Ozod Sharafiddinovning hayoti va ijodi - Adabiyot - Slaydlar

Ozod Sharafiddinovning hayoti va ijodi

Yuklangan vaqt:

23.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

427.3310546875 KB

Ko'chirib olish

Mavzu: “Ozod Sharafiddinovning hayoti va ijodi”.www.arxiv.uz

REJA:  1. XX asr o'zbek adabiyoti namoyandasi Ozod Sharafiddinov.  2. Yoniq qalb egasi.  3. Ozod Sharafiddinov istiqlol fidoyisi.  4. Haqiqiy insoniy jasorat.  5. Savol – javoblar.www.arxiv.uz

O'zbek adabiyotshunosligining yirik vakili Ozod Sharafiddinov 1929-yilning 1-martida Qo'qon shahri yaqinidagi Oxunqaynar qishlog'ida tavallud topgan. Ozod Sharafiddinov Toshkent shahrida o'rta maktabni tugallab, O'rta Osiyo Davlat universiteti (hozirgi O'zMU)ga o'qishga kiradi va 1951- yilda uni bitiradi. Oradan uch yil o'tar-o'tmas, Moskvada nomzodlik dissertatsiyasini ham himoya qiladi. Olim mehnat faoliyatining asosiy qismi o'zi o'qigan universitetda kechdi. U 1955-1995-yillar oralig'ida, qariyb qirq yil mana shu ilm dargohida yoshlarga bilim va tarbiya berdi, minglab shogirdlarga beminnat ustozlik qildi. Ozod Sharafiddinovning 1996 -1997-yillarda «Tafakkur» jurnali bosh muharriri o'rinbosari, 1997-yil dan «Jahon adabiyoti» jurnali Bosh muharriri vazifalarida ishlagan kezlari ham nihoyatda barakali, sermahsul ijodiy yillar bo'ldi. www.arxiv.uz

 Ozod Sharafiddinov poeziya muammolari bilan shug ullandi, o zbek ʻ ʻ she riyati va uning holati haqida adabiy-tanqidiy maqolalar yozdi. ʼ O sha davrdagi ilmiy-ijodiy, adabiy-tanqidiy izlanishlari ʻ «Zamon. Qalb. Poeziya» (1962) asarida o z aksini topgan. XX ʻ asrning 60-80 yillarida u Cho lpon hayoti va ijodini targ ib qilishga ʻ ʻ intildi. O. Sharafiddinov o zbek adabiyotining Oybek, G afur ʻ ʻ G ulom, Abdulla Qahhor, Shayxzoda, Mirtemir, Zulfiya singari ʻ namoyandalari haqida adabiy portretlar yaratdi: «Iste dod jilolari» ʼ (1976), «Adabiy etyudlar» (1968), «Abdulla Qahhor» (1988), «Birinchi mo jiza» ʻ (1979). Olim ijodida o zga adabiyotlar ʻ namoyandalari ijodi haqida yaratilgan «Yalovbardorlar» (1974) adabiy-tanqidiy ocherklar kitobi muhim o rin egallaydi. O. ʻ Sharafiddinov XX asrning 60- yillaridan XIX asrgacha bo lgan ʻ o zbek adabiy jarayonidagi holatlarni ʻ «Talant – xalq mulki» (1979), «Adabiyot – hayot darsligi» (1981), «Go zallik izlab» ʻ (1985), «Haqiqatga sadoqat» (1988), «Sardaftar sahifalari» (1999), «Prezident» (2003) singari asarlarida aks ettirdi. www.arxiv.uz

ASARLARI:  O. Sharafiddinov. Zamon. Qalb. Poeziya. Toshkent , Badiiy adabiyot nashriyoti, 1962.  O. Sharafiddinov. Iste dod jilolari. ʼ Toshkent , Adabiyot va san at nashriyoti, 1976. ʼ  O. Sharafiddinov. Cho lponni anglash. ʻ Toshkent , «Yozuvchi» , 1994.  O. Sharafiddinov. Sardaftar sahifalari. Toshkent , «Yozuvchi» , 1999.  O. Sharafiddinov. Prezident. Toshkent , «Adolat» , 2003. www.arxiv.uz

