Бош миянинг тузилиши - Anatomiya - Slaydlar

Бош миянинг тузилиши

Yuklangan vaqt:

23.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

3898.271484375 KB

Ko'chirib olish

Бош миянинг тузилиши ЎЗБЕКИСТОН РЕСПУБЛИКАСИ ОЛИЙ ВА ЎРТА МАХСУС ТАЪЛИМ ВАЗИРЛИГИ ҚАРШИ ДАВЛАТ УНИВЕРСИТЕТИ www.arxiv.uz

1. Бош мия ҳақида умумий тушунча 2. Бош мия яримшарлари пўстлоғининг тузилиши 3. Бош мия устун қисмининг тузилиши 4. Бош мия пардалари РЕЖА www.arxiv.uz

Бош мия ( encephalon ) калла суягининг ички бўшлиғида жойлашган бўлиб, унинг шакли калла суяги мия қисмининг ички тузилишига мослашган. Миянинг олдинги фронтал қисми яссироқ, орқа томони эса бўртиб чиққан бўлади. Бош миянинг катта-кичиклиги ва вазни ҳар хил бўлади. 7 ёшли ўғил болаларда унинг оғирлиги 1260 г ни, шу ёшдаги қиз болаларда 1190 г га етади. Бош мия вазнининг ўсиши 20- 30 ёшларда ниҳоясига етади. Катта ёшдагиларда бош миянинг ўртача оғирлиги 1275-1375 г га тенг. Аёлларда тахминан 100 г га камроқ бўлади. Бош мия ҳақида умумий тушунча www.arxiv.uz

www.arxiv.uz

Бош миядан 12 жуфт нерв ажралади. Улардан I, II , YIII жуфтлари сезувчи; III, IV, VI, VII, XI, XII жуфтлари харакатлантирувчи; V, IX, X жуфтлари аралаш хисобланади. Уларнинг кўпчилиги асосан III, VII, IX, X жуфтларида вегетатив толалар мавжуд. Сезувчи нервлар анализаторларнинг периферик кисмларини ташкил килади: хидлов (I), курув (II), эшитув (VIII) ва таьм билиш (VII, IX ). I жуфт хидлов нерви - N. Olfactorius . II шох кўрув нерви - n. Opticus . III шох кўзни харакатлантирувчи нерв – n. Oculomotorius. IV шох ғалтаксимон нерв – n. Trochlearis www.arxiv.uz

V шох уч шохли нерв – n. Trigeminus VI шох узоқлаштирувчи нерв – n. Abducens VII жуфт юз нерви – n. facialis VIII жуфт - дахлиз-чиғаноқ нери – n. Vestibulocochlearis IX шох - тил-ютқин нерви – n. Glossopharyngeus X шох - адашган нерв – n. vagus. XI шох - қўшимча нерв – n. Accessorius XII шох - нерв - тил ости нерви - n.hypoglossus www.arxiv.uz

www.arxiv.uz

Юз нервининг тузилиши www.arxiv.uz

www.arxiv.uz

Бош мия яримшарлари пўстлоғи мия стволи ва орқа мия ҳаракат аппаратлари билан пирамидал нерв толалари орқали боғланган. Кулранг моддадан ташкил топган мия пўстлоғи остида оқ моддадан ташкил топган нерв толалари жойлашади. Мия пўстлоғи қалинлиги яримшарларнинг турли қисмларида ҳар хил бўлиб, 1,3 мм дан 5 мм гача бўлади. Мия пўстлоғида нерв ҳужайралари қаватлар ҳосил қилиб жойлашади. Ҳужайраларнинг шакли, сони ва жойлашишига кўра бир-биридан фарқла- нади. Бош мия яримшарлари пўстлоғининг тузилиши www.arxiv.uz

Катта миянинг медиал кўриниши www.arxiv.uz

Мия яримшарлари пўстлоғининг нерв ҳужайраларининг қаватлари : 1. Молекуляр қават – lamina molecularis 2. Ташқи донадор қават - lamina granularis externa 3. Пирамидасимон ҳужайралар қавати - lamina pramidalis 4. Ички донадор қават - lamina granularis interna 5. Тугунчали қават - stratum granulosum cerebri 6. Полиморф ҳужайралар қавати - lamina muetiforme www.arxiv.uz

