Hujayrani o‘rganish tarixi va hujayra nazariyasi - Biologiya - Slaydlar

Hujayrani o‘rganish tarixi va hujayra nazariyasi

Yuklangan vaqt:

16.01.2024

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

7134.5078125 KB

Ko'chirib olish

i9 presentation to Joe Smith1 BIOLOGIYA Mavzu : Hujayrani o‘rganish tarixi va hujayra nazariyasi

Hujayralar evolyutsiyasini o‘rganish Sitologiya mustaqil fan sifatida o‘tgan asrning oxirida paydo bo‘lsada, hujayra haqidagi ma’lumotlar XVII asrdan boshlangan. Sitologiyaning rivojlanishi mikroskopning kashf qilinishi,uni takomillanishi bilan bog‘liq .

Mikroskopning kashf etilishi 1- mikroskop Galileo Galiley tomonidan 1609-1610-yillarda yaratilgan 1617-1619 yillarda Angliyalik fizik va astrolog Kornelius Drebbel tomonidan yangi modeli ishlandi . 1624-yilda Galiley o‘zining mikroskopini takomillashtirdi.K. Drebbel mikroskopi 2A 0E

Hujayralarni o‘rganishga ilk qadamlar 1625 yilda akademiyaning a’zosi Stelluti mikroskopda asalarilar organlarining tuzilishi kuzatdi. Hasharotlarning ko‘zini fasetkali tuzilishini ochdi. Galileyning mikroskopida F.Chezi qirqquloqlarning sporangiylarini o‘rgandi.

Mikroskopik ishlarning takomillashishi 1-mikroskoplar Pyotr I tomonidan Rossiyaga keltirildi. Peterburg Fanlar akademiyasida takomillashgan mikroskoplarni 1726 yildan boshlab chiqara boshladilar.F. Fontana shunday deydi: “Mikroskopda har kim ham ko‘rishi mumkin, ko‘rgani haqida faqat ba‘zilargina fikrlay oladi”

Mikposkopdan ilmiy ishlarda foydalanish Robert Guk "Mikrofotografiya yoki mikroskopda tekshirilgan mayda tanachalarning fiziologik tasviri" asarida “Po‘kakning moddalari havo bilan to‘lgan, bu havo esa bir-biridan ajralib turuvchi mayda qutichalar yoki katakchalarga butunlay qamalgandir”.deb ta‘kidlaydi R. Guk daraxt po‘stlog‘i hujayrasi 35 04

Hujayra ta‘limoti rivojlanishiga hissa qo‘shgan olimlar 1671-yil “O‘simliklar anatomiyasi haqida tasavvurlar” 1672-1675-yillar “O‘simliklar anatomiyasi” asarlari muallifi Olimlar mikroskopni o‘simliklarni o‘rganishda sistemali qo‘llashadi. N.Gryu Malpigi 1671-yil “O‘simliklar anatomiyasi boshlanishi” asari muallifi To‘qima tushunchasini fanga kiritgan olim

Hujayra ta‘limoti rivojlanishiga hissa qo‘shgan olimlar Kasper Fridrix Volf - Epigenez nazariyasi asoschisi “Kelib chiqish nazariyasi” hayvonlar embrional taraqqiyoti ustida izlanishlar olib borgan Karl Ber - 1978-Sut emizuvchilar tuxum hujayrasi va uning rivojlanish jarayonini o‘rgangan Sut emizuvchilar tuxum hujayrasi rivojlanishi mikroskopik ko‘rinshi

Hujayra ta‘limoti rivojlanishiga hissa qo‘shgan olimlar 1830 yilda birinchi bo‘lib chex olimi Yan Purkine tovuqning tuxum hujayrasida yadroni kashf qiladi va uni “Murtak pufakcha” deb nomladi. Robert Broun tomonidan orxideya o‘simligining “hujayra shirasida” yadro kuzatildi. Broun buni “Nukleus” ya’ni, “Yadro” deb nomladi. Orxideya o‘simligi mikroskopik ko‘rinshi

Zamonaviy mikroskopik texnika ishlari boshlanishi Purkine to‘qimalarni bo‘yash, preparatlarni tiniqlashtiruvchi moddalarni qo‘llashni boshlab berdi. Mikroskopiya texnikasining yaxshilanishi asosiy hujayra organoidlarini topishga, yadroning tuzilishini va hujayraning bo‘linishi qonuniyatlarini aniqlashga, otalanishning mexanizmlarini va jinsiy hujayralarning yetilishining ma’nosini ochib berishga imkon berdi. U o‘zining “donachalar nazariyasi” ni bayon qildi. o‘simlik “hujayra”si bilan hayvonlar “donacha”larini analog (o‘xshash) ekanligi ishonarli tarzda ifodalab berdi.Chex olimi Yan Purkinye330F 40