 Ozod Sharafiddinovning ko'plab maqolalari adabiy jamoatchilik orasida birdan og'izga tushar, turli katta-kichik davralarning munozara mavzusiga aylanardi (masalan, " Zaharxanda qahqaha " (1962), " Hayotiylik jozibasi, sxematizm inersiyasi ", " Yurtin madhi bo'ldi so'nggi satri ham " (1979), " She'r ko'p, ammo shoir-chi? " (1983), " Bir tilda gaplashaylik " (1987) va boshqa maqolalari). Vatanimiz mustaqillikka erishgach, olim " Yo'lboshchi ", " Mustaqillik me'mori ", " Istiqlol jilolalari " (1993) singari maqolalarida, " Istiqlol fidoyilari " (1993), " Sardaftar sahifalari " (1999), " Ma'naviy kamolot yo'llarida " (2001), " Dovondagi o'ylar ", " Ijodni anglash baxti " (2004) singari kitoblarida milliy mustaqillik yo'lida kurashgan yirik tarixiy shaxslar to'g'risida eng so'nggi haqiqatlarni bitdi. Uning " О'lsam ayrilmasman quchoqlaringdan " nomli maqolasida Vatan tushunchasiga batafsil va o'ziga xos usulda ta'rif berilgan. Quyidagi fikrlar ham shu maqolada keltirilgan: " Vatan tuyg'usi insonning o'zi bilan birga o'sib-ulg'ayadigan tuyg'u bo'lar ekan ". www.arxiv.uz

 Atoqli munaqqid Ozod Sharafiddinov adabiyotshunoslik maydoniga o tgan asrning ʻ elliginchi yillarida kirib keldi. Bu xususda, ulug ʻ yozuvchi Abdulla Qahhorning ushbu so zlarini ʻ eslash joizdir: «Ozod Sharafiddinov adabiyot ilmiga, aniqroq qilib aytganda, adabiy tanqidchilikka yonib kirdi va hozirgacha mana shu fazilatni saqlab qoldi» . Darhaqiqat, Ozod Sharafiddinov umrining oxiriga qadar ushbu e’tiqodida sobit turib: adabiyotga, ijodga, haqiqatga sadoqat ila xizmat qildi. www.arxiv.uz

«ZAMON, QALB, POEZIYA»  Munaqqid totalitar tuzum davrida, elliginchi yillarda filologiya fanlari doktori Umarali Normatov qayd etganidek, «ustozi Abdulla Qahhordan ruhlanib adabiyotdagi xalturaga, o rtamiyonachilikka qarshi mardona kurash olib ʻ bordi. 40-50-yillarda keng tarqalgan o ta siyosatlashgan, ʻ nuqul mustabid tuzum mafkurasi targ ibotiga qaratilgan ʻ quruq ritorika, va’zxonlikdan iborat she’riyatning astar- avrasini chiqarib tashladi. Ulardan ko plab misollar ʻ keltirib: «She’rmi shu asarlar, poeziya bormi ularda», degan keskin savolni qo yadi va teran ilmiy tahlil, rad etish ʻ mumkin bo lmagan dalil va mantiq asosida, «yo q», deya ʻ ʻ javob bera oladi. 50-yillar sharoitida bunday fikrni aytish mislsiz jasorat edi». Haqiqatan ham Ozod Sharaffiddinov «Zamon, qalb, poeziya» kitobida eng nomdor shoirlarning she’rlaridan misollar keltirib, ularning kamchiliklarini xolisona isbotlab bergan. www.arxiv.uz

 Mustaqillik yillarida O. Sharafiddinov ham adabiy tanqidchi, ham tarjimon, ham jamoat arbobi sifatida ulkan ishlarni amalga oshirdi. «Cho lpon»ʻ (1991), «Cho lponni anglash» ʻ (1994) kitoblari, «E'tiqodimni nega o zgartirdim» ʻ (1997) asarlarida munaqqidning estetik prinsiplari aks etgan. Keyingi yillarda O. Sharafiddinov o zbek ʻ adiblari, madaniyat-san at arboblari, olimlar ʼ haqida o nlab maqolalar yozdi. U jahon ʻ adabiyotining ko plab namoyandalari asarlarini ʻ o zbek tiliga tarjima qildi. " ʻ Ko lmak suvda quyosh parchasi ʻ " (fransuaza Sagan), «Qadimgi xitoy nasri namunalari» , «Monumental targ ibot» ʻ (Vl. Boynovich), «Al-ximik» ( Paulo Koel’o ) singarilar. www.arxiv.uz

