logo
  1. Bosh sahifa
  2. Slaydlar
  3. Anatomiya
  4. Бош, гавда ва қўл-оёқлар скелети

Бош, гавда ва қўл-оёқлар скелети

Yuklangan vaqt:

23.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

3704.34765625 KB
Ko'chirib olish
Бош, гавда ва қўл-оёқлар скелети Маърузачи: б.ф.н., доц. Раҳматуллаев Ёрқин ШокировичЎЗБЕКИСТОН РЕСПУБЛИКАСИ ОЛИЙ ВА ЎРТА МАХСУС ТАЪЛИМ ВАЗИРЛИГИ ҚАРШИ ДАВЛАТ УНИВЕРСИТЕТИ www.arxiv.uz 1. Бош скелети 1.1. Мия суяклари 1.2. Юз суяклари 2. Гавда скелети 2.1. Умуртқа поғонаси суяклари 2.2. Кўкрак қафаси суяклари 3. Қўл суяклари 4. Оёқ суяклари РЕЖА www.arxiv.uz Bosh skeleti ( cranium ) 23 ta suyaklarning birikishidan tashkil topgan bo‘lib, ikki qismga bo‘linadi: miya qutisi suyaklari va yuz suyaklari. Bosh skeleti bosh miya va og‘iz bo‘shlig‘idagi a’zolarni himoya qilib turadi. Miya qutisi ( cranium cerebrale ) suyaklariga: bir juftdan tepa va chakka suyaklari hamda bittadan - peshona, ensa, asosiy, g‘alvirsimon suyaklar kiradi. Ularning umumiy soni 8 ta Yuz qismi ( cranium viscerlis ) suyaklariga: bir juftdan yuqorigi jag‘, yonoq, burun, ko‘z yosh, burunning pastki chig‘anog‘i, tanglay suyaklari va bittadan dimog‘, til osti, pastki jag‘ suyaklari kiradi. Ularning umumiy soni 15 ta. Pastki jag‘ va chakka suyaklari bir - biri bilan bo‘gim hosil qilib birikadi. Bu bo‘g‘im tufayli pastki jag‘ xilma - xil harakatlarni bajaradi va natijada odam ovqatni chaynash, so‘zlash, kuylash imkoniga ega bo‘ladi. Бош скелети www.arxiv.uz Энса суяги ( os. occipitale ) www.arxiv.uz Тепа суяги ( os. parietale ) Пешона суяги ( os. frontale )www.arxiv.uz www.arxiv.uz www.arxiv.uz Ғалвирсимон суяк ( os ethmoidale ) 1-горизонтал қисм; 2-кўндаланг қисм; 3-тожга ўхшаш ўсимта; 4-ўсимта қанотлари; 5- ғовакли катакчалар; 6-ғовак лабиринт www.arxiv.uz Bosh suyagining yuz qismi. Yuqori jag‘ ( maxilla ) bir muncha murakkab tuzilgan. U ko‘z kosasi, burun va og‘iz bo‘shliqlarini hosil qilishda ishtirok etadi va chaynov apparatlari ishida faol qatnashadi. Yuqori jag‘ning tanasi va to‘rtta o‘sig‘i bor: Tanasining ichida havo saqlanadigan turli xi shakldagi kavak bo‘lib, burun bo‘shlig‘iga teshik orqali ochilib turadi. Tanglay suyagi ( os. palatinum ) bir juft bo‘lib, ko‘z kosasi, burun bo‘shlig‘i, og‘iz bo‘shlig‘i va qanot-tanglay chuqurining hosil bo‘lishida ishtirok etadi. Suyakning gorizontal plastinkasi orqa tomondan yuqori jag‘ suyagining tanglay o‘sig‘iga birlashib, qattiq tanglayni hosil qiladi. Gorizontal plastinka qarama qarshi tomondagi ana shu plastinka bilan birlashadi, burun qirrasining davomini vujudga keltiradi. Suyakning vertikal plastinkasi yuqori jag‘ suyagining burun yuzasiga tegib turadi va burun bo‘shlig‘ining yon devorini hosil qilishda qatnashadi. Tanglay suyagining uchta: piramidasimon, ko‘z va ponasimon o‘siqlari bor. www.arxiv.uz Burunning pastki chg‘anog‘i ( concha nasalis interior ) bir juft suyak hamda yupqa bukilgan plastinkadan iborat. Uning yuqori chegarasi burun bo‘shlig‘ining yonbosh devoriga yopishib turadi. Suyakning medial bo‘rtib turgan yuzasi burun bo‘shlig‘iga kirib, burinning o‘rta yo‘lini pastki yo‘lidan ajratib turadi. Burun suyagi ( os nasali ) bir juft bo‘lib, burun qirrasini hosil qilib joylashadi. Burun suyaklarining yuqori qirralari tepa tomondan peshona suyagiga yopishib tursa, pastki qirralari burun tog‘ayi bilan tutashadi. Ko‘z yosh suyagi ( os lacrimale ) bir juft bo‘lib, kalla suyaklarining orasida eng mo‘rti va yupqasidir. Bu suyak yuqori jag‘ suyagi peshona o‘sig‘ining orqa tomonida joylashib, ko‘z kosasining medial devorini hosil qilishda qatnashadi. Dimog‘ suyagi ( vomer ) noto‘g‘ri