Hujayra nazariyasi ta‘limoti asoschilari Tomas Shvann “ O‘simlik va hayvon hujayralari prinsipial jihatdan o‘xshash,chunki ular bir xil kelib chiqishga ega” degan tezisni berdi. Mattias Shleyden Hujayrani organizm deb ataydi,hujayra hosil bo‘lishini uning yadrosi hosil bo‘lishi bilan bog‘laydi

Hujayra ta’limotning rivojlanishiga hissa qo‘shgan olimlar I.D.Chistyakov mitotik bo‘linishning davrlarini bayon qilish I.N.Gorojankin o‘simliklarda otalanishning sitologik asoslarini o‘rganish S.T.Navashin o‘simliklarda qo‘sh urug‘lanishni o‘rganish

Sitologiya fan sifatida namoyon bo‘lishi 1888- yil hujayra markazi kashf qilindi 1894- yil mitoxondriya kashf qilindi 1898- yil goldji majmuasi kashf qilindi

Hujayra nazariyasi ta‘limoti asoschilari Sitogenez nazariyasida eng samarali natijani mashhur patolog Rudolf Virxov (1821- 1902) bajardi. Qaerda yangi hujayra paydo bo‘lsa, u yerda albatta hujayraviy to‘qima bo‘ladi. Virxov hujayra nazariyasining keyingi rivojlanishiga katta ta’sir qildi. R.Virxov R.Virxov kuzatuvlari35

Hujayra ta’limotning rivojlanishiga hissa qo‘shgan olimlar I.D.Chistyakov mitotik bo‘linishning davrlarini bayon qilish I.N.Gorojankin o‘simliklarda otalanishning sitologik asoslarini o‘rganish S.T.Navashin o‘simliklarda qo‘sh urug‘lanishni o‘rganish

Sitologiya fan sifatida namoyon bo‘lishi 1888- yil hujayra markazi kashf qilindi 1894- yil mitoxondriya kashf qilindi 1898- yil goldji majmuasi kashf qilindi

O‘zbekistonlik olimlar sitolgiya sohasida Hamidov jamoasi- radiatsiya ta’sirida endokrin bezlar va neyroendokrin sistemalar morfofiziologiyasida bo‘ladigan o‘zgarishlarni o‘rganishgan. Zufarov jamoasi- O‘zbekistonda birinchi bo‘lib tibbiyot sohasida elektron- mikroskopik, avtoradiografik hamda sitokimyoviy usullarini qo‘llagan.

O‘zbekistonlik olimlar sitolgiya sohasida Akademik Yo.X.To‘raqulov va Islombekovlar bo‘qoq bezi hujayralarida yod moddasi yetishmasligidan bo‘qoq kasalligining kelib chiqishini avtoradiografiya usulini qo‘llash orqali isbot qilib berdilar. R.Islombeko vYo. To‘raqulov

Hujayra nazariyasining asosiy qoidalari  Barcha tirik organizmlarning ya’ni mikroorganizm o`simlik va hayvonlar tanasi hujayralardan hisoblanadi.  Yangi hujayralardan faqat avval mavjud bo`lgan hujayralarning bo`linishi tufayli paydo bo‘ladi.  Organizmlarning hujayralardan tashkil topishi ularning kelib chiqishi bir xil ekanligidan dalolat beradi  Hujayra tirik orgaanizmlarning tuzilish,funksional birligi hisoblanadi.  Har bir hujayra mustaqil hayot kechirish xususiyatiga ega.

Uyga vazifa 3 2.Mamlakatimizda sitologiya sohasida olib borilayotgan ishlar1.Sitologiya sohasining bugungi kundagi yutuqlarining insoniyat uchun afzalliklari 3.Mavzu yuzasidan darslikda berilgan topshiriqlarni bajarish Savollarga javob yozish

O'xshashlar

Hujayra nazariyasi va uning ahamiyati

Hujayra biologiyasi. Sitologiyaning rivojlanish bosqichlari. Hujayra taʼlimoti. Shvanning hujayra nazariyasi

Yadro hujayrani boshqaruvchi markaz

Hujayra

Hujayra membranasi