XIX asr oxirida Yevropada adabiyot va sanʼat - Adabiyot - Slaydlar

XIX asr oxirida Yevropada adabiyot va sanʼat

Yuklangan vaqt:

15.04.2024

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

515.8251953125 KB

Ko'chirib olish

XIX asr oxirida Yevropada adabiyot va sanʼat

Re’j a 1. Adabiyot 2. Demokratik adabiyot 3. Naturalizm 4. 19- Asr oxirlarida Yevropada San’at 5. Musiqa San’at

Tanqidiy realizm XIX asr oxiri XX asrning boshlarida Yevropa mamlakatlarining madaniy hayotida realistik oqim bilan dekadentlik oqimi o’rtasida kurash avj oldi . Xalq dekadentlik ruhida yozilgan asarlarni qabul qilmadi . Natijada , turmushni aniq ifodalaydigan asarlarga eh tiyoj ortdi . Realistik yozuvchilar atrofdagi voqelikni dadil va haqqoniy aks ettirishga intildilar . Shuning uchun bu davr realizm yoki tanqidiy realizm “ nomini oldi . Bu davrda rus adabiyoti namoyandalari F. M. Dostoyevskiy , L.N. Tolstoy , A.P. Che xov chet ellardagi zamondoshlari uchun realistik ijodning yangi imkoniyatlarini ochib berdilar . Adabiyot

Gi de Mopassan o’zining Hayot “ „ Azizim “ , ,, Mont – Oriol “ va boshqa asar lari bilan fransuz badiiy dunyosida qator Ijtimoiy masalalarni mahorat bilan rango – rang boʻyoqlarda tasvirlagan ijodkordir . Amerika yozuvchisi J. Londonning ijodi radikal intilishlar bilan ajralib turar edi . Uning ,, Temir tovon “ romanida insoniyat oldida turgan halokat yoki dahshatli azoblar oldindan aytib berildi

Avtobiografik tarzdagi „ Marten Iden “ romanida yozuvchi halol ijod ahlining soxta madaniyat bilan fojiali to’qnashuvini ochib berdi . Amerikalik yozuvchi T. Drayzerning „ Moliyachi “ , „ Titan “ romanlarida amerikalik monopolist , tojsiz qirol , puldor Kauper vudning umumlashgan obrazi berilgan . Kaupervud boyish uchun kurashda qalloblik usullaridan , odamlarni aldash , sotib olishdan foydalanib , o’z maqsadi sari intiladi . R. Rollan oʻzining ko’p tomli „ Jan Kristof “ romanida fransuz va german burjua jamiyatining buzilishini ko’rsatadi .

Uning qahramoni – kompozitor Kristof razillik , munofiqlik , amal parastlikni ko’rib azoblanadi . ,, Maydondagi yarmarka “ kitobi g’oyat keskin fosh qilishi bilan ajralib turadi . Bunda muallif sotqin vazirlarni , ,, saroy to’tilarini “ , sotsialist “ amalparastlarni , san’at korchalonlarini fosh qilishda satirik usullardan foydalanadi . Bu davrda satira katta ahamiyatga ega bo’ldi

Bu davrda satira katta ahamiyatga ega bo’ldi . Nemis yozuvchisi , yumorist G. Man ning „ Sodiq fuqaro “ romani hamda „ Imperiya “ trilogiyasiga kirgan boshqa asarlari juda katta fosh etuvchi kuch sifatida namoyon bo’ldi . Uning sahifalarida ko’plab qirollar va kanslerlarni , zodagonlarni va amaldorlarni , xalqqa xiyonat qilgan larni hamda viloyatlardan chiqqan zodagonlarni , hatto imperator Vilgelm II ni ko’rish mumkin

Mavjud tuzumni hajv qilishning yirik ustasi , atoqli fransuz yozuvchisi A. Frans edi . Uning Silvester Bonnarning jinoyati “ asarida ,, Uchinchi Respublika “ ning illatlari , hukmron doiralar ning ma’naviy buzilishi , siyosat arboblarining sotqinligi , monarx larning fitnalari keskin , oshkora kulgi ostiga olindi . Atoqli amerikalik satirik yozuvchi M. Tvenning romanlari , hikoyalari , maqolalari achchiq va darg’azab satiraga boydir . ,A. Frans

