Zokirjon Xolmuhammad o'g'li Furqat - Adabiyot - Slaydlar

Zokirjon Xolmuhammad o'g'li Furqat

Yuklangan vaqt:

23.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

765.5 KB

Ko'chirib olish

Zokirjon Zokirjon Xolmuhammad Xolmuhammad o`g`li o`g`li FurqatFurqat

Zokirjon Xolmuhammad oʻgʻli Furqat — milliy uygʻonish davri oʻzbek adabiyotining zabardast vakillaridan biri. U shoir va adib, adabiyotshunos va muarrix, elshunos va mutarjim sifatida oʻzidan boy maʼnaviy meros qoldirdi. Shuningdek, Furqat zamonasining mashhur xattotlaridan edi. Furqat 1859-yili Qoʻqand shahrida tugʻildi. Yoshligidanoq Muqimiy, Muhyi, Zavqiy, Nisbat, Muhayyir kabi shoirlar muhitida qizgʻin ijodiy faoliyat bilan mashgʻul boʻldi. Furqatning shoir sifatidagi kamoloti ayni shu davrda boshlangan. Toshkentda ikki yilga yaqin istiqomat qilgan shoir 1891 yili chet ellarga chiqib ketishga majbur boʻladi. Turkiya , Yunoniston, Bolgariya, Arab mamlakatlari va Hindistonda boʻlib, Xitoyning Shinjong viloyatiga qarashli Yorkent shahrida turgʻun boʻlib qoladi .

1876 yilda Yangi Marg‘ilon (hozirgi Farg‘ona) shahridagi savdogar tog‘asining iltimosiga ko‘ra u yerga ishlarida unga yordamlashgan, keyinchalik o‘zi ham kichik do‘kon ochgan. Ayni paytda bilimdon ziyoli sifatida kishilarning borib, savdo arz va iltimoslarini rasmiy mahkamalarga arizalar shaklida bitib, mirzalik ham qilgan.

 Furqat Yangi Marg‘ilonda ijodkor sifatida Furqat Yangi Marg‘ilonda ijodkor sifatida to‘la shakllandi, o‘z g‘azallariga «Furqat» to‘la shakllandi, o‘z g‘azallariga «Furqat» taxallusini qo‘yib, shuhrat qozona taxallusini qo‘yib, shuhrat qozona boshladi. Bu yerda o‘tkazilgan yillar boshladi. Bu yerda o‘tkazilgan yillar Furqatning xalqchil dunyoqarashi, ilg‘or Furqatning xalqchil dunyoqarashi, ilg‘or adabiy-estetik tushunchalarining adabiy-estetik tushunchalarining shakllanishida ham muhim bir bosqich shakllanishida ham muhim bir bosqich bo‘ldi.bo‘ldi.

 80-yillarning boshlarida Furqat Qo‘qonga 80-yillarning boshlarida Furqat Qo‘qonga qaytib, oila quradi va, asosan, ijodiy ish qaytib, oila quradi va, asosan, ijodiy ish bilan shug‘ullanadi. Muqimiy va Muhyi bilan shug‘ullanadi. Muqimiy va Muhyi yetakchi bo‘lgan Zavqiy, Nodim, Nisbat, yetakchi bo‘lgan Zavqiy, Nodim, Nisbat, Muhayyir kabi ijodkorlar guruhi bilan Muhayyir kabi ijodkorlar guruhi bilan bevosita muloqotda bo‘ladi, ular bevosita muloqotda bo‘ladi, ular uyushtirib turadigan adabiy majlislar, uyushtirib turadigan adabiy majlislar, she’riyat kechalarining faol ishtirokchisiga she’riyat kechalarining faol ishtirokchisiga aylanadi.aylanadi.