 Olimga Beruniy nomidagi O'zbekiston Davlat mukofoti (1970), " Mehnat shuhrati " (1997), " Вuyuk xizmatlari uchun " (1999) ordenlari va " O'zbekiston Qahramoni " (2002) oliy unvoni berilgan. Ozod Sharafiddinovning oqila farzandlariga aytgan quyidagi so'nggi so'zlari avlodlarga vasiyatdek yangrab qoldi: «Kitoblarimni asranglar, mening eng katta boyligim mana shu kitoblar edi...».  O. Sharafiddinov XX asrning 90-yillari o rtalarigacha O zbekiston Milliy universitetida ʻ ʻ professor bo ldi. 1995—1997 yillarda ʻ «Tafakkur» jurnali bosh muharrir o rinbosari vazifasini bajardi. ʻ U 1997 yildan beri «Jahon adabiyoti» jurnalining bosh muharriri. O. Sharafiddinov Beruniy nomidagi Davlat Mukofoti laureati (1970). www.arxiv.uz

“ Men bilgan va hurmat qiladigan ma’naviy jasorat sohiblaridan yana biri atoqli olim va jamoat arbobi Ozod Sharafiddinov edi. Ko’plab yurtdoshlarimiz qatori men ham ayniqsa Ozod akaning irodasi qanday baqquvat ekaligiga, uning qalb jasoratiga qoyil qolganman. 1997 yilning yoz oylarida qand kassalligi zo’rayib domla og’ir operatsiyani boshidan o’tkazadi, vrachlar uning hayotini saqlab qolish uchun bir oyog’ini kesishga majbur bo’ldi. Ammo bu odam shunchalik matonatli ekanki, shunda ham tushkunlikkka tushmadi, ilmiy va ijodiy faoliyatidan bir zum bo’lsin to’xtamadi. Keyinchalik kassalik yanada kuchayib, Ozod aka ikkinchi oyog’idan ham judo bo’ldi. Bu ham yetmagandek, ko’rish quvvati ham nihoyatda zaiflashib qoladi. Domlaning hayotini saqlab qolish uchun barchamiz ko’p say – qildik, hatto xorijdan ham shifokorlar taklif etdik. Ana shunday og’ir sharoitda ham bu inson “Jaxon adabiyoti” jurnalining bosh muharriri sifatida o’z burchiga, e’tiqodiga sodiqwww.arxiv.uz

qolib, lupa yordamida jurnal materiallarini tahrir qilib borish bilan birga, qirqdan ortiq yirik roman va qissalarni o’zbek tiliga tarjima qilgani, albatta, har qanday odamni ham hayratga solishi tabiiy. Ozod aka shu bilan ham kifoyalanmasdan, respublikamizdagi matbuot nashrlarida, radio – televideniyada, tirli tadbir va anjumanlarda milliy ma’naviyatimizning o’ziga xos jihatlari, buyuk ajdodlarimizning bebaho merosi, mustaqillikning ma’naviy asoslarini mustahkamlash haqida ko’plab chiqishlar qildi. O’nga yaqin salmoqli kitoblar yozdi. Hayotining aksariyat qismi shifokorlar nazoratida, og’ir, tinkani quritadigan muolajalar ostida o’tadigan odamning shunday ulkan jasorat ko’rsatib yashagani, ehtimol, kimgadir afsona bo’lib tuyulishi mumkin. Lekin bu kishining sog’lig’idan xabardor bo’lib, bu yo’lda qo’lidan kelgan yordamini ayamagan barcha insonlar buning afsona emas, haqiqat ekanini, bizning oramizda butun borlig’ini ma’naviyat va ma’rifatga bag’ishlagan ana shunday mard va jasur bir shaxs yashab o’tganini yaxshi biladi” – deb yozgan Prezdentimiz I.A.Karimov o’zining “ Yuksak ma’naviyat - yengilmas kuch “ asarida.www.arxiv.uz

