logo
  1. Bosh sahifa
  2. Slaydlar
  3. Biologiya
  4. Mikroorganizmlar rivojlanishiga ta’sir etuvchi omillar

Mikroorganizmlar rivojlanishiga ta’sir etuvchi omillar

Yuklangan vaqt:

07.12.2023

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

1645.314453125 KB
Ko'chirib olish
MIKROORGANIZMLAR RIVOJLANISHIGA TA’SIR ETUVCHI OMILLAR REJA: • FIZIKAVIY OMILLAR TA’SIRI • BIOLOGIK OMILLAR TA’SIRI FIZIKAVIY OMILLAR TA’SIRI • MA’LUMKI, MIKROORGANIZMLARNING HAYOT FAOLIYATI TASHQI MUHIT BILAN CHAMBARCHAS BOG’LIQ TASHQI MUHIT OMILLARI TURLI – TUMAN BO’LIB, ULARNI UCH GURUHGA AJRATISH MUMKIN; 1. FIZIKAVIY OMILLAR – TEMPERATURA, NAMLIK, YORUG’LIK VA HOKAZO. 2. KIMYOVIY OMILLAR: MUHITNING, OKSIDLANISH – QAYTARILISH SHAROITI, TURLI KIMYOVIY MODDALAR. 3. BIOLOGIK OMILLAR: MIKROORGANIZMLAR ORASIDAGI ANTOGONIZM, SIMBIOZ, METABIOZ, ANTIBIOTIKLAR, VITAMINLAR, FAGLAR VA BOSHQA OMILLAR. NAMNING TA’SIRI. MIKROB HUJAYRASINING 85% I SUVDAN IBORAT VA UNING BARCHA HAYOT FAOLIYATI HAM MUHITDA NAM BO’LISHIGA BOG’LIQ KO’P OZIQMODDALAR AVVAL SUVDA ERIMASDAN HUJAYRA ICHIGA KIRA OLMAYDI VA NATIJADA, HUJAYRA YASHAY OLMAYDI. NAMNING BO’LISHI MIKROBLARNING O’SISH STADIYASIDAGI VEGETATIV HUJAYRALARIGA (ULAR ORASIDA BU SOHADA BIRMUNCHA FARQ BO’LSA HAM) AYNIQSA KATTA TA’SIR QILADI. MIKROBLARNING BA’ZILARI NAM YETISHMASLIGIGA YOMON CHIDAYDI, BOSHQALARI ESA, AKSINCHA, ANCHA CHIDAMLI BO’LIB, QURIGAN HOLATDA HAM UZOQ, VAQTGACHA SAQLANISHI MUMKIN. NIHOYAT, UCHINCHI XIL MIKROBLAR QURIGAN HOLDA HAYOTCHANLIGINI HATTO O’N YILGACHA SAQLASHI MUMKIN.TUPROQDA, UNDAGI NAMNING MIQDORIGA QARAB, TURLI XIL MIKROORGANIZMLARNING RIVOJLANISH TEZLIGI JUDA O’ZGARIB TURADI. YERDA UMUMIY NAM SIG’IMINING 60% IGA YAQIN NAM BO’LGANDAGINA MIKROORGANIZMLAR UCHUN ENG QULAY SHAROIT YARATILADI. • SUVDA ERIGAN MODDALAR KONSENTRATSIYASINING TA’SIRI. • ERITMADAGI TURLI XIL MODDALARNING KONSENTRATSIYASI HAM MIKROORGANIZMLARNING RIVOJLANISHIGA KATTA TA’SIR ETADI. ULARNING YUQORI KONSENTRATSIYASI HUJAYRA ATROFIDA FIZIOLOGIK QURUQLIK HOSIL QILADI, CHUNKI BUNDA SUV (BO’LSA HAM) MIKROORGANIZM HUJAYRASI ICHIGA KIRA OLMAYDI. ULARNING HUJAYRALARI SUVINI CHIQARIB, PLAZMOLIZGA UCHRAY BOSHLAYDI VA OZIQMODDALAR HUJAYRA ICHIGA KIRA OLMAGANLIGIDAN TASHQI MUHIT BILAN NORMAL MODDA