 Furqatning Qo‘qondagi bu davr ijodi tur va Furqatning Qo‘qondagi bu davr ijodi tur va mavzu, mazmun va shakl rang-barangligi mavzu, mazmun va shakl rang-barangligi jihatidan ham, sermahsulligi jihatidan ham jihatidan ham, sermahsulligi jihatidan ham diqqatga sazovor. U mumtoz she’riyat diqqatga sazovor. U mumtoz she’riyat an’analari ruhida ko‘plab ishqiy g‘azallar, an’analari ruhida ko‘plab ishqiy g‘azallar, muxammaslar yaratgan. Alisher Navoiy muxammaslar yaratgan. Alisher Navoiy asarlariga go‘zal nazira va taxmislar bog‘lagan, asarlariga go‘zal nazira va taxmislar bog‘lagan, uning she’rlarida ijtimoiy ruh va zamonaviylik uning she’rlarida ijtimoiy ruh va zamonaviylik tobora keng o‘rin egallay boshlagan masalan, tobora keng o‘rin egallay boshlagan masalan, «Bo‘ldi» radifli muxammasi va boshqa «Bo‘ldi» radifli muxammasi va boshqa she’rlarida. Furqat xalqning siyosiy huquqsizligi she’rlarida. Furqat xalqning siyosiy huquqsizligi va iqtisodiy nochor ahvolidan qayg‘irgan («Ne va iqtisodiy nochor ahvolidan qayg‘irgan («Ne jurm o‘ttiki bizdin, bunchalik jurm o‘ttiki bizdin, bunchalik ......

 Qo‘qon xonligining uzil-kesil tugatilib, Qo‘qon xonligining uzil-kesil tugatilib, batamom mustamlakaga aylantirilishi batamom mustamlakaga aylantirilishi voqeasiga bog‘liq holda yaratilgan: voqeasiga bog‘liq holda yaratilgan: «Demish xon bir kunikim, davru davronlar «Demish xon bir kunikim, davru davronlar qayon qoldi?» misrasi bilan boshlanuvchi qayon qoldi?» misrasi bilan boshlanuvchi muxammasi ham Furqatning shu muxammasi ham Furqatning shu davrdagi ijodi mahsulidir. Toju taxtdan, davrdagi ijodi mahsulidir. Toju taxtdan, sha’nu shavkat va a’yonlardan mahrum sha’nu shavkat va a’yonlardan mahrum bo‘lgan Xudoyorxon nomidan bitilgan bu bo‘lgan Xudoyorxon nomidan bitilgan bu asar ham shoir ijodida zamonaviy ijtimoiy asar ham shoir ijodida zamonaviy ijtimoiy mavzu keng o‘rin egallaganmavzu keng o‘rin egallagan ll inininin gg isbotidir.isbotidir.

 Furqatning ijodiy merosida an’anaviy Furqatning ijodiy merosida an’anaviy she’riy turlar, o‘zbek mumtoz she’riy turlar, o‘zbek mumtoz adabiyotidagi asosiy mavzular adabiyotidagi asosiy mavzular yetakchi o‘rin egallaydi. Uning g‘azal yetakchi o‘rin egallaydi. Uning g‘azal va muxammaslari, bog‘lagan va muxammaslari, bog‘lagan taxmislari taxmislari o`o` zining hayotiyligi, zining hayotiyligi, musiqiyligi, nihoyatda samimiyligi musiqiyligi, nihoyatda samimiyligi bilan o‘quvchini maftun etadi.bilan o‘quvchini maftun etadi.

 Furqat she’rlarida ona yurt tabiati va Furqat she’rlarida ona yurt tabiati va bahor go‘zalligi, jo‘shqin sevgi-muhabbat bahor go‘zalligi, jo‘shqin sevgi-muhabbat va chin insoniy fazilatlar, hayot va chin insoniy fazilatlar, hayot shodliklaridan quvonish va turmush shodliklaridan quvonish va turmush tashvishlaridan shikoyat qilish, umuman, tashvishlaridan shikoyat qilish, umuman, odam va olam, kishilarning ma’naviy odam va olam, kishilarning ma’naviy dunyosi, mehri va qahri yaqqol dunyosi, mehri va qahri yaqqol tasvirlangan. tasvirlangan.

