logo
  1. Bosh sahifa
  2. Slaydlar
  3. Biologiya
  4. Uglevodlar

Uglevodlar

Yuklangan vaqt:

23.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

72.0146484375 KB
Ko'chirib olish
Uglevodlar 1. Monosaxaridlarning umumiy xossalari. 2. Ayrim monosaxaridlar 3. Polisaxaridlar 4. Disaxaridlar. 5. Laktoza. CH 2 OH CH OH - 2H CH 2 OH CH OH CH 2 OH CH 2 OH C = O CH 2 OH - 2H C O H glitserinli al’degid dioksiatseton Monosaxaridlarni ko’p atomli spirtlarning hosilalalari sifatida ko’rishimiz mumkin. Ko’p atomli spirtlarning eng oddiylaridan biri bu glitserin hisoblanadi. Glitserinni oksidlash natijasida 2ta oddiy monosaxarid olish mumkin Monosaxaridlarning umumiy xossalari.        Agar monosaxaridlar molekulsida 4 ta uglerod atomi mavjud bo’lsa – tetroz, 5 ta bo’lsa – pentoz, 6 ta – geksoz va 7 ta bo’lsa – gepsoz nomlari bilan aytiladi. Tabiatda eng muhim va ko’p tarqalganlari pentoz va geksozlar hisoblanadi. Uch atomli spirt glitserinni to’yintirib glitserinli aldegid yoki diaksiatseton olishimiz mumkin, ko’p atomli spirtlarni oksidlash natijasida biz xoxlagan tegishli monosaxaridni olishimiz mumkin Masalan: 6 – atomli spirt sorbitni ko’pchilik mevalarda uchraydigan digidrogenlab, oksidlab glyukoza yoki fruktoza olinishi mumkin: Shunday qilib birlamchi spirtli guruhni tuyintirishda – CH 2 OH al’dozaga aylanadi, ikkilamchi spirtli guruhni oksidlashda esa – CH OH – ketoza hosil bo’ladi. Ayrim monosaxaridlar va bir nechta hosilalarining xossalari. O’simliklarda uchraydigan monoz va bir nechta hosilalarining xossalarini ko’rib chiqamiz. D – glyukoza (uzum qandi) achitqilar yordamida bijg’iydi. Suvli eritmalarining solishtirma aylantirish burchagi +52,5 ° suvda eritilganda C 6 H 12 O 6 + H 2 O ko’rinishda plastikasimon kristall holda bo’ladi. Polisaxaridlar. 1 darajali polisaxaridlar (murakkab qandlar, yoki oligosaxaridlar) («Oligos» - grekchadan olingan bo’lib – biroz ko’p bo’lmagan ma’noni bildiradi.) Di, Tri va tetrosaxaridlar – oligosaxaridlar ham deb yuritiladi, bular monoz qoldiqlarining katta bo’lmagan miqdoridan tashkil topgan. Saxaroza Laktoza Melibioza Mal’toza TSelyubioza +H 2 O + H 2 O +H 2 O +H 2 O +H 2 O glyukoza fruktoza laktoza galaktoza glyukoza galaktoza glyukoza glyukoza glyukoza glyukoza Disaxaridlar – monosaxaridlarning 2-ta molekulasi qoldiqlarining o’zaro birikishidan tuzilgan. Disaxaridlar 2-ta geksoza, 2-ta pentoza yoki geksoza va pentozalar bilan birikishi mumkin. Monosaxaridlarning 2 molekulasi bilan birikkanligi sababli disaxaridlar glyukozidlar hisoblanadi. Kislota yoki o’ziga xos bo’lgan fermentlar bilan qizdirilganda disaxaridlar gidrolizga uchraydi – monosaxaridlar 2ta molekulaga ajraladi. Disaxaridlarning gidrolizlashda eng ko’p tarqalganlari quyidagi ko’rinishda bo’ladi. Saxaroza – C 12 H 22 O 11 . O’simliklarning barglarida, tolalarida, urug’larida, mevalarida, ildizlarida juda ham keng tarqalgan. Insonning ovqatlanishida muhim rol’ o’ynaydi. Saxarozaning erish harorati 160 – 186°S ga teng. Disaxaridlar. Oziq – ovqat sanoatida saxaroza olish uchun asosiy xom ashyo bo’lib qand lavlagi va qandli trostnik hisoblanadi. Melibioza – C 12 H 22 O 11 . Trisaxarid rafinoza tarkibiga kirib bir qancha o’simlik sharbatlarida erkin holda bo’ladi. Melibiozaning erish xarorati 82 – 85°S. Melibioza 6 glyukoza – x - galaktoza hisoblanadi. Laktoza . (sut qandi) Sut emizuvchi hayvonlarning suti tarkibida bo’ladi. Ayrim o’simliklarning gul naychalarida ham topilgan. Kefir va qimizda bo’ladigan laktozali achitqilar ta’sirida bijg’iydi. Laktoza molekulasida glyukopiralaza qoldig’i faqatgina 1-ta erkin glyukozid gidroksili mavjud. Rafinoza (melitrioza) C 18 H 32 O 16 – ko’pchilik o’simliklar tarkibida aynan paxta chigiti tarkibida uchraydi, qand lavlagi tarkibida, hamda ko’p miqdorda lavlagi shakari ishlab chiqarishdagi melassada bo’ladi. Toza yig’ishtirilgan qand lavlagi tarkibida 20% gacha saxaroza bo’lib rafinoza esa saxarozaga nisbatan 0,2% dan 1% gacha tashkil qiladi. Lavlagini saqlash davrida rafinoza miqdori ortib boradi. Rafinoza 5ta suv molekulasi bilan uzun ignasimon ko’rinishda kristallanadi. Trisaxaridl ar Bir qancha o’simliklarda staxioza nomini olgan tetrasaxaridlar bo’ladi. Saxaroza bu – L – galaktozaning 2 ta qoldigidan, L – glyukozaning 1ta qoldig’idan va V – fruktozaning 1ta qoldig’ining birlashishidan Tarkio topgan bo’ladi. Staxioza ayrim hollarda achitqilarda bijg’iydi. Staxioza asosan Stachys ildizlarida va soya hamda no’xat urug’larida uchraydi. Tetrasaxaridlar.

O'xshashlar

O`simliklarda uchraydigan mono, di, polisaxaridlar
Hayotning molekula darajasi
Laktoza tuzilishi va kimyoviy xossalari
Radiobiologik jarayonlarning fizik-kimiyoviy asoslari
Mikroorganizmlar ishlab chiqaradigan fermentlar fermentlarni biotexnologiyada foydalanilishi va biotexnologik xususiyatlari