ALMASHINUV TO’XTAYDI. BIROQ, ERITMADAGI TUZLARNING YUQORI KONSENTRATSIYASI MIKROORGANIZMLARNI TEZ NOBUD QILMAYDI. TEMPERATURAGA BOG’LIQLIK, ODATDA, UCHTA KARDINAL NUQTA BILAN: MINIMUM, OPTIMUM VA MAKSIMUM BILAN IFODALANADI. MINIMALDAN PAST TEMPERATURADA MAZKUR ORGANIZM YASHAY OLMAYDI, OPTIMAL TEMPERATURADA ORGANIZM JUDA TEZ RIVOJLANADI; MAKSIMAL TEMPERATURADA ESA MIKROORGANIZMLARNING HAYOT FAOLIYATI TUGAYDI. BU KARDINAL NUQTALAR TURLI XIL MIKROORGANIZMLAR UCHUN HAR XILDIR. OPTIMAL TEMPERATURAGA MUNOSABATIGA KO’RA, BARCHA MIKROORGANIZMLAR UCH GRUPPAGA BO’LINADI. BIRINCHI GRUPPANING TEMPERATURA OPTIMUMI 20° GA YAQIN BO’LADI. BULAR PSIXROFIL MIKROORGANIZMLARDIR. BULARGA ASOSAN SHIMOLIY DENGIZLARDA VA SHIMOL TUPROQLARIDA YASHAYDIGAN MIKROORGANIZMLAR KIRADI. BU MIKROORGANIZMLAR 0° DAN + 25 — 30° GACHA BO’LGAN TEMPERATURA SHAROITIDA RIVOJLANA OLADI, BA’ZAN ULAR NOLDAN PAST TEMPERATURADA HAM JUDA SEKINLIK BILAN O’SADI. IKKINCHI GRUPPANING TEMPERATURA OPTIMIMUMI 20 — 35° BO’LADI. BU GRUPPA MIKROORGANIZMLAR UCHUN TEMPERATURA 3° DAN TO 45 — 50° ATROFIDA O’ZGARIB TURADI. BULAR MEZOFIL MIKROORGANIZMLAR DEB ATALIB, KO’PCHILIGI HAMMA JOYDA TARQALGAN BAKTERIYA VA ZAMBURUG’LARDIR. TERMOFILLAR (TERMOS - ISSIQ). BU GURUHGA MANSUB BAKTERIYALARGA AKTINOMITSETLAR, BA’ZI BIR KO’K – YASHIL SUVT O’TLAR MISOL BO’LADI. TERMOFILL BAKTERIYALAR YUQORI TEMPERATURADA RIVOJLANADI. BIOLOGIK OMILLARNING TA’SIRI BIOLOGIK OMILLARNING TA’SIRI. MIKROORGANIZMLAR TABIATDA BIR-BIRI BILAN YOKI BOSHQA BIR ORGANIZMLAR BILAN BOG’LIQ HOLDA YASHAYDILAR. BU HOL BIATSINOZ DEYILADI. BUNDAN TASHQARI SIMBIOZ, METABIOZ, SINERGIZM VA ANTOGONIZM DEB ATALADIGAN HODISALAR HAM MAVJUD. BIR MUHITDA IKKI XIL MIKROB, IKKI XIL ORGANIZMNING BIR-BIRIGA QARSHILIK KURSATMASDAN YASHASHI SIMBIOZ HODISASI DEYILADI. MASALAN, ANAEROB MIKROBLAR BILAN AEROB MIKROBLARNING YASHASHI. AEROB MIKROBLAR KISLORODNI O’ZLASHTIRIB, ANAEROB MIKROBLAR UCHUN QULAY SHAROIT YARATADI. ANAEROB MIKROBLAR ESA UZ NAVBATIDA HAVODAGI ERKIN AZOTNI TUPLAB, AZOTLI MODDALARGA AYLANTIRADI. BULAR AEROB MIKROBLAR UCHUN OZIQ HISOBLANADI. MIKROBLAR UZLARINING YASHASH DAVRLARIDA BOSHQA BIR MIKROBLAR UCHUN QULAY SHAROIT YARATISHLARI METABIOZ HODISASI DEYILADI. MASALAN, KO’PCHILIK SAPROFIT MIKROBLAR OQSILNI