 «Bahor ayyomida gulgasht etarga bir chaman «Bahor ayyomida gulgasht etarga bir chaman bo‘lsa», «Umr xush o‘tmas bahor ayyomi sahro bo‘lsa», «Umr xush o‘tmas bahor ayyomi sahro bo‘lmasa», «Surmadin ko‘zlar qaro, qo‘llar bo‘lmasa», «Surmadin ko‘zlar qaro, qo‘llar xinodin lolarang», «Jannatning gullaridan xinodin lolarang», «Jannatning gullaridan gulzoringiz chiroylik», «Ko‘ngul dardig‘a gulzoringiz chiroylik», «Ko‘ngul dardig‘a topmay boraman hargiz davo istab», «Fasli topmay boraman hargiz davo istab», «Fasli navbahor o‘ldi ketubon zimistonlar» kabi navbahor o‘ldi ketubon zimistonlar» kabi misralar bilan boshlanuvchi g‘azallari, «Etti misralar bilan boshlanuvchi g‘azallari, «Etti falak», «Biri», «Istar ko‘ngul», «Do‘st», falak», «Biri», «Istar ko‘ngul», «Do‘st», «Kokulung» radifli muxammaslari, Navoiy «Kokulung» radifli muxammaslari, Navoiy g‘azallariga taxmislari davr she’riyatining ham g‘azallariga taxmislari davr she’riyatining ham g‘oyaviy, ham badiiy jihatdan yetuk namunalari g‘oyaviy, ham badiiy jihatdan yetuk namunalari hisoblanadi.hisoblanadi.

 Furqat she’riyatida mustamlaka Furqat she’riyatida mustamlaka tuzumining illatlarini qoralash, joriy tuzumining illatlarini qoralash, joriy adolatsizlik va zo‘ravonlikdan, huquqsizlik adolatsizlik va zo‘ravonlikdan, huquqsizlik va nochor hayotdan, nodonlarning va nochor hayotdan, nodonlarning zamonada e’tibor topib, donolarning zamonada e’tibor topib, donolarning xorzor etilishidan norozilik esda qolarli xorzor etilishidan norozilik esda qolarli badiiy bo‘yoqlarda tasvirlangan.badiiy bo‘yoqlarda tasvirlangan.  «Charxi kajraftorning bir shevasidan «Charxi kajraftorning bir shevasidan dog‘men:dog‘men: Ayshni nodon surub, kulfatni Ayshni nodon surub, kulfatni dono tortadur»dono tortadur»

 «Bormasmiz» radifli she’rida esa o‘zbek «Bormasmiz» radifli she’rida esa o‘zbek milliy ruhiyati badiiy ifodalangan. milliy ruhiyati badiiy ifodalangan. Mashhur «Sayding qo‘yaber, sayyod...» Mashhur «Sayding qo‘yaber, sayyod...» musaddasida esa shoir shaxsning erkin musaddasida esa shoir shaxsning erkin yashash huquqini himoya qiladi, zulm va yashash huquqini himoya qiladi, zulm va istibdodni qat’iy qoralaydi.istibdodni qat’iy qoralaydi.

 Furqat xuddi shu yillarda «Xammomi xayol» Furqat xuddi shu yillarda «Xammomi xayol» risolasini yozadi. «Chor darvesh» hikoyatini risolasini yozadi. «Chor darvesh» hikoyatini forschadan tarjima qiladi. «Nuh manzar» nomli forschadan tarjima qiladi. «Nuh manzar» nomli she’riy kitob yaratadi. «Bulardin bo‘lak har xil she’riy kitob yaratadi. «Bulardin bo‘lak har xil g‘azaliyotim Farg‘ona muzofotig‘a (ya’ni, yon-g‘azaliyotim Farg‘ona muzofotig‘a (ya’ni, yon- atrof qishloq-shaharlariga) va digar atrof qishloq-shaharlariga) va digar mamlakatlarga muntashir (mashhur) bo‘ldi», mamlakatlarga muntashir (mashhur) bo‘ldi», deb yozadi shoir. Xuddi shu yillarda Furqat ilk deb yozadi shoir. Xuddi shu yillarda Furqat ilk bor she’rlarini to‘plab, majmua holiga ham bor she’rlarini to‘plab, majmua holiga ham keltirgan. Afsuski, shoirning o‘zi qayd etgan keltirgan. Afsuski, shoirning o‘zi qayd etgan risola, manzuma va tarjimalari kabi bu majmua risola, manzuma va tarjimalari kabi bu majmua ham shu kunga qadar topilgan emas.ham shu kunga qadar topilgan emas.

