Sharof Boshbekov dramalarida bolalik olami ifodasi - Adabiyot - Slaydlar

Sharof Boshbekov dramalarida bolalik olami ifodasi

Yuklangan vaqt:

23.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

3308.1142578125 KB

Ko'chirib olish

Sharof Boshbekov dramalarida bolalik olami ifodasi

• Uning "Taqdir eshigi", "Eski shahar Gavroshlari", "Temir xotin" kabi asarlari teatrlar repertuarlaridan munosib o`rin egallagan. Inchunin, "Temir xotin" komediyasi sobiq ittifoq respublikalarining barchasida sahnalashtirilgan. • Samarqand viloyati Bulung`ur tumanidagi G`ubir qishlog`ida 1951-yil 4-yanvarda tug`ildi. 1974-yili San`at institutining musiqali aktyorlik bo`limini tugatdi. Toshkentdagi "Muqimiy" musiqali teatrida, Gulistondagi teatrda aktyor sifatida faoliyat ko`rsatdi. O`zbekiston Yozuvchilari uyushmasida (1983-1985) O`zbekiston Milliy teatrida (1986-1987) adabiy xodim bo`ldi.

• Shu tufayli ham «Temir xotin» asari 1989 yilda Maqsud Shayxzoda sovriniga loyiq topildi. 1990 yilda esa unga Hamza nomidagi Respublika davlat mukofoti berildi. • Ayniqsa, uning «Temir xotin» p’esasi adibga katta shuhrat keltirdi. Unda fan-texnika rivoji davrida inson ongi, dunyoqarashi, psixologiyasida sodir bo’layotgan jiddiy o’zgarishlar hajviy yo‘sinda umumlashtirib berilgan.

• Dastlab hikoya janrida o‘z iste’dodini sinab ko‘rdi. Binobarin, uning «G» varianti» hikoyasi (1981), «Jumboq» (1986) hajviyasi, «G’urur» (1982) kabi hajviy hikoyalari yuzaga keldi. Shundan so‘ng uning ketma-ket rang- baraig mavzudagi sahna asarlari yaratildi. Jumladaan, u «Tushov uzgan tulporlar» (1983) hamda «Eshik qoqqan kim» (1987) kabi komediya, «Qasosli dunyo» qisqa metrajli film ssenariysini yozdi. Shuningdek, «Eski shahar gavroshlari» (1988) «Temir xotin» (1989) kabi jiddiy komediyalari yaratildi. So‘nggi vaqtda unipg «Taqdir eshigi» dramasi yozildi.

• U kino sohasida ham ijod qildi. Uning ssenariylari asosida "Yuzsiz", "Tilla bola", "Temir xotin", "Ma`ruf va Sharif", "Masxaraboz" kabi filmlar suratga olingan. Ayniqsa, "Charxpalak" teleseriali mashhur bo`ldi.

Sh.Boshbekov dramaturgiyasining kuchi (sehri) asar syujetida emas, g`aroyib xarakterlar va tilidadir. • O`zbek kino san`ati rivojiga qo`shgan hissasi uchun "O`zbekistonda xizmat ko`rsatgan madaniyat xodimi" unvoniga loyiq ko`rildi (1999-yil). 2001-yilda "Mehnat shuhrati" ordeni bilan taqdirlandi.

Boshbekov Sh. "Eshik qoqqan kim bo`ldi?". asari 1989 yilda yaratilgan. • Mavzuimga to`xtaladigan bo`lsam: • “ Sharof Boshbekov dramalarida bolalik olami ifodasi”. Bu mavzuni yoritish uchun uning quyidagi pyesalarini tanladim. • 1. “Eski shahar gavroshlari” • 2. “Tikansiz tipratikanlar”

• O`zbek bolalar adabiyotida bolalar obrazi mavjud bo`lgan asarlar turli xususiyatlarga ega. Bolalar nasrida bolalar obrazi mavjud o`nlab asarlar bor. Ular har xil bolalar. Tarixiy shaxslar bolaligi aks ettirilgan asarlar borki, ular tabiatiga ko`ra avtobiografik va biografik asarlarga bo`linadi. “Bolalik”, “O`tmishdan ertaklar” nomli avtobiografik asarlarda ijodkorlarning o`z bolaligi aks ettirilgan bo`lsa, “Alisherning yoshligi”, “Uchqur poyezdlar” kabi biografik asarlarda boshqa ijodkorlar bolaligi ifoda etilgan. O`zbek bolalar adabiyotida bolalar obrazi aksi

“ Eski shahar gavroshlari” • Biz o`zbek dramaturgiyasida yaratilgan bolalar obrazini Sharof Boshbekovning “Eski shahar gavroshlari” dramasi asosida tadqiq qilmoqchimiz. Bu soha deyarli o`rganilmagani bois mavzuning dolzarbligi yanada oshadi.