PEPTONGA, AMINOKISLOTALARGA VA BOSHQA ODDIY BIRIKMALARGACHA PARCHALAB NITROFIKATSIYALOVCHI BAKTERIYALAR UCHUN OZIQTAYYORLAYDILAR. ULAR ESA UZ NAVBATIDA AZOT KISLOTASI TUZLARINI HOSIL QILIB, O’SIMLIKLARGA YETKAZIB BERADILAR. IKKI YOKI BIR NECHA MIKROBLARNING BIR-BIRIGA KUMAKLASHUVI SINERGIZM HODISASI DEYILADI. MASALAN, AZOTOBAKTERNING SOF KULTURASI USGANDA, 173 MG GETEROAUKSIN HOSIL QILADI. U BAS. MIKONDES BILAN BIRGA USGANDA ESA 220 MG GETEROAUKSIN HOSIL QILADI. BIR TURDAGI MIKROB RIVOJLANGAN MUHITDA IKKINCHI BIR TURDAGI MIKROBNING RIVOJLANA OLMASLIGI ANTOGONIZM YOKI ANTIBIOZ HODISASI DEYILADI. BU HODISANI BIRINCHI BO’LIB 1877 YILDA L.PASTER ANIQLADI. U KUYDIRGI TAYOQCHASINING RIVOJLANISHIGA CHIRITUVCHI MIKROBLAR TUSQINLIK QILISHINI ISBOTLAGAN. ANTOGONIZM HODISASI ANTIBIOTIKLARNING PAYDO BO’LISHIGA OLIB KELDI. ANTIBIOTIK — GREKCHA «ANTI» — QARSHI, «BIOS» — HAYOT MA’NOSINI BERADI. MIKROBLAR HAYOTIGA QARSHI ISHLATILADIGAN MIKROBLAR O’SIMLIK, HAYVONOT DUNYOSIDAN OLINGAI MAHSULOTLARDIR. ANTIBIOTIKLAR MIKROBLARGA UCH XIL TA’SIR ETADI: 1) BAKTERIOSTATIK TA’SIR MIKROBNING O’SISH VA RIVOJLANISHINI TO’XTATADI. 2) BAKTERIOTSIDIK TA’SIR ULARNI HALOKATGA OLIB KELADI. 3) BAKTERIOLITIK TA’SIR ULARNI ERITIB YUBORADI. BA’ZI BIR MIKROBLAR ANTIBIOTIKLARNING TA’SIRIGA CHIDAMLI BO’LADI. BU HODISA BIR XIL ANTIBIOTIKLAR KO’P MARTA ISHLATILGANDA YUZ BERADI. MIKROB ANTIBIOTIKKA QARSHI FERMENT NSHLAB CHIQARIB, UNI ERITIB YUBORADI. MASALAN, PENITSELLIN ORGANIZMGA YUBORILGANDA, MIKROBLARNI ULDIRMASDAN, ULARNING RNVOJLANISHINI TO’XTATIB KUYADI, BA’ZI BIRLARI ORGANIZMNING HIMOYA KOBILIYATINI KUCHAYTIRADI. STREPTOMITSIN TUKIMALARNING NAFAS OLISHINI YAXSHILAB, TUBERKULYOZ MIKROBINING O’SISHINI TO’XTATADI. YOKI SUN’IY KOCHIRISHDA BUKALARNING SPERMASIGA QO’SHILADI. FITONSIDLAR O’SIMLIKLARDAN OLINGAN ANTIBIOTIK BO’LIB, 1928 YILDA TOPILGAN. FITONSID EFIR MOYLARI VA HAR XIL ORGANIK KISLOTALARI KO’P BO’LGAN SARIMSOK PIYOZ VA GORCHITSA O’SIMLIKLARIDAN OLINADI. BU MODDALAR MIKROBLARNI HALOK QILADI. E’TIBORINGIZ UCHUN RAHMAT!

O'xshashlar

Organizmning o`sishi va rivojlanishiga ta`sir etuvchi faktorlar
Patogen mikroorganizmlar
Mikroorganizmlar fiziologiyasi
Biosfera va mikroorganizmlar ekologiyasi
Biosfera va mikroorganizmlar ekologiyasi