OZOD SHARAFIDDINOVNING «O‘ZBEKISTON ADABIYOTI VA SAN’ATI» GAZETASINING 2004 YIL 44-SONIDAGI MAQOLASIDAN.  Men bu gal shifoxonada umrimdagi eng og‘ir kunlarimni o‘tkazdim. Oxir-keti ko‘rinmaydigan og‘riqli dardchil tunlarda necha martalab ajalning ko‘ziga qaradim va bu gal ham choh labidan omon qaytdim. Endi o‘ylasam, bunga adabiyotni, adabiyot dunyosidagi tozalik va poklikni o‘ylaganim ham sabab bo‘ldimikin? O‘sha og‘ir kunlarda mening qay bir sifatim yoqib qolgan bo‘lsa, Oybek domlaning o‘lmas ruhi menga madad bergan bo‘lsa ajab emas «O‘zbekiston adabiyoti va san’ati» gazetasining 2004 yil 44-sonidan .www.arxiv.uz

SO’NMAS XOTIRA. 2009 yil 12 mart kuni O‘zbek Milliy akademik drama teatrida Ozod Sharafiddinovning 80 yilligiga bag‘ishlangan adabiy kecha bo‘lib o‘tdi. Shu munosabat bilan bu yerga yozuvchi va shoirlar,adabiyotshunoslar, olimlar, jamoatchilik vakillari, talaba yoshlar, olimning shogirdlari, oila a’zolari to‘plandilar. Kechada O‘zbekiston Qahramoni, xalq shoiri, Yozuvchilar uyushmasi raisi A.Oripov, O‘zbekiston xalq shoiri M.Toir, O‘zbekiston xalq artisti YO.Ahmedov, O‘zbekiston Badiiy akademiyasi raisi T.Qo‘ziyev, «O‘zbekkino» milliy agentligi bosh direktori o‘rinbosari J.Qosimov, filologiya fanlari nomzodi, adibning qizi M.Sharafiddinova va Konferensiyada , butun hayotini ilm ma’rifat va ma’naviyat rivojiga bag‘ishlagan zahmatkash olimning asarlari, sermazmun hayoti navqiron avlodni tarbiyalashda yuksak namun bo‘lib xizmat qilmoqda. Ozod Sharafiddinovning badiiy adabiyot masalalariga bag‘ishlangan maqolalari adabiyotimizga yangi ruh olib kirdi” – deb takidladilar. www.arxiv.uz

SAVOL – JAVOBLAR.  1. O. Sharafiddinovning 80 – yilligi qachon nishonlangan?  2. Ushbu fikr kimga tegishli ? «Ozod Sharafiddinov adabiyot ilmiga, aniqroq qilib aytganda, adabiy tanqidchilikka yonib kirdi va hozirgacha mana shu fazilatni saqlab qoldi»  3. “O’zbekiston Qahramoni” Oliy mukofoti birinchi bo’lib kimga berilgan?  4. O. Sharafiddinovning Cho’lpon va uning ijodi haqida qanday asarlar yozgan?  5. O. Sharafiddinovning ilk asari qanday nomlanadi?  6. O. Sharafiddinovning quyidagi fikrlari qaysi maqolasida bayon etilgan? " Vatan tuyg'usi insonning o'zi bilan birga o'sib- ulg'ayadigan tuyg'u bo'lar ekan ".www.arxiv.uz

 1. 2009 – yilda.  2. Abdulla Qahhor.  3. Ozod Sharafiddinovga.  4. «Cho lpon»ʻ (1991), «Cho lponni anglash» ʻ (1994).  5. Zamon. Qalb. Poeziya.(1962).  6. " О'lsam ayrilmasman quchoqlaringdan " nomli maqolasida. www.arxiv.uz

FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR:  1. I.A.Karimov. “Yuksak ma’naviyat – yengilmas kuch”. Toshkent “ Ma’naviyat” 2009.  2. «O‘zbekiston adabiyoti va san’ati» gazetasining 2002 yil 23-24-soni.  3. «O‘zbekiston adabiyoti va san’ati» gazetasining 2004 yil 44-soni.  4. www.uza.uz  5. www.wikipedia.uz  6. www.ziyonet.uzwww.arxiv.uz

E’tiboringiz uchun raxmat.www.arxiv.uz

O'xshashlar

Uvaysiy hayoti va ijodi

Nishotiy hayoti va ijodi

Zulfiya hayoti va ijodi

Nodirabegim hayoti va ijodi

Nodira hayoti va ijodi