1-олдинги 2- тепа 3-чекка ва 4- орқа соҳалар; www.arxiv.uz

www.arxiv.uz

Адабиётларда кўрсатилишича, бош миянинг устун қисми узунчоқ мия, Варолей кўприги, ўрта мия, оралиқ мия ва миячадан ташкил топган. Мия қоринчалари ярим шарлар чуқрлигида жойлашган, уни тубида қон томирлар тутамлари жойлашган бўлиб уларда орқа ва бош мия суюқлиги ишлаб чиқарилади. Қоринчалараро тешик орқали четки қоринчалар III қоринча билан боғланади. III қоринча кўрув думбоқлари жойлашган. Водоправод орқали IV қоринча билан боғланади. Уни тубида ромбсимон чуқурча жойлашган унда бош мия нервларининг ядроси жойлашган. Қоринчалар системасидаги патологияларда ликвар айланиши, бош оғриғи гидроцефал синдром ривожланади. Бош мия устун қисмининг тузилиши www.arxiv.uz

www.arxiv.uz

www.arxiv.uz

Мияча (cerebellum) – мувозанат ва харакатни координация қиладиган орган. Тананинг тинчликда ва ҳаракатдаги муовзатантини бошқарувчи марказий орган. Мияча анатомик 2 та ярим шардан ва уларни бирлаштирувчи чувлчангдан тузилган. Чувулчанг ва мияча ярим шарлари чуқур кўндаланг ёриқлар билан фрагментацияланади. Мияча оқа ва кулранг моддадан ташкил топган. Кулранг модда миячанинг пўстлоқини хосил қилади ва жойлашади. Орқа миянинг кулранг моддаси нерв ҳужайраларининг йиғиндисидан иборат ва горизонтал кесмада худди учиб кетаётган капалак ёки “Н” расмни эслатади. Кулранг модда марказида тор марказий канал мавжуд. Бу канал кўндаланг кесмани 2 га, яъни олдинги кулранг битишма ва орқа кулранг битишмага ажратади. www.arxiv.uz

Миячанинг юқоридан вапастдан кўриниши www.arxiv.uz

Мияча зарарланганда кузатиладиган симптомлар Мияча жарохатланганда харакат координацияси бузилиши кузатилади. Нистагм — куз олмасини ритмик титраши. Адиодохокинез — кулни чузган холатда харакат килганда оркада колиш. Статик атаксия — статик холатни бузилиши, Ромберг холатида тура олмаслик. Мастга ухшаб юриш—оёкларни кенг ташлаб юриш. Дисметрия — харакат амплитудасини бузилиши. Мускуллар тонусини сусайиши. www.arxiv.uz

Бош ва орқа мия пардалар – бош ва орқа мияда 3 та қаттиқ, тўрсимон ва юмшоқ пардалар мавжуд. Пардалар мияни хар хил таъсирлардан сақлайди. Қаттиқ мия пардаси ўсимталари ва цестерналармеханик таясирлардан сақлайди. Тўрсимон ва юмшоқ мия пардалари суюқлик айланишини мия туқимасини озиқланишини таъминлайди. Қаттиқ мия пардаси (dura mater encephali) Қаттиқ мия пардаси - мияни ташқи пардаси ҳисобланади ва 2 қаватдан иборат. Ташқи қавати калла суягини ички пардасини, ички қавати фиброз туқималардан иборат бўлиб мияни бевосита қоплайди. Калла суягини ичида бу 2 қават қўшилиб бош мия ўроғи (Falx cerebelli), мияча уроғи (Falx cerebelli), мияча чодири (tentorium cerebelli), эгар диафрагмаси (duafragma sellae), уларни ўзаро ажралган жойлари синусларни хосил қилади. Энг катталари юқори ва пастки сагиталл, кўндаланг ва тўғри синуслардир. Булар орқали веноз қон ички бўйинтириқ венасига қуйилади. Бош мия пардалари www.arxiv.uz

Тўрсимон парда (arachnoidea) Тўрсимон парда – қаттиқ мия пардаси остида жойлашган ва ундун субдурал бўшлиқ билан ажралган. Бу парда остида субарахноидал бўшлиқ жойлашган, унда орқа мия суюқлиги жойлашади. Шу бўшлиқ хар хил жойларида цистерналар ҳосил қилади. Ликвор субарахноидал бўлиқ тўрсимон ва юмшоқ пардалар орасида циркуляцияланади. Қаттиқ парда умуртқа поғонасини эпидурал бўшлиқ билан ажралган. Ўрта ва тўрсимон пардалар қаттиқ пардадан субдурал бўшлиқ билан юмшоқ парда эса тўрсимон ости билан (от думи сохасида) терминал қоринчани ва у орқа мия суюқлиги билан тўлган бўлади. www.arxiv.uz

Томирли парда ( pia mater encephali ) Томирли парда таркибида кўплаб қон томирлари ва нерв томирлари бўлади. Улар юпқа пардани ташкил қилади. Қон томир чигалларининг ва мия суюқлигининг ҳосил бўлишида, моддалар алмашинуви жараён-ларида механик таъсиротлардан сақлашда ҳамда мия бўшлиқларидаги ички босимни меъёрида ушлаб туришда томирли парда алоҳида аҳамиятга эга. www.arxiv.uz

www.arxiv.uz

O'xshashlar

Бош, гавда ва қўл-оёқлар скелети

Анализаторларнинг тузилиши ва аҳамияти

Одам танасининг умумий тузилиши

Мускулларнинг тузилиши, вазифалари ва аҳамияти

Ички секреция безларининг тузилиши ва аҳамияти