 Furqat ilk bor gazeta bilan tanishib, uning «Toshkent Furqat ilk bor gazeta bilan tanishib, uning «Toshkent shahrida bosma bo‘lg‘on»ligini shu yerda biladi. shahrida bosma bo‘lg‘on»ligini shu yerda biladi. Yangilikka chanqoq, taraqqiyparvar shoirda ijtimoiy Yangilikka chanqoq, taraqqiyparvar shoirda ijtimoiy hayotda yuz bergan o‘zgarishlarga, sekin-asta yoyila hayotda yuz bergan o‘zgarishlarga, sekin-asta yoyila borayotgan fan va texnika namunalariga qiziqish borayotgan fan va texnika namunalariga qiziqish uyg‘onadi, yangiliklar bilan bevosita tanishish, o‘z ko‘zi uyg‘onadi, yangiliklar bilan bevosita tanishish, o‘z ko‘zi bilan ko‘rish ishtiyoqi zo‘rayadi. 1889 yil boshlarida bilan ko‘rish ishtiyoqi zo‘rayadi. 1889 yil boshlarida Toshkent safariga chiqadi, Xo‘jandda to‘xtab, Toshxo‘ja Toshkent safariga chiqadi, Xo‘jandda to‘xtab, Toshxo‘ja Asiriy boshliq shoirlar, adabiyot muxlislari bilan Asiriy boshliq shoirlar, adabiyot muxlislari bilan uchrashadi, adabiy kechalarda ishtirok etadi. Nihoyat, uchrashadi, adabiy kechalarda ishtirok etadi. Nihoyat, 1889 yilning iyunida Toshkentga keladi. Toshkentdagi 1889 yilning iyunida Toshkentga keladi. Toshkentdagi Ko‘kaldosh madrasasi hujralaridan birida yashaydi. Ko‘kaldosh madrasasi hujralaridan birida yashaydi. Ko‘zga ko‘ringan olim, fozillar bilan tanishadi. Ko‘zga ko‘ringan olim, fozillar bilan tanishadi. Sharifxo‘ja eshon tavsiyasi bilan ma’lum muddat Sharifxo‘ja eshon tavsiyasi bilan ma’lum muddat «Farhat» (shodlik, xursandlik) taxallusida she’rlar «Farhat» (shodlik, xursandlik) taxallusida she’rlar yozadi, lekin ko‘p o‘tmay, eski taxallusiga qaytadi.yozadi, lekin ko‘p o‘tmay, eski taxallusiga qaytadi.

 Furqat taxminan 1886—87 yillarda Furqat taxminan 1886—87 yillarda Marg‘ilonga borib, u yerdagi Masjidi jome Marg‘ilonga borib, u yerdagi Masjidi jome hujrasida istiqomat qilgan, yoru birodarlari hujrasida istiqomat qilgan, yoru birodarlari ko‘magida kichik do‘kon ochgan bo‘lsa-da, ko‘magida kichik do‘kon ochgan bo‘lsa-da, asosan, she’riyat bilan shug‘ullangan, asosan, she’riyat bilan shug‘ullangan, shaharning ziyolilari, jumladan, Xo‘jajon shaharning ziyolilari, jumladan, Xo‘jajon Rojiy, Muhammad Umar Umidiy-Havoiy, Rojiy, Muhammad Umar Umidiy-Havoiy, Mulla Toshboltu Royiq kabi ijodkorlar bilan Mulla Toshboltu Royiq kabi ijodkorlar bilan tanishib, adabiy suhbatlar qurgan.tanishib, adabiy suhbatlar qurgan.