Ayniqsa , ,, Halokat “ romani mashhur bo’ldi . Xitoylik Lu Sinning ijodi kambag’allarning og’ir ahvoliga chuqur hamdardlik ruhi bilan sug’orilgan edi . Rabindranat Tagor . Demokratik adabiyot ijodkorlari tenglik va adolat tamoyillarining g’alaba qilishiga , insonning ijodiy kuchlariga , uning dunyoni o’zgartira olishiga ishonar edilar . Uning namoyandalaridan biri amerikalik adiba G. Bicher – Stou boʻlgan . Uning ,, Tom tog’aning kulbasi “ romani jahon adabiyotining nodir asarlaridan hisoblanadi . Romanda XIX asr Amerika qullari va quldorlari hayoti , ular o’rtasidagi ziddiyat , qulchilikka qarshi qora tanlilar isyoni haqqo niy yoritilgan . Uning ,, Men va mening xotinim “ , ,, Biz va qo’shnilarimiz “ asarlarida ham Amerika hayoti haqqoniy tasvir lanadi

Ingliz dramaturgi Bernard Shou o’z asarlarida ekspluatatsiyani , meshchanlik axloqini , munofiqlik , soxtalikni qoralagan . Qariyalar uyida “ , Qurol va inson “ , ,, Shayton shogirdi “ , „ Mayor Barbara “ kabi asarlarida jamiyatdagi qusurlarni tanqid qilish bilan birga , ijtimoiy taraqqiyotga , adolatga xizmat qiluvchi kuchlarni zo’ra vonlikka qarshi qo’yish g’oyalari ilgari suriladi . Jek Londonning tabiatni bo’ysundirgan qahramon haqidagi ,, Hayotga muhabbat “ , ishchi va dehqonlar hayotiga bag’ishlangan ,, Bir parcha go’sht “ , „ Dengiz bo’risi “ va boshqa asarlari mash hurdir . Demokratik adabiyot

Fransuz yozuvchisi Jyul Vern ilmiy – fantastik romanchilikning yirik vakili . Yozuvchi ,, Havo sharida besh hafta “ , „ Yer markaziga sayohat “ , Kapitan Grant bolalari “ , ,, O’n besh yoshli kapitan “ asarlarining qahramonlari jasoratli , dovyurak , kurashchan kishilardir . Fransuz abidi Viktor Gyugo o’zining ,, Dahshatli yil “ , „ Xo’r langanlar “ , ,, To’qson uchinchi yil “ kabi asarlarida zulmga , jaholatva adolatsizlikka qarshi norozilik , bosqinchilikka nafrat , kurash chan xalqqa xayrxohlik bildiradi va haqoratlangan mehnatkash insonning fojiali hayoti va kurashini tasvirlaydi

Rus yozuvchisi L.N. Tolstoy umrining so’nggi yillarida podsho Rossiyasining davlat , cherkov , iqtisodiy va ijtimoiy tartibotlarini , axloqsiz negizlarini tanqid qilishni davom ettirdi . A.P. Chexov ,, Uch opa – singil “ , ,, Olchazor bog “ pyesalarida juda katta kuch bilan ijtimoiy masalalarni umumlashtirishga harakat qildi . Bu davrda yaponiyalik mashhur yozuvchi Roka Tokutomining ,, Kurosivo “ , ,, Yashamagan yaxshi “ , Naoe Kinositoning „ Olovli “ romanlari feodal qoldiqlarga qarshi , milliy qadriyatlarni asrashga , xorijning ma’naviy ta’siriga qarshi qaratilgan edi

Naturalizm adabiyotni badiiy yangilashda inqilob yasadi . O’sha davr hayotini o’tkir badiiy boʻyoqlarda tasvirlagan bir guruh san’atkorlar o’zlarini naturalistlar deb atadilar . Ularning yirik namoyandalaridan biri fransuz yozuvchisi Emil Zolya Fransiyadagi barcha sinflar va ijtimoiy guruhlarning mavqeyini , turmush tarzini va psixologiyasini ko’r satishni oldiga maqsad qilib qo’ydi . Naturalizm