to‘rtburchak shaklidagi yupqa plastinkadan iborat toq suyak bo‘lib, burun to‘sig‘ini hosil qilishda qatnashadi. Yonoq suyagi ( os. zygomaticum ) yuz suyaklari orasida eng qattig‘i bo‘lib, kallaning yuz qismini miya bo‘lagiga nisbatan mustahkamlab turadi. Yonoq suyagi chaynov muskuli boshlanadigan keng sathni hosil qiladi. Bu suyak lunj va ko‘zga qaragan ikkita plastinkadan iborat bo‘lib, o‘zaro ko‘z osti chakkasi orqali qo‘shiladi. www.arxiv.uz Pastki jag‘ suyagi ( mandibula ) kalla suyaklari ichida faol harakatchanligi, ya’ni chakka suyaklari bir juft bo‘g‘im hosil qilib qo‘shilishi bilan farq qiladi. Pastki jag‘ suyagining tishlar o‘rnashgan gorizontal qismi, tanasi va ikkita vertikal joylashgan shoxi bor, u ana shu shoxlar vositasida bo‘g‘im hosil qiladi va chaynov muskullari yordamida harakatlanadi. Chaynov muskullarining vazifalariga va yoshga qarab, pastki jag‘ burchagi o‘zgarib turadi. Yoshi ulg‘aygan qari odamlarda esa tishlari tushib ketishi munosabati bilan chaynov muskullari bir muncha bo‘shashadi. Natijada pastki jag‘ burchagi asta – sekin yassilashib, chaqaloqning pastki jag‘iga o‘xshab qoladi. Til osti suyagi ( os hyoideum ) pastki jag‘ bilan hiqildoq o‘rtasida (til ostida) joylashgan. U taqa kabi bukilgan bo‘lib o‘rta qismi, tanasi va katta-kichik ikki juft shoxi tafovut qilinadi. Bular tanasi bilan tog‘ay orqali birikadi. Faqat 50 yoshdan keyingina suyaklanib birlashadi. www.arxiv.uz Pastki jag‘ suyagi ( mandibula ) www.arxiv.uz Odamning gavda skeleti ikki qismdan iborat: umurtqa pog‘onasi va ko‘krak qafasi. Umurtqa pog‘onasi 33 - 34 ta umurtqalarning birikishidan hosil bo‘lib, uzunligi odamning bo‘yiga qarab 70 - 90 sm gacha yetadi. Umurtqa pog‘onasi odam skeletining markaziy qismi hisoblanib, unga barcha suyaklar birikib turadi va u tananing asosiy tayanchi bo‘lib xizmat qiladi. Umurtqa pog‘onasi 5 qismdan iborat: bo‘yin - 7, ko‘krak - 12, bel - 5, dumg‘aza - 5 va dum - 4 -5 ta umurtqadan tashkil topgan. Umurtqa halqasimon suyakdan iborat bo‘lib, oldingi - tana qismi yo‘g‘onlashgan, orqa qismi ingicha yoysimon bo‘ladi. Umurtqaning tanasi bilan yoyi qo‘shilib, umurtqa teshigini hosil qiladi. Umurtqalarning orasida tog‘aydan iborat umurtqa oraliq disklar bo‘ladi. Umurtqalarning bir - biri bilan tutashishi natijasida umurtqa pog‘onasi kanali hosil bo‘ladi. Bu kanal ichida orqa miya joylashadi. Ko‘krak qafasi suyaklari. Ko‘krak qafasi suyaklariga 12 ta ko‘krak umurtqasi, 12 juft qovurg‘alar va to‘sh suyagi kiradi. Bularning bir - biri bilan birikishi natijasida ko‘krak qafasi hosil bo‘lib, unda odam hayoti uchun muhim bo‘lgan ichki a’zolar joylashadi. Гавда скелети www.arxiv.uz Умуртқа поғонаси ( сollumna vertebrali ) www.arxiv.uz Биринчи бўйин умуртқаси ( atlas ) ккинчи бўйин умуртқаси ( axis ) www.arxiv.uz Бел умуртқаси ( vertebrae lumbales ) Кўкрак умуртқаси ( vertebrae thoracicae ) www.arxiv.uz www.arxiv.uz Кўкрак қафаси ( compages thoracis ) www.arxiv.uz Qo’1 suyaklari 1- O‘mrov suyagi; 2- kurak suyagi; 3-yelka suyagi; 4- tirsak suyagi; 5-bilakuzuk (kaft usti) suyaklari; 6-kaft suyagi; 7-barmoq suyaklari; 8- bilak suyagi. Oyoq suyaklari 1-Chanoq suyagi; 2- son suyagi; 3-chanoq-son bo‘g‘imi; 4-tizza qopqoq suyagi; 5-katta boldir suyagi; 6-kichik boldir suyagi; 7-tovon suyagi; 8- oyoq kafti; 9- panja suyagi www.arxiv.uz Қўл панжаси суяклари ( ossa manus ) www.arxiv.uz www.arxiv.uz www.arxiv.uz

O'xshashlar

Таянч-ҳаракат тизимининг тузилиши ва аҳамияти
Бош миянинг тузилиши
Мускулларнинг тузилиши, вазифалари ва аҳамияти
Одам органлар тизими
Сийдик ва таносил аъзоларининг тузилиши, вазифалари ва аҳамияти