Muso Toshmuhammad o'g'li Oybekning ijod yo`li va badiiy olami

Muso Toshmuhammad o'g'li Oybekning ijod yo`li va badiiy olami

Yuklangan vaqt:

23.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

503.5654296875 KB

Ko'chirib olish

Muso Toshmuhammad o'g'li Oybekning ijod yo`li va badiiy olami

Reja : • 1. Adibning hayoti va ijodi. • 2. Yozuvchi asarlarining g`oyaviy badiiy mundarijasi. • 3. Oybek bolalar shoiri, nosiri va publisisti

Hayot va ijod yo’li. Muso Toshmuhammad o'g'li Oybek 1905- yilning 10- yanvarida Toshkentning Gavkush mahallasida, hunarmand to'quvchi oilasida tug'ildi.

Hayot va ijod yo’li. • Muso Toshmuhammad o'g'li Oybek 1905- yilning 10- yanvarida Toshkentning Gavkush mahallasida, hunarmand to'quvchi oilasida tug'ildi. Ota-onasi uni yoshligida eski maktabga o'qishga berishgan. Oybekning so`zga bo'lgan muhabbati onasi Shahodatbonu yordamida kuchaydi. Muso o'n to'rt yoshga to'lganda "Namuna" nomli yangi usuldagi boshlang'ich sho'ro maktabida o'qishni davom ettiradi. U o'n olti yoshga yetganda, Navoiy nomidagi ta'lim-tarbiya texnikumiga o'qishga kirdi. Texnikumdagi tahsil uning mumtoz adabiyotga muhabbatini yanada teranlashtirishdan tashqari, qiziquvchan o'spirinni rus adabiyoti bilan yaqinlashtirdi.

Oybek o'z xotiralarida: • "Hayol daryosi keng edi menda. O'qtin-o'qtin o'zimcha mashq qilib, bitta-yarimta she'r yozib ham qo'yardim. Xotiramda bor, ilk she'rim texnikumning "Tong yulduzi" nomli devoriy gazetasida chiqdi. Keyin shu gazetaga o'zim mas'ul muharrir bo'ldim. Sekin-sekin respublika gazetalarida she'rlarim bosila boshladi" , shu tariqa Oybek adabiyot olamiga kirib keladi.

Oybekning bo`lajak rafiqasi • Zarifa Saidnosirova o'z xotiralarida shunday yozadi: "Oybek oriq va novcha yigit bo'lib, qo'ng'ir... qalin sochlari do'ppisidan toshib turardi. Yirik qora ko'zlari shogirdlik davridayoq teran ma'noli va hayolchan edi... Oybek "Tong yulduzi" devoriy gazetamizning muharriri edi. U ba'zan yo'Iimni to'sar, gazetaga biror narsa yozib berishim yoki rasm solishimni so'rar edi. U bir kuni she'rga liq to'la, qalingina, sariq muqovali daftarni qo'limga tutqazdida, she'rlarning boshi va oxiriga kichik-kichik rasmlar chizib berishimni so'radi. Yo'q deya olmadim va eng nozik mo'yqalam va akvarel bo'yoqlar ila rasmlar chizdim...".

1925- yilda • texnikumni tugatgan Oybek O'rta Osiyo davlat universiteti ijtimoiy fanlar fakulteti iqtisod bo`limiga o'qishga kirdi. Oybek o'qishini 1927- yilda Sankt-Peterburgdagi Plexanov nomidagi xalq xo'jaligi institutiga ko'chirdi. Namxush va zax Peterburgda tahsil bilan o'tgan ikki yil shoirning salomatligiga yomon ta'sir ko'rsatdi va u 1930- yilda o`zi o'qigan universitetga qaytib keldi. O'qishni tugatgach, besh yil davomida o'sha yerda siyosiy iqtisod va marksizm-leninizm asoslaridan ma'ruzalar o'qidi.

Adabiyotga shoir sifatida kirib kelgan • Cho'Ipon hamda rus simvolistlarining ta'sirida bo'lgan Oybek tez orada o'ziga xos ovozga ega ijodkor ekanligini ko'rsatdi. 30-yillarda u "Dilbar davr qizi", "O'ch", "Baxtigul va Sog`indiq", "Navoiy" singari o'nga yaqin doston yaratdi. U hikoyachilikda ham o'zini sinab ko'rdi.

• 1937- yilgi qatag'on shamoli Oybekni ham chetlab o'tmadi. U til va adabiyot institutidagi ishidan haydaldi. Yozuvchilar uyushmasi safidan chiqarildi. Mahalliy matbuot eshiklari uning uchun yopildi. Lekin shoir umidsizlikka tushmadi, o'zining butun kuchini ijodga bag'ishladi. Tinmay yozdi. "Qutlug` qon" romani qonga botgan 1938- yilda yozilgan Oybek urush yillarida ham samarali ijod qildi. Uning mashhur "Navoiy" romani 1942- yilda yozildi. Shu yillarda adib "Mahmud Torobiy" tarixiy dramasini ham yaratdi. 1943- yilda O'zbekistonda Fanlar akademiyasi tashkil etilishi bilanoq, Oybek G'afur G'ulom bilan birga uning haqiqiy a'zosi qilib saylandi va o'sha kunlardan to 1951- yilga qadar akademiyaning gumanitar bo'limi boshlig'i lavozimida ishladi.

• Ikkinchi jahon urushi tugagach, Oybek O'zbekiston yozuvchilar uyushmasi raisligiga saylandi va 1949- yilgacha shu lavozimda mehnat qildi. Shu yillarda adib "Oltin vodiydan shabadalar" romanini yozdi. Oybek 1951- yilda og'ir xastalikka chalindi. Gapirolmay qolgani, harakatlari cheklangani, xotirasi susayganiga qaramay, u umrining keyingi yillarida "Quyosh qoraymas", "Ulug' yo`l" romanlari, "Nur qidirib", "Bolalik", "Bola Alisher" qissalarini yaratdi. Talaygina she'r va dostonlar bitdi.

• Mashhur ximik olima, Oybekning ayoli Zarifa Saidnosirova shunday yozadi: "1968- yilning 1- iyulida, oltmish uch yoshida Oybek vafot etdi. Men hayotimning birdan-bir ma'nosi bo'lgan ulug` insondan judo bo'ldim. Men hozir Oybekning o'lim oldi kunlarini yozishga qanchalik shaylanmay, qo'lim qaltirab, nafasim tiqilib qolmoqda. Qulog'imda hali ham: "Men o'lyapman, Zarifa, rozi bo'l!"- degan so'zlari jaranglab turibdi".

• Oybek faqat uydagilarga emas, balki o'zi bilan aloqada bo'lgan har qanday odamga yaxshilik qilishga urinadigan shaxs edi.

• Shundan bilinadiki, u ijodkor sifatidagina • emas, balki, odam sifatida ham • atrofdagilarning mehr-u hurmatini qozongan, • ularning yuragidan chuqur joy olgan shaxs edi.

O'xshashlar

Zokirjon Xolmuhammad o'g'li Furqat

Abay ijod yo’li

Sulton Jo’ra ijod yo’li

Obrazlilik va badiiy obraz. Badiiy obrazning o`ziga xos xususiyatlari

Navoiyxonlik kechasiga bag'ishlangan taqdimot