Emil Zolyaning 20 jildlik ,, Ru gon – Makkarlar “ asari Ikkinchi imperiya davridagi bir oilaning hayoti va ijtimoiy tarixiga bag’ishlanadi . „ Jerminal “ va „ Tor – mor “ romanlari uning ijodining cho’qqisi hisoblanadi . Italiyada naturalizm namoyandalaridan Luiji Kapuana va Jo vanni Vegalarni ko’rsatish mumkin . Ular o’z asarlarida Janubiy Italiyadagi qashshoqlikni , unga qarshi kurashuvchilarni badiiy mahorat bilan aks ettirdilar Emil Zolya

San’at Rassomchilikda qator yangi oqimlar vujudga keldi . Bu yangi oqimlarning biri impres sionizm ( taassurot edi . Bu oqimga kirgan rassomlar voqelikni , kuzatishdan olingan taassurotlarni sof holda aks ettirardi . Eduard Mane , Klod Mone , Ogyust Renuar va Kamil Pissaro impressio nizmning eng iste’dodli namoyandalari edilar . Tasviriy sanʼat

Ularning nozik boʻ yoqlar uyg’unligi ifodalangan asarlarida hayotga cheksiz muhabbat aks ettirilgan . Ular quyosh yog’dusini , fazo va teranlikni aks ettirishning yangi texnik vositalarini topdilar . Lekin , ular insonning ichki dunyosini , uning ijtimoiy hayotdagi o’rnini ko’rsatib berishni o’z oldilariga maqsad qilib qo’ymagan edilar . Eduard ManeOgyust RenuarKamil Pissaro

Lekin , ular insonning ichki dunyosini , uning ijtimoiy hayotdagi o’rnini ko’rsatib berishni o’z oldilariga maqsad qilib qo’ymagan edilar . Rassomchilikda real hayotni butun borligicha aks ettirish oqimi ham mavjud edi . Bu borada Pol Sezann , Pol Gogen va Vinsent van Gog mehnat ahlini alohida o’rinlarda tasvirlay oldilar . Chunki ular ishchilarning azob – uqubatlaridan qattiq ta’sirlangan edilar . Mashhur xitoylik rassom Jen Bonyan ipak matoga rasm solish ning qulay usulini yaratdi .

Musiqa san’atida realizm va xalqchillik dekadentlarcha noziklikka va shaklan mu rakkablikka qarshi kurashda rivojlandi . Bu davrda Myunxenda avs triyalik oilasida tug’ilgan bastakor Rixard Shtraus ,, Salomeya “ , „ Elektra “ , „ Gullar oshig’i “ , avstriyalik simfonist Gustav Maler „ Qazo qilgan bolalar qo’shiq “ . Bolaning sehrli shoxi “ va boshqa asarlar bilan shuhrat qozondi . R. Shtraus motsartcha operani qaytadan tikladi . Musiqa va sanʼat

Uning asarlari hayotbaxshligi , insonparvarligi , goʻzallikni tarannum etishi bilan ajralib turadi . Betxoven an’analarini G. Maler rivojlantirdi . Maler musiqa asarlarining ijtimoiy ahamiyatini yuksaklikka koʻtardi , murakkab musiqaviy mavzular bilan sodda xalq kuylarining uyg’un lashib ketishiga erisha oldi . Rossiyalik bastakor A.M. Skryabin musiqada davrning g’oya va obrazlarini gavdalantirdi . Bastakor , pianinochi va dirijor S.V. Rax maninov boy kuylar vositasida vatan mavzusini romantik pafos va lirika bilan ochib berdi .

E’tiboringiz uchun tashakkur!!!

O'xshashlar

Ilmiy adabiyot va badiiy adabiyot tahlili

Adabiyot o’qitish metodikasi

Adabiyot fanini o‘qitishda badiiy tahlil

Ma’rifatparvarlik yoki jadid adabiyoti. O’zbek adabiyotida realizm bosqichi

Adabiyot darslarida rolli va didaktik o`yinlarni qo`llash