 Furqat Toshkentda rus ziyolilari, yevropacha Furqat Toshkentda rus ziyolilari, yevropacha hayot tarzi bilan tanishdi. Chor ma’murlari hayot tarzi bilan tanishdi. Chor ma’murlari shoirning teatr, gimnaziyaga, turli kontsertlarga shoirning teatr, gimnaziyaga, turli kontsertlarga kiritishni uyushtirdilar, ko‘rgazmalarga olib kiritishni uyushtirdilar, ko‘rgazmalarga olib bordilar. Yangi tarixiy sharoit tufayli yuz bergan bordilar. Yangi tarixiy sharoit tufayli yuz bergan o‘zgarishlarni mushohada etish natijasida o‘zgarishlarni mushohada etish natijasida Furqat dunyoqarashida jiddiy o‘zgarish bo‘ladi Furqat dunyoqarashida jiddiy o‘zgarish bo‘ladi va bu hol uning ijodida o‘z badiiy ifodasini va bu hol uning ijodida o‘z badiiy ifodasini topadi — ma’rifatparvarlik, yevropacha topadi — ma’rifatparvarlik, yevropacha ilmmadaniyat, fan-texnikaga xayrixohlik shoir ilmmadaniyat, fan-texnikaga xayrixohlik shoir she’rlarining yetakchi g‘oyasiga aylana boradi. she’rlarining yetakchi g‘oyasiga aylana boradi. Bu esa Furqatning ko‘p asrli o‘zbek adabiyotiga Bu esa Furqatning ko‘p asrli o‘zbek adabiyotiga yangi mavzular, yangi g‘oyalar olib kirishiga yangi mavzular, yangi g‘oyalar olib kirishiga zamin bo‘ldi. zamin bo‘ldi.

 Toshkentda ochilgan erlar gimnaziyasi, Toshkentda ochilgan erlar gimnaziyasi, maorif muassasalari, madaniyat va san’at maorif muassasalari, madaniyat va san’at o‘choqlarini, tobora ko‘proq kirib o‘choqlarini, tobora ko‘proq kirib kelayotgan fan-texnika yangiliklarini kelayotgan fan-texnika yangiliklarini kuzatish oqibatida uning «Ilm xosiyati», kuzatish oqibatida uning «Ilm xosiyati», «Gimnaziya», «Vistavka xususida», «Akt «Gimnaziya», «Vistavka xususida», «Akt majlisi xususida», «Toshkent shaxrida majlisi xususida», «Toshkent shaxrida bo‘lg‘on nag‘ma bazmi xususida», bo‘lg‘on nag‘ma bazmi xususida», «Suvorov» va boshqa asarlari maydonga «Suvorov» va boshqa asarlari maydonga keldi va ularning barchasi 1890 yillarda keldi va ularning barchasi 1890 yillarda «Turkiston viloyatining gazeti»da chop «Turkiston viloyatining gazeti»da chop qilindi.qilindi.

 Bu turkum asarlarida Furqat yangilik va Bu turkum asarlarida Furqat yangilik va taraqqiyotning, ilm-fan va yevropacha maorif-taraqqiyotning, ilm-fan va yevropacha maorif- madaniyatning targ‘ibotchisi sifatida namoyon madaniyatning targ‘ibotchisi sifatida namoyon bo‘ladi; o‘z vatandoshlarini zamonaviy bo‘ladi; o‘z vatandoshlarini zamonaviy bilimlarni puxta egallashga va ilg‘or xalqlar bilimlarni puxta egallashga va ilg‘or xalqlar qatoridan o‘rin olishga da’vat etadi. Biroq qatoridan o‘rin olishga da’vat etadi. Biroq Furqat ayrim zamondoshlari singari rus Furqat ayrim zamondoshlari singari rus istilochilik siyosatining asl mohiyatini birdaniga istilochilik siyosatining asl mohiyatini birdaniga anglay olmadi. Rus, Yevropa anglay olmadi. Rus, Yevropa madaniyatparvarligi orqasida mahalliy madaniyatparvarligi orqasida mahalliy ruslashtirish siyosati pinhon ekanligini so‘ngroq ruslashtirish siyosati pinhon ekanligini so‘ngroq tushunib yetdi. Xuddi shu yillarda yaratilgan tushunib yetdi. Xuddi shu yillarda yaratilgan «Shoir ahvoli va she’r mubolag‘asi xususida» «Shoir ahvoli va she’r mubolag‘asi xususida» asarida Furqat ijodkor va badiiy adabiyot asarida Furqat ijodkor va badiiy adabiyot xususida gap ochib, she’riyatda realistik tasvir xususida gap ochib, she’riyatda realistik tasvir masalasini ko‘tardi.masalasini ko‘tardi.

