Oqsıllarga ıngıbıtor va faollantıruvchı moddalar ta’sıri - Biologiya - Slaydlar

Oqsıllarga ıngıbıtor va faollantıruvchı moddalar ta’sıri

Yuklangan vaqt:

22.03.2024

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

1128.9521484375 KB

Ko'chirib olish

OQSILLARGA INGIBITOR VA FAOLLANTIRUVCHI MODDALAR TASIRI Reja: 1. Oqsillar ingibitor tasiri 2. Faollantiruvchi moddalar tasiri 3. Polipeptidlarning eng muhim kimyoviy xususiyatlari 4. Denaturatsiya

Fermentlar oqsil tabiatiga ega va shu sababli oqsillarga xos bo’lgan barcha xususiyatlarga ega, shu bilan birga fermentlar o’ziga xos bo’lgan bir qator xususiyatlarga ega. Bularga fermentlaming termolabilligi, spetsifikligi, muhit pHining o’zgarishiga nisbatan sezuvchanligi, aktivator va ingibitorlaming ta’siriga sezuvchanligi, aktivator va ingibitorlaming ta’siriga moyilligi kiradi. 1. Fermentlaming termolabilligi Fermentlaming eng muhim xususiyatlaridan biri haroratga sezgirligidir. Fermentativ jarayonlar 70° С dan yuqori haroratda davom eta olmaydi, 80-100°C da fermentlar o’zining katalitik xossalarini butunlay yo’qotib qo’yadi, oqsil qismi denaturatsiyaga uchraydi, hamma fermentlar uchun muayyan bir harorat bo’lib, bunda ferment yuqori faollikka ega bo’ladi, bu uning harorat optimumi deyiladi.Issiq qonli hayvonlaming tarkibidagi ko’pchilik fermentlar uchun eng qulay harorat 25-37°C dir.

Fermentativ reaksiyalaming faolligini pasaytiruvchi moddalar ingibitorlar deyiladi. Fermentativ reaksiyalaming faolligini pasaytirish ikki xil: konkurent (raqobatli) va nokonkurent (raqobatsiz) yo’l bilan amalga oshiriladi. Ferment faolligini raqobatli pasaytirishda reaksiya sur’atini pasaytiruvchi modda (ingibitor) substrat raqibi hisoblanadi va u ferment substratni biriktirib oladigan joyga, ya’ni fermentning faol markaziga birikib oladi. Ingibitor tuzilishi jihatdagina raqobatli pasaytirish amalga oshiriladi. Oqsil sintezini boshqarishning navbatdagi usuli - oqsil biosintezining to‘xtatilishi oxirgi mahsulot ishtirokida amalga oshiriladi.

Substrat ingibirlanish deb fermentativ reaksiyani substrat miqdori ko‘p bo‘lgan vaqtda pasayishiga aytiladi. Bunday ingibirlanish katalitik o‘zgarishga uchray olmaydigan ferment-substrat kompleksining hosil bo‘lishi bilan sodir bo‘ladi. Oqsil ingibitorlari bilan boshqarilish: Oqsillarni fosforlovchi fermentlar proteinkinazalar faolligining ingibitorlari bilan boshqarilishning muhim misollaridan hisoblanadi. Proteinkinaza faol shaklda bitta polipeptid zanjirdan iborat (C subbirlik). Hujayrada C oqsil bilan birika oladigan oqsil mavjud (R subbirlik). Hosil bo‘lgan tetramer R2C2 kompleks fermentativ faollikka ega emas. Fermentning faollanishi sAMF ishtirokida boradi.

R2C2 + 2sAMF → R2s AMF2 + 2C Bu jarayon qaytar bo‘lganligi sababli, hujayrada sAMF miqdorining ortishi proteinkinazaning faollanishiga olib keladi. Bu jarayonning pasayishi esa –ingibirlanishni vujudga keltiradi.bProteolitik fermentlarning oqsil ingibitorlari keng tarqalgan. Bu ingibitorlarning funksiyasi – organizm to‘qima va suyuqliklarida oqsillarning barvaqt parchalanishining oldini olish hisoblanadi. Xususan, qon plazmasidagi proteinazalarning oqsil ingibitorlari fiziologik faol peptid, qon ivishi, qon laxtalarining erishi kabi jarayonlarni boshqarishda qatnashadilar. Oqsil effektorlarining ta’sir mexanizmi ferment konformatsiyasining o‘zgarishi hamda metabolitlar bilan allosterik boshqarishdagi kabi bo‘lishi mumkin.

Polipeptidlarning eng muhim kimyoviy xususiyatlaridan biri ularning ma'lum sharoitlar yoki kimyoviy moddalar ta'siri ostida parchalanish qobiliyatidir. Masalan, turli xil protein denaturatsiyasi keng tarqalgan. Bu qanday jarayon? Bu mahalliy protein tarkibini yo'q qilishdan iborat. Ya'ni, agar dastlab molekula uchlamchi tuzilishga ega bo'lsa, unda maxsus agentlarning ta'siridan keyin u yo'q qilinadi. Ammo aminokislota qoldiqlari ketma-ketligi molekulada o'zgarishsiz qoladi. Denaturatsiyalangan oqsillar tezda jismoniy va kimyoviy xususiyatlarini yo'qotadilar. Qanday reagentlar konformatsiyani yo'q qilishga olib kelishi mumkin? Ulardan bir nechtasi bor.

1.Harorat Isitilganda molekulaning to'rtlamchi, uchlamchi, ikkilamchi tuzilishi asta-sekin yo'q qilinadi. Vizual ravishda, buni, masalan, oddiy tovuq tuxumini qovurishda kuzatish mumkin. Olingan "oqsil" xom ashyoda bo'lgan albumin polipeptidining asosiy tuzilishi 2.Radiatsiya 3.Kuchli kimyoviy vositalarning ta'siri: kislotalar, ishqorlar, og'ir metallarning tuzlari, erituvchilar (masalan, spirtlar, efirlar, benzol va boshqalar). Bu jarayon ba'zan molekulaning erishi deyiladi. Protein denaturatsiyasining turlari uning sodir bo'lgan agentga bog'liq.

Bundan tashqari, ba'zi hollarda, ko'rib chiqilganga qarama- qarshi jarayon sodir bo'ladi. Hamma oqsillar o'zlarining tuzilishini tiklay olmaydilar, ammo ularning katta qismi buni amalga oshirishi mumkin. Shunday qilib, Avstraliya va Amerikaning kimyogarlari ba'zi reagentlar va santrifuga usulidan foydalanib qaynatilgan tovuq tuxumlarini qayta ishladilar.Bu jarayon tirik organizmlar uchun hujayralardagi ribosomalar va rRNKlar orqali polipeptid zanjirlarini sintez qilishda muhimdir. Denaturatsiya bujarayon oqsillar yoki nuklein kislotalar yo'qotish to'rtinchi tuzilish, uchinchi darajali tuzilishva ikkilamchi tuzilish ularda mavjud ona shtati, ba'zi bir tashqi stresslarni yoki kuchli kabi birikmalarni qo'llashorqali kislota yoki tayanch, konsentrlangan noorganik t uz, an organik hal qiluvchi (masalan, spirtli ichimliklar yoki xloroform), radiatsiya yoki issiqlik.

O'xshashlar

Biologik faol moddalar

Biologik aktiv moddalar olish texnologiyasi

Mikroorganizmlarning tabiatda moddalar almashinuvidagi roli

Moddalar almashinuvi. Metabolizm.Tirik organizmlardagi plastik almashinuvi

Modda va energiya almashinuvi va uning oqibatlari