“ Eski shahar gavroshlari” • “ Eski shahar gavroshlari” dramasi besh sahnali, ya’ni besh pardali asardir. Unda o`n uch yoshli to`rt bola taqdiri, ular orqali o`zbek bolalarining istiqloldan uncha uzoq bo`lmagan yillardagi taqdiri bilan bog`liq ayrim jihatlar yoritilgan. Hasan, Husan, Odil, Qizcha obrazlari asosiy bo`lib, ulardan boshqa bor-yo`gi ikkita epizodik obraz bolalardir. Ular O`quvchi bola, O`quvchi qiz nomi bilan berilgan.

• Dramaturg Hasan yordamida bilimi o`tkir, ammo haqiqiy hayotdan, milliy qadriyatlarimizdan uzilib qolgan o`smir obrazini beradi. Unda bilim bo`lsa ham farosat, insof- imon yo`q. Sababi, oyisi uni faqat o`qish bilan shug`ullantirdi-yu, insoniy tuyg`ulari rivojiga e’tibor qilmadi. Natijada u o`ta xudbin bo`lib o`sadi. Muallif bu holatning fojiasini 4-sahnada chuqur ochib beradi: “Hasan (baqirib). E, uyalaman men, tushunyapsizmi, uyalaman!

Odilning orzu-havaslari • Asardagi Odil to`q oilada katta bo`lgan. Hasan-Husanlardan farqli o`laroq uning barcha sharoiti yetarli, ammo chiqib non sotadi. Sababi, ota-onasi uni jismoniy mavjudot deb bilishadi-da, qalbi bilan, orzu-havaslari bilan umuman qiziqishmaydi. Natijada Odilning tarbiyasi mukammal bo`lmaydi.

• Asardagi Qizcha ham non sotadi, uning onasi molparast. U qizining hayoti, kelajagi haqida o`ylab ham ko`rmaydi. Bolasini o`zi yolg`onchilikka o`rgatadi. Dramaturg to`rt bola taqdiri va fe’l-atvorini tasvirlar ekan, bola tarbiyasidagi to`rt omilning muhimligini badiiy tarzda ifodalab bergan. Bu ifoda kattalarni ham, bolalarni ham hushyor torttiradi. Bola tarbiyasi uchun jamiyatdagi barcha mas’ul ekanini misollar yordamida uqtiradi.

Dramada bola tarbiyasi quyidagicha ifodalangan: Bolalar tarbiyasi Oila muhiti Hasan Maktab muhiti Odil Mahalla muhiti HusanIrsiyatning ahamiyati Qizcha • Aslida, diagramma shartli, chunki bu muhitlarning bari bu to`rt qahramon tarbiyasida muhim rol o`ynagan. Biz asosiy jihatini bo`rttirdik. Hasanga oilada e’tibor noto`gri bo`lgani uchun u xudparast bo`lib o`sdi, asli uni mehnatdan ozod qilmaslik kerak edi. Husanni mahalla-kuy hayotini ko`rgani, mehnat, onasining o`rinli qattiqqo`lligi inson qilib tarbiyaladi.

Asardagi obrazlar betakrorligi • Maktab muhiti, atrofidagi do`stlari mol-dunyo ichidagi Odilning to`gri o`sishiga ko`maklashdi. Qizchaning otasi yaxshi bo`lgani uchun ham u insofli, unga insofsiz onasining kasri hali urib ulgurmagan. Asar asli drama deyilsa ham, uning tabiatidagi dramatizm kuchli, fojiaga monand. Bu dramadagi bolalar obrazi o`ziga xosligi bilan, betakrorligi bilan o`zbek bolalar adabiyotidagi bolalar obrazi safini kengaytirdi.

1. “Tikansiz tipratikanlar” pyesasi • Qahramonlari: • 1. O`tkir. • 2. Soli. • 3. Misrayyo • 4. Uchqun. • 5. Kozim va ularning asarda ishtirok etmaydigan ota-onalari.

O'xshashlar

Sharof Boshbekov 2

Tohir Malik va uning “Alvido bolalik” qissasi

Muso Toshmuhammad o'g'li Oybekning ijod yo`li va badiiy olami

Mustaqillik davri o’zbek adabiyoti

Shaytanat asarida shaxs fojiasi tasviri