 1891 yilning iyulida Marv —Ashxobod—Boku—Batumi 1891 yilning iyulida Marv —Ashxobod—Boku—Batumi orqali Istanbulga bordi. Do‘stlariga yozgan maktublarida, orqali Istanbulga bordi. Do‘stlariga yozgan maktublarida, voqealarni oldindan bilgandek, vatanidan bir umr ajralib voqealarni oldindan bilgandek, vatanidan bir umr ajralib qoladigan odamning kayfiyatini aks ettirdi. Masalan, qoladigan odamning kayfiyatini aks ettirdi. Masalan, Istanbuldan yozgan «Sabog‘a xitob» she’riy maktubida Istanbuldan yozgan «Sabog‘a xitob» she’riy maktubida Vatan ishtiyoqi, do‘stlar sog‘inchi, g‘urbat azoblari va Vatan ishtiyoqi, do‘stlar sog‘inchi, g‘urbat azoblari va yolg‘izlik motivlari birinchi o‘ringa chiqqan.yolg‘izlik motivlari birinchi o‘ringa chiqqan.  Furqat Istanbuldan Bulg‘oriya va Yunonistonga o‘tdi. Furqat Istanbuldan Bulg‘oriya va Yunonistonga o‘tdi. Bolqon yarim orolining qator shaharlarida bo‘ldi. 1892 Bolqon yarim orolining qator shaharlarida bo‘ldi. 1892 yilning martida Istanbuldan O‘rta dengiz orqali yilning martida Istanbuldan O‘rta dengiz orqali Arabistonga — Makka, Jidda, Madina shahrilariga bordi. Arabistonga — Makka, Jidda, Madina shahrilariga bordi. Makkadagi haj ziyorati munosabati bilan «Hajnoma» Makkadagi haj ziyorati munosabati bilan «Hajnoma» asarini yaratdi. So‘ng Bombayga keldi, Hindistonning asarini yaratdi. So‘ng Bombayga keldi, Hindistonning qator viloyatlariga sayohat qildi. Uning bu davrda yozgan qator viloyatlariga sayohat qildi. Uning bu davrda yozgan nasriy va nazmiy maktublarida tushkunlik, ona yurt nasriy va nazmiy maktublarida tushkunlik, ona yurt sog‘inchi va iztiroblari aks etgan. «Adashganman» radifli sog‘inchi va iztiroblari aks etgan. «Adashganman» radifli hamda «Kashmirda», «Bulbul» deb nomlanuvchi lirik hamda «Kashmirda», «Bulbul» deb nomlanuvchi lirik she’rlar turkumi shu jihatdan o‘ziga xos hijronnomadir.she’rlar turkumi shu jihatdan o‘ziga xos hijronnomadir.

 Furqatning publitsist sifatidagi faoliyati 1890 Furqatning publitsist sifatidagi faoliyati 1890 yildan boshlandi. «Turkiston viloyatining yildan boshlandi. «Turkiston viloyatining gazeti»ga rasman ishga kirdi, gazetani gazeti»ga rasman ishga kirdi, gazetani tayyorlashda bevosita qatnashdi. Bir yildan tayyorlashda bevosita qatnashdi. Bir yildan ko‘proq vaqt mobaynida Sattorxon kabi ilg‘or ko‘proq vaqt mobaynida Sattorxon kabi ilg‘or ma’rifatparvarlar bilan hamkorlikda ishlab, ma’rifatparvarlar bilan hamkorlikda ishlab, gazeta sahifalarida o‘z maqolalarini e’lon qildi. gazeta sahifalarida o‘z maqolalarini e’lon qildi. Masalan, 1891 yil 1-yarmida «Xo‘qandlik shoir Masalan, 1891 yil 1-yarmida «Xo‘qandlik shoir Zokirjon Furqatning ahvoloti. O‘zi yozgoni» Zokirjon Furqatning ahvoloti. O‘zi yozgoni» publitsistik asarini yozib, shu gazetada e’lon publitsistik asarini yozib, shu gazetada e’lon kildi.kildi.

