 200 ta tabiiy aminokislotalar ma'lum. Lekin oqsillar tarkibida faqat 20 aminokislotalar va ularning 2 ta amidi uchraydi. Qolganlari oqsillar tarkibiga kirmaydi. Aminokislotalarning D- yoki L-qatorga tegishligini N va NH2 guruhning uglerod atomida qanday joylashganligi koʻrsatadi. Deyarli barcha tabiiy aminkislotalar L-qatoriga kiradi. D- qatorga mansub Aminokislotalar tabiatda kamdan-kam boʻlib, mikroorganizmlar tarkibida topilgan. Aminokislotaning L-formasi oʻsimliklar tomonidan yaxshi oʻzlashtiriladi va u moddalar almashinuvining barcha jarayonlarida qatnashadi, lekin D-formalarini oʻsimliklar oʻzlashtira olmaydi, baʼzan ular moddalar almashinuvi jarayonlarini toʻxtatib qoʻyadi.

1. AMINOKISLOTALAR • Ayrim aminokislotalar hayvon va odam organizmidan sintezlanmaydi. Bu almashinmaydigan aminokislotalardir. Odam organizmi uchun 8 (triptofan, fenilalanin, metio-nin, lizin, valin, treonin, izoleysin va leysin) almashinmaydigan aminokislotalar bor. Oʻsimliklar oʻzi uchun zarur boʻlgan barcha azotli birikmalarni sintezlash qobiliyatiga ega. Aminokislotalar sintezi jarayonida ammiakli azot organik birikmalarga aylanadi. Oʻsimliklarda hosil boʻlgan Aminokislotalar uzluksiz almashinib turadi. Ular asosan, oqsillar sintezi uchun sarfla-nadi, shuningdek, dekarboksillanishi, azot asoslari va boshqa birikmalar sintezi uchun ishlatilishi, aminogruppani ajratib yuborishi, toʻliq oksidlanishi va organizm uchun energiya manbai boʻlib xizmat qilishi mumkin. Koʻpchilik Aminokislotalar tibbiyotda, chorvachilikda, shuningdek oziq-ovqat va mikrobiologiya sanoatida qoʻllanadi. Hozir Aminokislotalardan oʻgʻit sifatida ham foydalanilmoqda.

2.AMINOKISLOTALARNI ISHLAB CHIQARISH TEXNOLOGIYASI Aminokislotalarni ishlab chiqarish usullari: Fermentativ kataliz usuli Kimyoviy sintez usuli Fermentatsiya usuli • Fermentativ kataliz usuli01 0F 04 1011 12 2C 01 04 0D

2.AMINOKISLOTALARNI ISHLAB CHIQARISH TEXNOLOGIYASI • Aminokislotalarni ishlab chiqarish texnologiyasi biologik va kimyoviy jarayonlarga asoslangan bo'lib, asosan fermentatsiya, kimyoviy sintez va fermentativ kataliz usullaridan foydalanadi. Ushbu texnologiyalar asosan oziq-ovqat, farmatsevtika va kosmetika sanoatida qo‘llaniladi. • Fermentatsiya usuli • Bu usul bakteriyalar, xamirturushlar yoki zamburug‘lardan foydalanadi. Xususan, Corynebacterium glutamicum va Escherichia coli kabi bakteriyalar aminokislotalarni ishlab chiqarishda keng qo‘llaniladi. • Jarayon oddiy uglevodlarni, masalan, glyukozani xomashyo sifatida ishlatib, mikroorganizmlarning o‘sishini rag‘batlantiradi va ularning hayotiy faoliyati davomida kerakli aminokislotalarni sintez qiladi.

Fermentatsiyadan keyin hosil bo‘lgan modda filtrlanadi va tozalanadi, natijada sof aminokislota olinadi. Kimyoviy sintez usuli Bu usul murakkab organik kimyoviy reaktsiyalar orqali amalga oshiriladi. Kimyoviy sintez usulida ketma-ket reaksiya yo‘li bilan aminokislotalar hosil qilinadi. Masalan, Strecker sintezi yoki azotin (ammoniy) va boshqa reaktiv moddalardan foydalanib sintez qilinadi. Kimyoviy sintez texnologiyasi qimmat bo‘lsa-da, kam miqdorda yuqori toza aminokislotalar ishlab chiqarishda ishlatiladi.

2.AMINOKISLOTALARNI ISHLAB CHIQARISH TEXNOLOGIYASI Fermentativ kataliz usuli Ushbu usulda maxsus fermentlar orqali aminokislotalarning sintezini tezlashtirish uchun kimyoviy reaksiyalar amalga oshiriladi. Fermentativ katalizning afzalliklari – bu jarayonlar yuqori selektivlikka ega bo'lib, aniqlik bilan kerakli aminokislotalarni ishlab chiqarishga yordam beradi. Gen muhandisligi yordamida ishlab chiqarish Bu usulda mikroorganizmlarning genetik tarkibi o'zgartirilib, ularni yuqori mahsuldorlikka ega qilib tayyorlanadi. Genetik modifikatsiya yordamida ishlab chiqarilgan bakteriyalar va xamirturushlar o'zlari aminokislotalarni yuqori darajada sintez qiladi. Masalan, lizinni ishlab chiqarishda genetik modifikatsiya qilingan Corynebacterium glutamicum bakteriyasi keng qo'llanadi.