 1893 yil martida Furqat Kashmir va Tibet orqali 1893 yil martida Furqat Kashmir va Tibet orqali Sharqiy Turkistonga borib, Yorkendda turg‘un Sharqiy Turkistonga borib, Yorkendda turg‘un yashab qoldi. Oila qurdi. Tabiblikdan xabardor yashab qoldi. Oila qurdi. Tabiblikdan xabardor bo‘lgan shoir dorivor o‘simliklar bilan savdo bo‘lgan shoir dorivor o‘simliklar bilan savdo qiluvchi do‘kon ochdi, ijodiy ish va xattotlik qiluvchi do‘kon ochdi, ijodiy ish va xattotlik bilan shug‘ullandi. Furqat doimo Vataniga bilan shug‘ullandi. Furqat doimo Vataniga qaytish umidi bilan yashadi. Avval boshlagan qaytish umidi bilan yashadi. Avval boshlagan «Sayohatnoma» asari ustidagi ishni Yorkendda «Sayohatnoma» asari ustidagi ishni Yorkendda davom ettirdi. Lekin bu asar hanuz topilgani davom ettirdi. Lekin bu asar hanuz topilgani yo‘q. U yerdan Toshkentga publitsistik asarlar, yo‘q. U yerdan Toshkentga publitsistik asarlar, turli mavzudagi xat-maqolalar, Farg‘ona va turli mavzudagi xat-maqolalar, Farg‘ona va Toshkentdagi yor-do‘stlariga maktublar yo‘llab Toshkentdagi yor-do‘stlariga maktublar yo‘llab turgan. Furqat o‘zbek matbuoti tarixida feleton turgan. Furqat o‘zbek matbuoti tarixida feleton janrini boshlab berdi («Hind nayrangbozi janrini boshlab berdi («Hind nayrangbozi Yorkendda», 1905).Yorkendda», 1905).

 Barkamol lirikasi, jozibali nasri va Barkamol lirikasi, jozibali nasri va pubpub litsistikasi bilan 19-asr oxiri va 20-asr litsistikasi bilan 19-asr oxiri va 20-asr boshlaridagi milliy adabiyotimiz rivojiga boshlaridagi milliy adabiyotimiz rivojiga ulkan hissa qulkan hissa q o`o` shgan Furqat ona shgan Furqat ona vatanidan uzoqda vafot etdi. Uning jasadi vatanidan uzoqda vafot etdi. Uning jasadi Yorkendning Dongdor qabristoniga Yorkendning Dongdor qabristoniga ko‘milgan. 1990 yil shoir qabri ustiga ko‘milgan. 1990 yil shoir qabri ustiga maqbara qurilgan.maqbara qurilgan.

 Furqatning she’rlari kitob holida dastlab Furqatning she’rlari kitob holida dastlab 1913 yilda Muqimiy she’rlari bilan birga 1913 yilda Muqimiy she’rlari bilan birga bayoz holida toshbosmada bosilgan edi, bayoz holida toshbosmada bosilgan edi, 50—80-yillarda ko‘p bor nashr etildi. 50—80-yillarda ko‘p bor nashr etildi. Shoir hayoti va ijodi haqida qator ilmiy Shoir hayoti va ijodi haqida qator ilmiy asarlar yozildi, dissertatsiyalar yoqlandi, asarlar yozildi, dissertatsiyalar yoqlandi, opera librettosi, kinostsenariy va boshqa opera librettosi, kinostsenariy va boshqa yaratildi. O‘zbekistondagi bir qator yaratildi. O‘zbekistondagi bir qator qishloq, tuman, maktab, ko‘cha va qishloq, tuman, maktab, ko‘cha va xiyobonlar, bog‘lar uning nomi bilan xiyobonlar, bog‘lar uning nomi bilan ataladi.ataladi.

E`TIBORINGIZ UCHUN E`TIBORINGIZ UCHUN TASHAKKURTASHAKKUR

O'xshashlar

Furqat

Muso Toshmuhammad o'g'li Oybekning ijod yo`li va badiiy olami

Nodira hayoti va ijodi 2

So`fizoda hayoti va ijodi

Фурқат адабий мероси» модулини ўқитишда лойиҳа таълим технологияларидан фойдаланиш