2.AMINOKISLOTALARNI ISHLAB CHIQARISH TEXNOLOGIYASI • Ishlab chiqarish jarayonlari: 1. Xomashyo tayyorlash: Fermentatsiya yoki boshqa usullar uchun zarur bo'lgan xomashyo (glyukoza, ammoniy tuzlari va boshqalar) tayyorlanadi. 2. Bioreaktorlar va fermentatsiya: Tayyorlangan xomashyolar bioreaktorlar ichida kerakli mikroorganizmlar yoki fermentlar bilan fermentatsiya qilinadi. Bu bosqichda sharoit (harorat, pH, namlik) mikroorganizmlar uchun eng optimal darajada saqlanadi. 3. Ajratish va tozalash: Hosil bo‘lgan aminokislotalar filtrlanadi, kristallash yoki boshqa usullar yordamida tozalanadi va keyinchalik suvsizlantiriladi. 4. To‘liq tayyor mahsulotni tayyorlash: Olingan toza aminokislota keyingi bosqichlarda granula, kukun yoki suyuqlik shaklida qadoqlanadi.

3. AMINOKISLOTALARDAN FOYDALANISH Aminokislotalarning qo'llanishi Hayvon ozuqasi Kosmetika va teri parvarishiOziq-ovqat sanoatiSog‘liqni saqlash va farmatsevtika Sport va jismoniy faoliyat01 0102 10 2A 16 2B 2C 2E05 24 2E2B 24

SOG‘LIQNI SAQLASH VA FARMATSEVTIKA • Dori vositalari: Aminokislotalar o‘sishni qo‘llab-quvvatlash, yaralarni davolash va jismoniy faoliyatni oshirish uchun ishlatiladigan ko‘plab dorilar tarkibida mavjud. Masalan, glutamin jarrohlikdan keyingi tiklanishda va yara bitishida yordam beradi. • Parenteral oziqlantirish: Ba’zi kasalliklar yoki jarrohlik muolajalaridan keyin bemorlar og‘iz orqali ovqatlanish imkoniyatiga ega bo‘lmasa, aminokislotalar parenteral (tomir ichiga) oziqlantirishda qo‘llaniladi. • Psixologik holatni yaxshilash: Triptofan va fenilalanin kabi aminokislotalar serotoninni hosil qiladi va stress, kayfiyat o‘zgarishlari yoki uyqu bilan bog‘liq muammolarni yaxshilashga yordam beradi.

• 2. Oziq-ovqat sanoati • Qo‘shimchalar va ozuqa moddalari: Aminokislotalar ozuqa qo‘shimchalari shaklida keng qo‘llaniladi. Masalan, leysin, izoleysin va valin mushak o‘sishini qo‘llab-quvvatlab, jismoniy faoliyatni oshirish uchun ishlatiladi. • Ta’m va xushbo‘ylik beruvchi moddalar: Glutamin kislotasi oziq-ovqat sanoatida ko‘pincha glutamat sifatida qo‘llanadi va ta’m beruvchi sifatida ishlatiladi. Bu qo‘shimcha umami ta’mini kuchaytirish uchun oziq-ovqat mahsulotlariga qo‘shiladi.

3. AMINOKISLOTALARDAN FOYDALANISH 3. Kosmetika va teri parvarishi Antioksidant va yoshartiruvchi ta’sir: Glyutsin, prolin va glyutsin kabi aminokislotalar teri kollagenini mustahkamlaydi va terining elastikligini yaxshilaydi. Shuning uchun ular qarish jarayonlarini sekinlashtirishga yordam beradi. Terini namlantirish va tozalash: Ba'zi aminokislotalar teri hujayralarini oziqlantirish va namlikni saqlash uchun kosmetik kremlar, losyonlar va maskalar tarkibida ishlatiladi. 4. Hayvon ozuqasi Ozuqaviy qo'shimchalar: Hayvonlarning tez o‘sishi, immunitetini mustahkamlash va sog‘ligini yaxshilash uchun ozuqa sifatida qo‘llaniladi. Misol uchun, lizinning qo‘shilishi chorvachilikda hayvonlarning protein sintezini va ozuqa samaradorligini oshirishda yordam beradi. Qush va baliq ozuqasi: Tovuq va baliqlar uchun ozuqada aminokislotalar ularning o‘sishi va mahsuldorligini oshirish uchun qo‘shimcha sifatida qo‘shiladi.

5. Sport va jismoniy faoliyat Sport qo‘shimchalari: Sportchilar mushaklarni tiklash va o‘sishni tezlashtirish, shuningdek, charchoqni kamaytirish uchun BCAA (leysin, izoleysin va valin) kabi aminokislotalardan foydalanadilar. Energiya va chidamlilikni oshirish: Arginin qon aylanishini yaxshilaydi va chidamlilikni oshirishda muhim rol o‘ynaydi.

E’TIBORINGIZ UCHUN RAHMAT

O'xshashlar

Asparagin va glyutamin aminokislotalarni ishlab chiqarish biotexnologiyasi

Biotexnologiya fanining rivojlanish istiqbollari va muammolari

Gormonlar biotexnologiyasi

O‘simlik kasalliklariga qarshi kurashda biotexnologik usullardan foydalanish istiqbollari

O’zbekistonda oziq-ovqat sanoati